Kinderen met problematisch of afwijkend gedrag: verschil tussen versies

Leerlijn psychische klachten
Auteur	Dick Walstock;
Stage	CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	8. Afwijkend gedrag bij kinderen
Competenties	Communicatie; Samenwerken; Organiseren; Professionaliteit;
Toepassing	Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Huidige versie van 15 feb 2022 om 12:12

WORDT MOMENTEEL GRONDIG HERZIEN

Inhoud

1 Relevantie
2 Doelen
- 2.1 Subdoelen
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteit 1 - Voorbereiding aios
5 Onderwijsactiviteit 2 - Op de TKD
- 5.1 Docentenhandleiding
- 5.2 Links naar achtergrondinformatie over deze materie:

Relevantie

Wat is normaal gedrag en wat niet? Wanneer is gedrag problematisch?

Ongeveer 1 op de 10 ouders ervaart problemen bij de opvoeding van hun kind(eren) of ervaren het gedrag van hun kind als lastig of problematisch, maar kaarten dat zelden uit zichzelf aan bij de huisarts. De huisarts krijgt regelmatig de vraag een kind te verwijzen voor (ADHD-)diagnostiek.

Veel huisartsen voelen zich niet capabel om diagnoses te stellen als het om psychische of psychiatrische problemen bij kinderen gaat. Maar wat kun je als huisarts wél doen?

Doelen

Je weet hoe je op ‘pluis-niet-pluis-niveau’ diagnostiek kan doen bij kinderen met problematisch of afwijkend gedrag.

Subdoelen

Je weet welke kinderen een groter risico lopen op psychische of psychosociale problemen.
Je kunt in één à twee gesprekken van 20 minuten met ouders en kind de ernst van de problematiek inschatten.
Je weet welke informatie van belang is voor deze beoordeling en weet welke vragen je daartoe moet stellen.

Gebruiksaanwijzing

Volgt

Onderwijsactiviteit 1 - Voorbereiding aios

Verplicht

Houd gedurende 5 spreekuurdagen bij hoeveel kinderen je ziet die voldoen aan één of meerdere criteria van het zgn. ‘turflijstje’.
Neem één casus mee van een kind met problematisch of afwijkend gedrag. Dat mag ook een casus zijn van een kind met onbegrepen lichamelijke klachten.
Kijk vooraf het minicollege over de contextanamnese cq. scharnierconsult (volgt, is in de maak).

Facultatief

Bespreek in een leergesprek met jouw huisartsopleider hoe deze de diagnostiek doet bij dit soort problemen bij kinderen.
Indien er een POH-jeugd werkzaam is in de praktijk: Vraag eens wat voor soort problematiek deze ziet en begeleidt.
Lees de NHG-standaard ADHD bij kinderen.
Lees hoofdstuk 17 'Kinderen en adolescenten met psychische problemen' uit het boek 'De dokter en de patiënt met psychische problemen' (ISBN 978-90-368-2173-5).

Onderwijsactiviteit 2 - Op de TKD

Bespreek in twee-/drietallen de ervaringen met betrekking tot het bijhouden van het turflijstje. Wat valt op?
Bespreek de inhoud van het mini-college. Of kijk het ter plekke op de TKD. Zijn er vragen over?
Laat de aios in twee-/drietallen oefenen met de eigen casus.

Docentenhandleiding

Introductie (3 min.)

Voorstellen.
Wat is het Eureka-project.
Probleem: hoe doe je als huisarts diagnostiek?

Casus (15 min.)

Start bij dia 6:
Maak twee-/drietallen om samen te werken.
Informatie letterlijk versnipperd: deel envelop 1 uit aan de groepjes.
Jullie krijgen nu 5' de tijd om het te ordenen, chronologisch, inhoudelijk, etc.
Na ongeveer 5’ onderbreek je de discussie: Tja, zo gaat het op het spreekuur ook! Daar heb je ook tijdsdruk, ook hele verschillende brokjes informatie, het is soms echt een puzzel.
Inventariseer bij de subgroepjes wat ze tot nu toe weten, wat ze denken, of er al een diagnose boven komt drijven? Besteedt daar 5-10 minuten aan.
Deel vervolgens envelop 2 uit en wederom krijgen ze 5’ de tijd.
Inventariseer wederom wat ze tot nu toe weten, denken, etc. Vraag daarna om een conclusie of een diagnose met (behandel)voorstel wat te doen.
Je zult merken dat ze hier heel verschillend op reageren. Veel vragen om meer tijd, meer informatie, mopperen dat dit zo niet kan, etc.
De parallel met het echte spreekuur is dat je daar óók te weinig tijd ervaart, óók het gevoel hebt dat je eigenlijk veel meer zou willen weten en vragen, maar toch tot een besluit moet komen.

Presentatie Context-anamnese (20 min)

Aanleiding

Diagnostiek bij kinderen lastig, zeggen huisartsen.
Huisartsen zien zichzelf niet als deskundige op dit terrein, denken dat ze daarvoor te weinig kennis hebben.
Wat is normaal, wanneer is druk ADHD? Wanneer label je iets autisme? Daar hebben huisartsen toch geen verstand van?
Communiceren met kinderen is anders, maar hoe doe je dat dan?

Doel

Model dat informatie ordent en helpt te wegen en daarmee diagnostiek vergemakkelijkt.
Huisartsen laten ervaren dat ze bekwamer zijn dan ze denken (deels onbewust bekwaam).
Een neveneffect van deze methodiek is dat de structuur je helpt in het consult en je daarmee meer ruimte schept voor de communicatie.

Activiteit

Contextschema presenteren en uitleggen.
Eventueel oefenen aan de hand van een eigen casus.

Resultaat

Overzicht over de verkregen en ontbrekende informatie
Dat geeft op pluis-niet-pluis-niveau een diagnose.
Door de methodiek vergelijk je het kind met de eigen referentiegroep.

Tijd

Kost 1 à 2 x 20 minuten.

Nabespreking

Als ik dit met huisartsen doe is hun reactie vaak iets in de trant van: Ja maar, dat doe ik al! Mijn vraag is dan: dat klopt vast, maar doe je het ook vollédig, systematisch en bewust?

Afsluiting

Plenair de informatie uit de casus ordenen aan de hand van dit schema (5 min.)
Eventueel aan de hand van het contextschema een eigen casus bespreken. (10 min.)
Video Ellen: (20 min.) (= facultatief)
- Korte inleiding: Video is gemaakt door huisarts en POH-GGZ samen. Bedoeld om te laten zien wat voor nonverbale methodieken de POH-GGZ/-jeugd inzet in de communicatie met en behandeling van kinderen.
- Video laten zien
Vragen om te bediscussiëren (10 min., korter als tijdens presentatie al veel gevraagd is), afhankelijk van de deelnemers:
- Wat hiervan kunnen aios/huisartsen ook gebruiken?
- Is het niet de moeite waard de POH-GGZ meer in te zetten bij het onderwijs? Zo ja: hoe?
- Wat zou je kunnen leren van de POH-GGZ e/o POH-jeugd?

Links naar achtergrondinformatie over deze materie:

Zie Diagnostiek GGZ bij kinderen - Het scharnierconsult
Zie video over Eureka-project
Psychische problematiek bij vluchtelingenkinderen en -jongeren
Zie ook het cultureel interview van de leerlijn diversiteit.

De bouwstenen in de leerlijn psychische klachten

De leerlijnen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{| class="infobox-leerlijn-6"
+{{Header - Leerlijn psychische klachten}}
+{| class="infobox leerlijn-psych"
 ! {{Titelbalk - Leerlijn psychische klachten}}
 |-
 |'''Auteur'''
 |
-[[Gebruiker:Dick Walstock|Dick Walstock]]
+{{auteur - Dick Walstock}}
 |-
 |'''Stage'''
 |
-{{stage - CZ stage}}<br />
+{{stage - CZ stage}}
-{{stage - GGZ stage}}<br />
+{{stage - GGZ stage}}
 {{stage - 2e Huisartsstage}}
 |-
@@ Regel 18: / Regel 20: @@
 |'''Competenties'''
 |
-{{Competentiegebied 2 - Communicatie}}<br />
+{{Competentiegebied 2 - Communicatie}}
-{{Competentiegebied 3 - Samenwerken}}<br />
+{{Competentiegebied 3 - Samenwerken}}
-{{Competentiegebied 4 - Organiseren}}<br />
+{{Competentiegebied 4 - Organiseren}}
 {{Competentiegebied 7 - Professionaliteit}}
 |-
 |'''Toepassing'''
 |
-{{Toepassing - Praktijkleren}}<br />
+{{Toepassing - Praktijkleren}}
-{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}<br />
+{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}
 {{Toepassing - Zelfstudie}}
-|-
-|'''Trefwoord'''
-|
-Volgt
-|-
-|'''Bewerking'''
-|
-{{Bewerkingsdatum}}
 |}
+''WORDT MOMENTEEL GRONDIG HERZIEN''
 === Relevantie ===
-* Ongeveer één op de 10 ouders ervaart problemen bij de opvoeding van hun kind(eren) of ervaren het gedrag van hun kind als lastig of problematisch maar kaarten dan zelden uit zich zelf aan bij de huisarts.
+Wat is normaal gedrag en wat niet? Wanneer is gedrag problematisch?
-* De huisarts krijgt regelmatig de vraag een kind te verwijzen voor (ADHD-)diagnostiek. Geef je altijd gehoor aan die vraag? Is het nuttig of nodig zelf nog enige diagnostiek te doen? Zo ja, hoe doe je dat?
-* Het aantal POHGGZ speciaal voor kinderen neemt gestaag toe. Op dit moment heeft zo’n 30-40% van de huisartspraktijken een POHGGZ-jeugd. Wat is de rol van de huisarts naast zo’n POHGGZ-jeugd?
+Ongeveer 1 op de 10 ouders ervaart problemen bij de opvoeding van hun kind(eren) of ervaren het gedrag van hun kind als lastig of problematisch, maar kaarten dat zelden uit zichzelf aan bij de huisarts. De huisarts krijgt regelmatig de vraag een kind te verwijzen voor (ADHD-)diagnostiek.
-* Veel huisartsen voelen zich niet capabel om de diagnose ADHD of autisme te stellen. Maar wat kun je als huisarts wél doen?
+Veel huisartsen voelen zich niet capabel om diagnoses te stellen als het om psychische of psychiatrische problemen bij kinderen gaat. Maar wat kun je als huisarts wél doen?
 === Doelen ===
-* De aios weet hoe hij op ‘pluis-niet-pluis-niveau’ diagnostiek kan doen bij kinderen met problematisch of afwijkend gedrag.
+* Je weet hoe je op ‘pluis-niet-pluis-niveau’ diagnostiek kan doen bij kinderen met problematisch of afwijkend gedrag.
 ==== Subdoelen ====
-* De aios weet welke kinderen een groter risico lopen op psychische of psychosociale problemen.
+* Je weet welke kinderen een groter risico lopen op psychische of psychosociale problemen.
-* De aios kan in één a twee gesprekken van 20 minuten met ouders en kind de ernst van de problematiek inschatten.
+* Je kunt in één à twee gesprekken van 20 minuten met ouders en kind de ernst van de problematiek inschatten.
-* De aios weet welke informatie van belang is voor deze beoordeling en weet welke vragen hij daartoe moet stellen.
+* Je weet welke informatie van belang is voor deze beoordeling en weet welke vragen je daartoe moet stellen.
 === Gebruiksaanwijzing ===
+Volgt
-==== Onderwijsactiviteit 1: ====
+=== Onderwijsactiviteit 1 - Voorbereiding aios ===
-'''Verplichte voorbereiding:'''
+'''Verplicht'''
-* Houdt gedurende 5 spreekuurdagen bij hoeveel kinderen je ziet die voldoen aan één of meerdere criteria van het zgn. ‘turflijstje’.
+* Houd gedurende 5 spreekuurdagen bij hoeveel kinderen je ziet die voldoen aan één of meerdere criteria van het zgn. ‘turflijstje’.
-* Neem één casus mee naar de praktijk van een kind met problematisch of afwijkend gedrag. Eventueel ook een casus van een kind met onbegrepen lichamelijke klachten.
+* Neem één casus mee  van een kind met problematisch of afwijkend gedrag. Dat mag ook een casus zijn van een kind met onbegrepen lichamelijke klachten.
-'''Facultatieve voorbereiding:'''
+* Kijk vooraf het minicollege over de contextanamnese cq. scharnierconsult ''(volgt, is in de maak)''.
-* Bespreek in een leergesprek met de HAO hoe hij problematiek bij kinderen weegt en beoordeelt.
+'''Facultatief'''
-* Indien er een POHGGZ-jeugd werkzaam is in de praktijk: Vraag eens wat voor soort problematiek hij/zij ziet en begeleidt.
+* Bespreek in een leergesprek met jouw huisartsopleider hoe deze de diagnostiek doet bij dit soort problemen bij kinderen.
-* Lees vooraf het document voer het scharnierconsult.
+* Indien er een POH-jeugd werkzaam is in de praktijk: Vraag eens wat voor soort problematiek deze ziet en begeleidt.
-* Lees de [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/adhd-bij-kinderen NHG-standaard ADHD bij kinderen door].
+* Lees de [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/adhd-bij-kinderen NHG-standaard ADHD bij kinderen].
+* Lees hoofdstuk 17 'Kinderen en adolescenten met psychische problemen' uit het boek 'De dokter en de patiënt met psychische problemen' (ISBN 978-90-368-2173-5).
-==== Onderwijsactiviteit 2: ====
+=== Onderwijsactiviteit 2 - Op de TKD===
-'''Op de TKD'''
+* Bespreek in twee-/drietallen de ervaringen met betrekking tot het bijhouden van het turflijstje. Wat valt op?
-* Bespreek in 2-3-tallen de ervaringen met betrekking tot het bijhouden van het turflijstje.
+* Bespreek de inhoud van het mini-college. Of kijk het ter plekke op de TKD. Zijn er vragen over?
-* Gebruik de presentatie ‘Context-anamnese bij kinderen’.
+* Laat de aios in twee-/drietallen oefenen met de eigen casus.
-* Gebruik het workshopmateriaal (programma, handleiding en inhoud Envelop puzzelstukjes deel 1 en Envelop puzzelstukjes deel 2)
-* Laat de aios zelf oefenen in 2-3-tallen met de eigen casus.
-==== Docenten handleiding: ====
+==== Docentenhandleiding ====
 <div class="panel-group" id="accordion">
 <accordion parent="accordion" heading="Introductie (3 min.)">
@@ Regel 77: / Regel 74: @@
 * Probleem: hoe doe je als huisarts diagnostiek?
 </accordion>
-<accordion parent="accordion" heading="Casus: (15 min.)'">
+<accordion parent="accordion" heading="Casus (15 min.)">
 * Start bij dia 6:
-* Maak 2-3 tallen om samen te werken.
+* Maak twee-/drietallen om samen te werken.
 * Informatie letterlijk versnipperd: deel envelop 1 uit aan de groepjes.
-* Jullie krijgen nu 5' de tijd om het te ordenen, chronologisch, inhoudelijk, etc
+* Jullie krijgen nu 5' de tijd om het te ordenen, chronologisch, inhoudelijk, etc.
 * Na ongeveer 5’ onderbreek je de discussie: Tja, zo gaat het op het spreekuur ook! Daar heb je ook tijdsdruk, ook hele verschillende brokjes informatie, het is soms echt een puzzel.
 * Inventariseer bij de subgroepjes wat ze tot nu toe weten, wat ze  denken, of er al een diagnose boven komt drijven? Besteedt daar 5-10 minuten aan.
 * Deel vervolgens envelop 2 uit en wederom krijgen ze 5’ de tijd.
 * Inventariseer wederom wat ze tot nu toe weten, denken, etc. Vraag daarna om een conclusie of een diagnose met (behandel)voorstel wat te doen.
-* Je zult merken dat mensen heel verschillend hier op reageren. Veel vragen om meer tijd, meer informatie, mopperen dat dit zo niet kan, etc.
+* Je zult merken dat ze hier heel verschillend op reageren. Veel vragen om meer tijd, meer informatie, mopperen dat dit zo niet kan, etc.
-* De parallel met het echte spreekuur is, dat je daar óók te weinig tijd ervaart, óók het gevoel hebt dat je eigenlijk veel meer zou willen weten en vragen, maar toch tot een besluit moet komen.
+* De parallel met het echte spreekuur is dat je daar óók te weinig tijd ervaart, óók het gevoel hebt dat je eigenlijk veel meer zou willen weten en vragen, maar toch tot een besluit moet komen.
 </accordion>
-<accordion parent="accordion" heading="Presentatie Context-anamnese: (20 min)">
+<accordion parent="accordion" heading="Presentatie Context-anamnese (20 min)">
-''Aanleiding:''
+''Aanleiding''
-* Diagnostiek bij kinderen lastig zeggen HA
+* Diagnostiek bij kinderen lastig, zeggen huisartsen.
-* Huisartsen zien zichzelf niet als deskundige op dit terrein, denken dat ze te weinig kennis hebben daarvoor.
+* Huisartsen zien zichzelf niet als deskundige op dit terrein, denken dat ze daarvoor te weinig kennis hebben.
 * Wat is normaal, wanneer is druk ADHD? Wanneer label je iets autisme? Daar hebben huisartsen toch geen verstand van?
 * Communiceren met kinderen is anders, maar hoe doe je dat dan?
-''Doel:''
+''Doel''
 * Model dat informatie ordent en helpt te wegen en daarmee diagnostiek vergemakkelijkt.
-* Huisartsen laten ervaren dat ze bekwamer zijn dan ze denken (Deels onbewust bekwaam).
+* Huisartsen laten ervaren dat ze bekwamer zijn dan ze denken (deels onbewust bekwaam).
-* Een neven-effect van deze methodiek is dat de structuur je helpt in het consult en daarmee meer ruimte schept voor de communicatie.
+* Een neveneffect van deze methodiek is dat de structuur je helpt in het consult en je daarmee meer ruimte schept voor de communicatie.
-''Activiteit:''
+''Activiteit''
-* Context-schema presenteren en uitleggen.
+* Contextschema presenteren en uitleggen.
 * Eventueel oefenen aan de hand van een eigen casus.
-''Resultaat:''
+''Resultaat''
 * Overzicht over de verkregen en ontbrekende informatie
 * Dat geeft op pluis-niet-pluis-niveau een diagnose.
-* Door de methodiek vergelijkt je het kind namelijk met de eigen referentiegroep.
+* Door de methodiek vergelijk je het kind met de eigen referentiegroep.
-''Tijd:''
+''Tijd''
-* Kost 1 a 2 x 20 minuten.
+* Kost 1 à 2 x 20 minuten.
-''Nabespreking:''
+''Nabespreking''
-* Als ik dit met huisartsen doe is de reactie vaak: Ja maar, dat doe ik al! Mijn reactie is dan: klopt, maar wel meestal onvolledig (én onbewust)!
+* Als ik dit met huisartsen doe is hun reactie vaak iets in de trant van: Ja maar, dat doe ik al! Mijn vraag is dan: dat klopt vast, maar doe je het ook vollédig, systematisch en bewust?
 </accordion>
 <accordion parent="accordion" heading="Afsluiting">
-*'''Plenair de informatie uit de casus ordenen aan de hand van dit schema (5 min.)
+*Plenair de informatie uit de casus ordenen aan de hand van dit schema (5 min.)
-*Eventueel aan de hand van het context-schema een eigen casus bespreken. (10 min.)'''
+*Eventueel aan de hand van het contextschema een eigen casus bespreken. (10 min.)
-*'''Video Ellen: (20 min.) (= facultatief)'''
+*Video Ellen: (20 min.) (= facultatief)
-**Korte inleiding: Video is gemaakt door huisarts en POHGGZ samen. Bedoeld om te laten zien wat voor non-verbale methodieken de POHGGZjeugd inzet in de communicatie met en behandeling van kinderen.
+**Korte inleiding: Video is gemaakt door huisarts en POH-GGZ samen. Bedoeld om te laten zien wat voor nonverbale methodieken de POH-GGZ/-jeugd inzet in de communicatie met en behandeling van kinderen.
 **Video laten zien
-'''*'''Vragen om te bediscussiëren: (10 min.) (korter, als tijdens presentatie al veel gevraagd is) Afhankelijk van de deelnemers:''''''
+*Vragen om te bediscussiëren (10 min., korter als tijdens presentatie al veel gevraagd is), afhankelijk van de deelnemers:
-** Wat hiervan kunnen  AIOS cq. HA ook gebruiken?
+**Wat hiervan kunnen aios/huisartsen ook gebruiken?
-** Is het niet de moeite waard de POHGGZ meer in te zetten bij het onderwijs? Zo ja: hoe?
+**Is het niet de moeite waard de POH-GGZ meer in te zetten bij het onderwijs? Zo ja: hoe?
-** Wat zou je kunnen leren van de POHGGZ e/o POHjeugd?
+**Wat zou je kunnen leren van de POH-GGZ e/o POH-jeugd?
+</accordion>
 </div>
+==== Links naar achtergrondinformatie over deze materie: ====
+* Zie [[Diagnostiek GGZ bij kinderen - Het scharnierconsult]]
+* Zie [https://www.youtube.com/watch?v=GoGoyIpJewo&t=849s video over Eureka-project]
+* [https://www.pharos.nl/wp-content/uploads/2018/10/psychische_problematiek_bij_vluchtelingkinderen_en-jongeren-praktijkkaart_huisarts_en_poh-ggz.pdf Psychische problematiek bij vluchtelingenkinderen en -jongeren]
+* Zie ook het [[Het Cultureel Interview|cultureel interview]] van de leerlijn diversiteit.
+{{Footer - Leerlijn psychische klachten}}
-==== Links naar informatie over deze materie: ====
-* Zie [http://www.eureka-jeugdggz.nl/ www.eureka-jeugdggz.nl]
-* Zie Diagnostiek GGZ bij kinderen: het 'scharnierconsult'.
-* Zie Youtube-filmpje over Eureka-project:
-=== Overige leerlijnen ===
-{{Leerlijnen horizontaal}}

Leerlijn psychische klachten
Auteur	Dick Walstock
Stage	CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	8. Afwijkend gedrag bij kinderen
Competenties	Communicatie Samenwerken Organiseren Professionaliteit
Toepassing	Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie