Kinderen met problematisch of afwijkend gedrag

Leerlijn psychische klachten
Auteur	Dick Walstock;
Stage	CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	8. Afwijkend gedrag bij kinderen
Competenties	Communicatie; Samenwerken; Organiseren; Professionaliteit;
Toepassing	Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

WORDT MOMENTEEL GRONDIG HERZIEN

Inhoud

1 Relevantie
2 Doelen
- 2.1 Subdoelen
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteit 1
5 Onderwijsactiviteit 2
- 5.1 Docenten handleiding:
- 5.2 Links naar achtergrondinformatie over deze materie:

Relevantie

Wat is normaal gedrag en wat niet? Wanneer is gedrag problematisch?

Ongeveer één op de 10 ouders ervaart problemen bij de opvoeding van hun kind(eren) of ervaren het gedrag van hun kind als lastig of problematisch, maar kaarten dan zelden uit zich zelf aan bij de huisarts. De huisarts krijgt regelmatig de vraag een kind te verwijzen voor (ADHD-)diagnostiek.

Veel huisartsen voelen zich niet capabel om diagnoses te stellen als het om psychische of psychiatrische problemen bij kinderen gaat. Maar wat kun je als huisarts wél doen?

Doelen

De aios weet hoe hij op ‘pluis-niet-pluis-niveau’ diagnostiek kan doen bij kinderen met problematisch of afwijkend gedrag.

Subdoelen

De aios weet welke kinderen een groter risico lopen op psychische of psychosociale problemen.
De aios kan in één à twee gesprekken van 20 minuten met ouders en kind de ernst van de problematiek inschatten.
De aios weet welke informatie van belang is voor deze beoordeling en weet welke vragen hij/zij daartoe moet stellen.

Gebruiksaanwijzing

Volgt

Onderwijsactiviteit 1

Verplichte voorbereiding AIOS:

Houdt gedurende 5 spreekuurdagen bij hoeveel kinderen je ziet die voldoen aan één of meerdere criteria van het zgn. ‘turflijstje’.
Neem één casus mee naar de praktijk van een kind met problematisch of afwijkend gedrag. Dat mag ook een casus zijn van een kind met onbegrepen lichamelijke klachten.
Kijk vooraf het minicollege over de context-anamnese cq. scharnierconsult (volgt, is in de maak).

Facultatieve voorbereiding:

Bespreek in een leergesprek met de HAO hoe hij de diagnostiek doet bij dit soort problemen bij kinderen.
Indien er een POH-jeugd werkzaam is in de praktijk: Vraag eens wat voor soort problematiek hij/zij ziet en begeleidt.
Lees evt. de NHG-standaard ADHD bij kinderen door.
Lees evt. hoofdstuk 17 'Kinderen en adolescenten met psychische problemen' uit het boek 'De dokter en de patiënt met psychische problemen' (ISBN 978-90-368-2173-5).
Kijk

Onderwijsactiviteit 2

Op de TKD

Bespreek in 2-3-tallen de ervaringen met betrekking tot het bijhouden van het turflijstje. Wat valt op?
Bespreek de inhoud van het mini-college. Of kijk het ter plekke op de TKD. Zijn er vragen over?
Laat de aios zelf oefenen in 2-3-tallen met de eigen casus.

Docenten handleiding:

Introductie (3 min.)

Voorstellen.
Wat is het Eureka-project.
Probleem: hoe doe je als huisarts diagnostiek?

Casus: (15 min.)

Start bij dia 6:
Maak 2-3 tallen om samen te werken.
Informatie letterlijk versnipperd: deel envelop 1 uit aan de groepjes.
Jullie krijgen nu 5' de tijd om het te ordenen, chronologisch, inhoudelijk, etc
Na ongeveer 5’ onderbreek je de discussie: Tja, zo gaat het op het spreekuur ook! Daar heb je ook tijdsdruk, ook hele verschillende brokjes informatie, het is soms echt een puzzel.
Inventariseer bij de subgroepjes wat ze tot nu toe weten, wat ze denken, of er al een diagnose boven komt drijven? Besteedt daar 5-10 minuten aan.
Deel vervolgens envelop 2 uit en wederom krijgen ze 5’ de tijd.
Inventariseer wederom wat ze tot nu toe weten, denken, etc. Vraag daarna om een conclusie of een diagnose met (behandel)voorstel wat te doen.
Je zult merken dat mensen heel verschillend hier op reageren. Veel vragen om meer tijd, meer informatie, mopperen dat dit zo niet kan, etc.
De parallel met het echte spreekuur is, dat je daar óók te weinig tijd ervaart, óók het gevoel hebt dat je eigenlijk veel meer zou willen weten en vragen, maar toch tot een besluit moet komen.

Presentatie Context-anamnese: (20 min)

Aanleiding:

Diagnostiek bij kinderen lastig zeggen HA
Huisartsen zien zichzelf niet als deskundige op dit terrein, denken dat ze te weinig kennis hebben daarvoor.
Wat is normaal, wanneer is druk ADHD? Wanneer label je iets autisme? Daar hebben huisartsen toch geen verstand van?
Communiceren met kinderen is anders, maar hoe doe je dat dan?

Doel:

Model dat informatie ordent en helpt te wegen en daarmee diagnostiek vergemakkelijkt.
Huisartsen laten ervaren dat ze bekwamer zijn dan ze denken (Deels onbewust bekwaam).
Een neven-effect van deze methodiek is dat de structuur je helpt in het consult en daarmee meer ruimte schept voor de communicatie.

Activiteit:

Context-schema presenteren en uitleggen.
Eventueel oefenen aan de hand van een eigen casus.

Resultaat:

Overzicht over de verkregen en ontbrekende informatie
Dat geeft op pluis-niet-pluis-niveau een diagnose.
Door de methodiek vergelijkt je het kind namelijk met de eigen referentiegroep.

Tijd:

Kost 1 a 2 x 20 minuten.

Nabespreking:

Als ik dit met huisartsen doe is hun reactie vaak iets in de trant van: Ja maar, dat doe ik al! Mijn vraag is dan: dat klopt vast, maar doe je het ook vollédig, systematisch en bewust?

Afsluiting

Plenair de informatie uit de casus ordenen aan de hand van dit schema (5 min.)
Eventueel aan de hand van het context-schema een eigen casus bespreken. (10 min.)
Video Ellen: (20 min.) (= facultatief)
- Korte inleiding: Video is gemaakt door huisarts en POHGGZ samen. Bedoeld om te laten zien wat voor non-verbale methodieken de POHGGZjeugd inzet in de communicatie met en behandeling van kinderen.
- Video laten zien
Vragen om te bediscussiëren: (10 min.) (korter, als tijdens presentatie al veel gevraagd is) Afhankelijk van de deelnemers:
- Wat hiervan kunnen AIOS cq. HA ook gebruiken?
- Is het niet de moeite waard de POHGGZ meer in te zetten bij het onderwijs? Zo ja: hoe?
- Wat zou je kunnen leren van de POHGGZ e/o POHjeugd?

Links naar achtergrondinformatie over deze materie:

Zie Diagnostiek GGZ bij kinderen: het 'scharnierconsult' (elders op deze leerlijn).
Zie Youtube-filmpje over Eureka-project: https://www.youtube.com/watch?v=GoGoyIpJewo&t=849s
Voor vluchtelingen kinderen: https://www.pharos.nl/wp-content/uploads/2018/10/psychische_problematiek_bij_vluchtelingkinderen_en-jongeren-praktijkkaart_huisarts_en_poh-ggz.pdf
Zie ook het cultureel interview van de leerlijn diversiteit.

De bouwstenen in de leerlijn psychische klachten

De leerlijnen

Leerlijn psychische klachten
Auteur	Dick Walstock
Stage	CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	8. Afwijkend gedrag bij kinderen
Competenties	Communicatie Samenwerken Organiseren Professionaliteit
Toepassing	Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie