Kinderen met problematisch of afwijkend gedrag

Leerlijn psychische klachten
Auteur	Dick Walstock
Stage	CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	8. Afwijkend gedrag bij kinderen
Competenties	Communicatie Samenwerken Organiseren Professionaliteit
Toepassing	Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie
Trefwoord	Volgt

Inhoud

1 Relevantie
2 Doelen
- 2.1 Subdoelen
3 Gebruiksaanwijzing

Relevantie

Ongeveer één op de 10 ouders ervaart problemen bij de opvoeding van hun kind(eren) of ervaren het gedrag van hun kind als lastig of problematisch maar kaarten dan zelden uit zich zelf aan bij de huisarts.
De huisarts krijgt regelmatig de vraag een kind te verwijzen voor (ADHD-)diagnostiek. Geef je altijd gehoor aan die vraag? Is het nuttig of nodig zelf nog enige diagnostiek te doen? Zo ja, hoe doe je dat?
Het aantal POHGGZ speciaal voor kinderen neemt gestaag toe. Op dit moment heeft zo’n 30-40% van de huisartspraktijken een POHGGZ-jeugd. Wat is de rol van de huisarts naast zo’n POHGGZ-jeugd?
Veel huisartsen voelen zich niet capabel om de diagnose ADHD of autisme te stellen. Maar wat kun je als huisarts wél doen?

Doelen

De aios weet hoe hij op ‘pluis-niet-pluis-niveau’ diagnostiek kan doen bij kinderen met problematisch of afwijkend gedrag.

Subdoelen

De aios weet welke kinderen een groter risico lopen op psychische of psychosociale problemen.
De aios kan in één a twee gesprekken van 20 minuten met ouders en kind de ernst van de problematiek inschatten.
De aios weet welke informatie van belang is voor deze beoordeling en weet welke vragen hij daartoe moet stellen.

Gebruiksaanwijzing

Onderwijsactiviteit 1:

Verplichte voorbereiding:

Houdt gedurende 5 spreekuurdagen bij hoeveel kinderen je ziet die voldoen aan één of meerdere criteria van het zgn. ‘turflijstje’.
Neem één casus mee naar de praktijk van een kind met problematisch of afwijkend gedrag. Eventueel ook een casus van een kind met onbegrepen lichamelijke klachten.

Facultatieve voorbereiding:

Bespreek in een leergesprek met de HAO hoe hij problematiek bij kinderen weegt en beoordeelt.
Indien er een POHGGZ-jeugd werkzaam is in de praktijk: Vraag eens wat voor soort problematiek hij/zij ziet en begeleidt.
Lees vooraf het document voer het scharnierconsult.
Lees de NHG-standaard ADHD bij kinderen door.

Onderwijsactiviteit 2:

Op de TKD

Bespreek in 2-3-tallen de ervaringen met betrekking tot het bijhouden van het turflijstje.
Gebruik de presentatie ‘Context-anamnese bij kinderen’.
Gebruik het workshopmateriaal (programma, handleiding en inhoud Envelop puzzelstukjes deel 1 en Envelop puzzelstukjes deel 2)
Laat de aios zelf oefenen in 2-3-tallen met de eigen casus.

Docenten handleiding:

Introductie (3 min.)

Voorstellen.
Wat is het Eureka-project.
Probleem: hoe doe je als huisarts diagnostiek?

Casus: (15 min.)

Start bij dia 6:
Maak 2-3 tallen om samen te werken.
Informatie letterlijk versnipperd: deel envelop 1 uit aan de groepjes.
Jullie krijgen nu 5' de tijd om het te ordenen, chronologisch, inhoudelijk, etc
Na ongeveer 5’ onderbreek je de discussie: Tja, zo gaat het op het spreekuur ook! Daar heb je ook tijdsdruk, ook hele verschillende brokjes informatie, het is soms echt een puzzel.
Inventariseer bij de subgroepjes wat ze tot nu toe weten, wat ze denken, of er al een diagnose boven komt drijven? Besteedt daar 5-10 minuten aan.
Deel vervolgens envelop 2 uit en wederom krijgen ze 5’ de tijd.
Inventariseer wederom wat ze tot nu toe weten, denken, etc. Vraag daarna om een conclusie of een diagnose met (behandel)voorstel wat te doen.
Je zult merken dat mensen heel verschillend hier op reageren. Veel vragen om meer tijd, meer informatie, mopperen dat dit zo niet kan, etc.
De parallel met het echte spreekuur is, dat je daar óók te weinig tijd ervaart, óók het gevoel hebt dat je eigenlijk veel meer zou willen weten en vragen, maar toch tot een besluit moet komen.

Presentatie Context-anamnese: (20 min)

Aanleiding:

Diagnostiek bij kinderen lastig zeggen HA
Huisartsen zien zichzelf niet als deskundige op dit terrein, denken dat ze te weinig kennis hebben daarvoor.
Wat is normaal, wanneer is druk ADHD? Wanneer label je iets autisme? Daar hebben huisartsen toch geen verstand van?
Communiceren met kinderen is anders, maar hoe doe je dat dan?

Doel:

Model dat informatie ordent en helpt te wegen en daarmee diagnostiek vergemakkelijkt.
Huisartsen laten ervaren dat ze bekwamer zijn dan ze denken (Deels onbewust bekwaam).
Een neven-effect van deze methodiek is dat de structuur je helpt in het consult en daarmee meer ruimte schept voor de communicatie.

Activiteit:

Context-schema presenteren en uitleggen.
Eventueel oefenen aan de hand van een eigen casus.

Resultaat:

Overzicht over de verkregen en ontbrekende informatie
Dat geeft op pluis-niet-pluis-niveau een diagnose.
Door de methodiek vergelijkt je het kind namelijk met de eigen referentiegroep.

Tijd:

Kost 1 a 2 x 20 minuten.

Nabespreking:

Als ik dit met huisartsen doe is de reactie vaak: Ja maar, dat doe ik al! Mijn reactie is dan: klopt, maar wel meestal onvolledig (én onbewust)!

Afsluiting

Plenair de informatie uit de casus ordenen aan de hand van dit schema (5 min.)
Eventueel aan de hand van het context-schema een eigen casus bespreken. (10 min.)
Video Ellen: (20 min.) (= facultatief)
- Korte inleiding: Video is gemaakt door huisarts en POHGGZ samen. Bedoeld om te laten zien wat voor non-verbale methodieken de POHGGZjeugd inzet in de communicatie met en behandeling van kinderen.
- Video laten zien
Vragen om te bediscussiëren: (10 min.) (korter, als tijdens presentatie al veel gevraagd is) Afhankelijk van de deelnemers:
- Wat hiervan kunnen AIOS cq. HA ook gebruiken?
- Is het niet de moeite waard de POHGGZ meer in te zetten bij het onderwijs? Zo ja: hoe?
- Wat zou je kunnen leren van de POHGGZ e/o POHjeugd?

Links naar informatie over deze materie:

Zie www.eureka-jeugdggz.nl
Zie Diagnostiek GGZ bij kinderen: het 'scharnierconsult'.
Zie Youtube-filmpje over Eureka-project:

De bouwstenen in de leerlijn psychische klachten

De leerlijnen