1e Huisartsstage
| 1e Huisartsstage | |||
Trimester 1 Acute problematiek |
Trimester 2 Veel voorkomende aandoeningen |
Trimester 3 Veel voorkomende chronische aandoeningen |
Trimester 4 SOLK |
Inhoud
Samenvatting
Deze handleiding biedt een beschrijving van het onderwijs tijdens de eerste huisarts-stage van de Huisartsopleiding VUmc. Het onderwijs is ingevuld conform het Landelijk OpleidingsPlan 2016 (LOP) met zijn thema's en Kenmerkende BeroepsActiviteiten (KBA's), het Competentieprofiel van de huisarts en het Protocol toetsing en beoordeling. Binnen deze kaders zet de Huisartsopleiding VUmc eigen accenten, die zijn terug te vinden in ons opleidingsplan HOVUmc.
In een competentiegerichte opleiding staat het ‘praktijkleren’ centraal. De aios (arts in opleiding tot specialist huisartsgeneeskunde) krijgt in de opleidingspraktijk met alle mogelijke hulpvragen en problemen te maken. Op de stageplek is de huisartsopleider laagdrempelig benaderbaar en tijdens het cursorisch onderwijs 1e huisartsstage op het instituut wordt de aios begeleid door twee vaste docenten. Daarnaast is het leren van en mét elkaar in de aios- groep een belangrijk didactisch uitgangspunt. In ons instituutsonderwijs bieden we daarom reflectieonderwijs aan en onderwijs waarbij de aios, gecoacht door de docenten, zelf onderwijs voorbereiden en uitvoeren ('aios-onderwijs'). In de ervaringsronde (reflectieonderwijs) worden praktijkervaringen gedeeld en getoetst aan de ervaringen en keuzes van andere aios. Op basis van reflectie en feedback op het praktijkhandelen en wat er op de terugkomdagen aan de orde komt formuleert de aios steeds nieuwe leerdoelen. Met behulp van een concreet leerplan kan vervolgens aan deze individuele leerdoelen gewerkt worden. In de leergesprekken met de opleider en tijdens het cursorisch onderwijs komen leerplannen dan ook regelmatig aan bod. De aios bespreken de voortgang, presenteren resultaten en ontvangen feedback hierop.
Het leren van de aios wordt dus zo veel mogelijk gestuurd door diens individuele leerbehoeften. Iedere aios formuleert daartoe een IOP (Individueel Ontwikkelings Plan) met daarin leerdoelen gerelateerd aan het competentieprofiel. Per leerdoel volgt een beschrijving van de manier waarop dit behaald kan worden. Docenten en opleiders bieden hulp bij het concretiseren van leerdoelen. Op geleide van de praktijkervaringen, de ‘prestaties’ bij het cursorisch onderwijs en de reflectie hierop van de aios, wordt het IOP regelmatig geactualiseerd. In de Voortgangsgesprekken wordt drie keer per jaar de ontwikkeling van de aios geëvalueerd en het IOP bijgesteld.
We wensen jullie veel werkplezier in het eerste jaar van jullie opleiding!
Rinel van Beest, Teamleider 1e fase
Harry Schleypen, Adjunct Hoofd
Chris Rietmeijer, onderwijscoördinator
Doelen en globale inhoud
Doelen 1e Huisartsstage
In deze stage leert de aios het dagelijks werk van de huisarts uit te voeren. De aios raakt vertrouwd met het werkterrein en de werkwijze van de huisarts. Centraal staat het adequaat omgaan met het klachtaanbod in de huisartspraktijk, gestoeld op vaardige arts-patiënt communicatie en huisartsgeneeskundige besliskunde. Ook maakt de aios kennis met de organisatie van de huisartspraktijk. Aan het eind van Jaar 1 beheerst de aios grotendeels de thema's 'korte-episode zorg' en 'spoedeisende zorg'. T.a.v. de overige thema's ('Chronische Zorg' en 'SOLK') en het competentieprofiel van de huisarts wordt een oriëntatie verwacht op het eigen handelen, die richting geeft aan het, toenemend zelfsturend, leren in het vervolg van de opleiding
Globale inhoud
De invulling van de opleidingsdoelen gebeurt aan de hand van de thema's uit het LOP, waaruit voor de eerste fase een selectie is gemaakt. Wij volgen daarbij een opbouw van relatief eenvoudig en veel voorkomend naar zeldzamer en meer gecompliceerd. Het onderwijsaanbod voor de terugkomdagen is w.b. zwaartepunten opgedeeld in 4 hoofdthema's. Dit geeft richting aan de invulling van de periodes, maar wordt flexibel gehanteerd. Immers, de patiëntenstroom in de opleidingspraktijk en de leerervaringen die hiermee gepaard gaan zijn moeilijk planbaar. In het onderwijsaanbod van Jaar 1 zijn de medisch inhoudelijke thema's verdeeld over de 4 trimesters.
Opbouw in Trimesters
De 1e Huisartsstage is opgedeeld in vier trimesters, elk met een eigen handleiding.
Aan het begin van trimesters 1, 2 en 4 worden in een introductieprogramma de betreffende thema's geïntroduceerd. In Trimester 3 worden de belangrijkste veel voorkomende chronische ziekten behandeld. In maand 2 van de opleiding neemt de aios deel aan de 4 daagse STARtclass Huisartsgeneeskunde I (Acute zorg). De cursus wordt georganiseerd door Huisartsopleiding Nederland en vindt plaats in Utrecht. De cursus bereidt aios voor op acute situaties, zowel overdag als tijdens ANW diensten. Het afronden van de cursus is voorwaardelijk om gedurende de huisartsopleiding diensten op de HAP te kunnen doen.
De introductieprogramma's bevatten onder meer richtlijnen voor de opdrachten waarmee de aios in de opleidingspraktijk aan het werk gaan. De aios maken met opleiders en docenten afspraken over de keuze voor hun opdrachten (voortgangsgesprekken). In het programmaonderdeel 'evaluatie en planning' op de terugkomdag, wordt het rooster nader ingevuld. Er worden dan afspraken gemaakt over het bespreken en presenteren van relevante praktijkervaringen, de resultaten van de opdrachten alsmede het verdiepingsonderwijs gebaseerd op het thema.
Thema's:
- Acute problematiek
- Top 20 Veel voorkomende aandoeningen
- Eenmalige contacten.
Doelen:
- De meeste veel voorkomende acute aandoeningen in de huisartspraktijk of op de huisartsenpost onder supervisie van de hao diagnosticeren en verwijzen dan wel zelf behandelen
- Veel voorkomende aandoeningen in de huisartspraktijk (top 20) zelfstandig adequaat afhandelen voor zover het gaat om eenmalige ongecompliceerde contacten
Werkwijze:
- Handleiding Trimester 1.
- Opdrachten 'Acute aandoeningen' (Self-Assessment Acute Problematiek) en 'Veel voorkomende aandoeningen' (Self *assessment Top 20 Veel voorkomende aandoeningen) formuleren en uitvoeren
- Bespreken voortgang en resultaten opdrachten met de opleider en soms ook in de aios-groep
- Ondersteunend 'aios-onderwijs'
Thema's:
- Acute problematiek en veel voorkomende aandoeningen
- Ook met meerdere contacten per episode (vervolgcontacten)
Doelen:
- De veel voorkomende acute aandoeningen in de huisartspraktijk of bij het werken op de huisartsenpost zelfstandig diagnosticeren en verwijzen dan wel zelf behandelen
- Veel voorkomende aandoeningen in de huisartspraktijk (top 50) zelfstandig afhandelen, ook als het gaat om meerdere contacten in één ziekte-episode
Werkwijze:
- Opdrachten 'Acute aandoeningen' (Self-Assessment Acute Problematiek) en 'Veel voorkomende aandoeningen' (Top 50 diagnoses in de huisartspraktijk) formuleren en uitvoeren
- Bespreken voortgang en resultaten opdrachten met de opleider en soms ook in de aios-groep
- Ondersteunend 'aios-onderwijs'
Thema's:
- Veel voorkomende chronische aandoeningen.
Doelen:
- Bij Astma/COPD, diabetes mellitus en hart- en vaatziekten risico inventarisatie, herkenning, diagnostiek en initiële behandeling conform de NHG- standaarden uitvoeren.
Werkwijze:
- Astma/COPD
- Diabetes Mellitus
- Programma's hart- en vaatziekten
- Bespreken voortgang en resultaten opdrachten
- Ondersteunend 'aios-onderwijs'
Thema's:
- SOLK
Doelen:
- Kennismaken met diagnostiek bij lichamelijk onbegrepen klachten (toepassen NHG-Standaard)
- Patiënten met lichamelijk onbegrepen klachten effectief geruststellen en adviseren
- Naast somatische ook psychosociale en contextuele aspecten bespreken met de patiënt (SCEGS toepassen)
- Uitleggen welke cognitieve technieken ingezet kunnen worden in de begeleiding bij lichamelijk onbegrepen klachten
Werkwijze:
- Handleiding Trimester 4
- Opdrachten lichamelijk onbegrepen klachten formuleren en uitvoeren
- Bespreken voortgang en resultaten opdrachten
- Ondersteunend 'aios-onderwijs
Leerlijnen
De thema's in de eerste vier trimesters komen overeen met de thema's Spoedeisende zorg, Korte episode zorg, Chronische zorg en SOLK uit het Landelijk opleidingsplan (LOP) 2016. Het LOP noemt nog zes andere thema's. Al deze thema's samen beschrijven de inhoud van het huisartsenvak.
De huisarts als professional wordt beschreven in een zevental competentiegebieden die zijn beschreven in het competentieprofiel. De tien thema's en een aantal competentiegebieden zijn vastgelegd in Leerlijnen. Leerlijnen worden beheerd door expertise-groepjes die bestaan uit een leerlijnhouder, enkele andere docenten. Zij zorgen voor onderwijsbouwstenen die per leerlijn vindbaar zijn op deze Wiki. Deze bouwstenen zijn bedoeld voor docenten, aios en opleiders. Ze zijn geschikt voor het ondersteunen van terugkomdag-onderwijs, zelfstudie, praktijkleren en/of leergesprekken. De ontwikkeling van de leerlijnen op de Wiki is in 2017 gestart en volop in ontwikkeling. De expertise-groepen zorgen naast onderwijsbouwstenen op de Wiki voor een aanbod van expert-onderwijs, vooral in de tweede fase van de opleiding, maar ook in de eerste fase op zogenaamde themadagen, 1 dag per kwartaal. Hieronder een overzicht van alle leerlijnen:
Thema-leerlijnen:
Leerlijn Korte episode zorg Deze leerlijn wordt in de praktijk en via zelfstudie geleerd en er is hiervoor geen aanvullend cursorisch onderwijs gepland; op de wiki is hier geen plek voor ingeruimd
- Leerlijn Spoedeisende zorg
- Leerlijn Chronische zorg
- Leerlijn Zorg voor ouderen met complexe aandoeningen
- Leerlijn SOLK startpagina
- Leerlijn Zorg voor patiënten met psychische klachten en aandoeningen
- Leerlijn Palliatieve en terminale zorg startpagina
- Leerlijn Preventie
- Leerlijn Zorg voor het kind
- Leerlijn praktijkmanagement
Competentie-leerlijnen:
- Leerlijn Arts-patiënt communicatie (APC)
We streven er naar om in het APC onderwijs communicatie- en procesvaardigheden te integreren met medisch inhoudelijk handelen. In het cursorisch onderwijs zal veel aandacht zijn voor APC, evenals in de opleidingspraktijk. Observatie is hierbij een belangrijk onderdeel: door de opleider, door de docent, door peers, direct of op videoregistraties. Wij vragen de aios om bij de selectie van consultvideo's die ter bespreking aangeboden worden zoveel mogelijk rekening te houden met de thema's van het betreffende trimester en de gekozen leerdoelen.
- Leerlijn Wetenschap en onderwijs
Het onderwijs in deze leerlijn wordt gegeven door (gast)docenten verbonden aan het onderzoeksinstituut van de afdeling Huisartsgeneeskunde VUmc (EMGO+). Er wordt gewerkt aan de hand van gerichte opdrachten, zie de opdracht Wetenschappelijke vorming. Van de aios wordt een actieve bijdrage gevraagd aan het cursorisch onderwijs WV in de vorm van casuspresentatie en thema-onderwijs.
- Leerlijn Ethiek en recht
Het onderwijs in deze leerlijn wordt gegeven door (gast)docenten verbonden aan de Afdeling Ethiek & Recht en omvat een inleiding in het (medisch)recht en een introductie in medische ethiek. Aan de orde komen de voor huisartsen relevante wetten, het Medisch Tuchtrecht en het omgaan met Medisch Ethische dilemma's.
- Leerlijn professionaliteit
Professionaliteit beschouwen wij als de overkoepelende competentie waarin de ontwikkeling van de aios tot professional zichtbaar wordt. Hierin komt in het gedrag van de aios zichtbaar tot uitdrukking hoe de aios zich toetsbaar opstelt, omgaat met feedback en zich actief opstelt in het leerproces. In de voortgangsgesprekken met de docenten en de opleider wordt hieraan nadrukkelijk aandacht besteed.
- Leerlijn Interculturaliteit
Aios onderwijs
Per periode (trimester) staat een bepaald thema centraal (zie hiervoor). Het cursorisch onderwijs Jaar 1 wordt binnen dit thema gepland. Naar aanleiding van de ervaringen uit de praktijk en de reflecties hierop wordt een keuze gemaakt voor verdiepingsonderwijs. Aios nemen daarin een actieve rol voor hun rekening door samen met de docenten een thema te kiezen en invulling te geven aan het onderwijs. Het is de verantwoordelijkheid van de docenten om de kwaliteit van het 'aios-onderwijs' te borgen; zij doen dit door het actief begeleiden van de aios in de voorbereiding van dit aios- onderwijs en door het geven van feedback op vorm en inhoud van het uitgevoerde aios- onderwijs. Waar nodig leveren de docenten zelf een bijdrage aan de uitvoering van het onderwijs.
De opleiding is erop gericht dat aios in toenemende mate zelf meer verantwoordelijkheid gaan dragen voor het voorbereiden en uitvoeren van het 'aios-onderwijs'. De inbreng van de docenten blijft daarbij van belang. Met name bij het concretiseren van leerwensen van de aios en het adviseren ten aanzien van de te gebruiken onderwijsprogramma's en didactische werkvormen. Pas als de leerdoelen concreet genoeg zijn is het mogelijk het bijpassende onderwijs te ontwerpen/selecteren. De aios leggen hun concept programma vooraf aan de docent voor. Bijvoorbeeld: als een groep belangstelling heeft voor thematisch onderwijs over diabetes, dan wordt eerst geïnventariseerd wat men daarover precies willen leren (bv. de veel voorkomende bijwerkingen van veel gebruikte orale antidiabetica, uitvoeren van voetonderzoek enz.). Hoewel de speelruimte voor de keuzes beperkt wordt (het moet gaan over een onderwerp dat past bij de trimesterthema's) wordt hiervan in de praktijk wel eens afgeweken. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een actuele casus! De aios-groep kiest soms ook naar aanleiding van een actuele gebeurtenis voor een afwijkende invulling van het verdiepingsonderwijs. Docenten adviseren de aios bij het ontwerpen van het onderwijs.
De algemene onderwijsprogramma's zijn te vinden onder de vier beschreven trimesters. Verdere onderwijsprogramma's vind je in Onderwijsprogramma's - 1e Fase. Dit betreft met name de bouwstenen voor medische verdiepingsprogramma's en een aantal programma's die betrekking hebben op de doorgaande leerlijnen Arts Patiënt Communicatie, Wetenschappelijke Vorming, Ethiek en Vaardighedenonderwijs. De nadere uitwerking van de gekozen onderwerpen en thema's vindt plaats in samenspraak met de groep. Bij de invulling van het zogenoemde 'aios-onderwijs' kan geput worden uit meerdere databases. Allereerst zijn er materialen te vinden op onze eigen onderwijs- Wiki. De leerlijnen zijn in ontwikkeling en zullen in 2018 steeds meer onderwijsbouwstenen voor praktijk, zelfstudie en terugkomdagonderwijs gaan bevatten. De docenten hebben ook toegang tot de onderwijsmaterialen van de overige 7 huisartsopleidingen. Indien noodzakelijk kunnen in overleg ook derden benaderd worden voor het vervullen van de rol van expert- docent. Op de site van Huisartsopleiding Nederland zijn Toetsstations te vinden om het vaardighedenonderwijs te ondersteunen. Een trainingsacteur kan naar behoefte (van de groep) ingezet worden.
Evaluatie en planning
Om het onderwijs in de komende periode ( 'aios-onderwijs' en andere onderdelen) voor te bereiden zijn tijdens het cursorisch onderwijs op de terugkomdag regelmatig 'evaluatie en planning' momenten nodig. Hier wordt terug gekeken naar de voorafgaande periode (wat beviel, wat werd gemist) en vooruit gekeken naar het onderwijs in de komende periode (leerwensen aios binnen het kader van de opleidingsperiode en andere wensen). Heldere afspraken over wie wat gaat doen zijn dan van belang. Dit geldt zowel voor de komende onderwijsprogramma's (wat komt er op de agenda en wie gaan het voorbereiden en uitvoeren) als voor het bespreken van wat er verder op de agenda een plaats verdient.
Reflectieonderwijs
De Huisartsopleiding steunt voor een belangrijk deel op de ervaringen in de huisartspraktijk. Op basis van deze ervaringen wordt duidelijk wat het actuele competentieniveau van de aios is en welke leerdoelen een volgende ontwikkelingsstap zouden kunnen ondersteunen. Het (kunnen) reflecteren op praktijkervaringen en van daaruit formuleren van gerichte leeractiviteiten is essentieel voor de beroepsmatige ontwikkeling tot huisarts en de latere beroepsontwikkeling na de opleiding. In het onderwijs is dan ook veel ruimte gereserveerd voor reflectie.
In de terugkomdag-groep werk je samen met collega-aios in eenzelfde opleidingsfase. Daarvan maken we nuttig gebruik door praktijkervaringen aan elkaar voor te leggen en samen te reflecteren op de betekenis daarvan voor je verdere professionele ontwikkeling. Gezamenlijk staan we stil bij vragen als: 'wat leert deze reflectie je?' en 'hoe zet je dit om in een plan van aanpak'?
Bij de reflectie is de vraag van de inbrenger leidend. Op basis daarvan wordt de verbinding gezocht met ervaringen van andere groepsgenoten en daarna weer terug vertaald naar de oorspronkelijke vraag. De oogst uit de reflecties worden tevens benut voor het vaststellen van de agenda voor de planning van het 'aios-onderwijs'.
Supervisie
Begeleiding
Bij de begeleiding van de aios staat de ontwikkeling van de gevraagde competenties (competentieprofiel) in de breedte van het huisartsenvak (LOP) centraal. Van de aios wordt gedurende de opleiding een toenemende zelfsturing gevraagd.
Individuele begeleiding
Wij streven ernaar om de begeleiding door de opleider en de docenten zo in te richten, dat deze zo goed mogelijk aansluit bij het actuele niveau van de aios. Op basis van een reële inschatting daarvan gaat het er vervolgens om hoe de volgende stappen gezet kunnen worden in het verwerven van de competenties van de beginnende huisarts (en uiteindelijk na 3 jaar het eindniveau van de opleiding). Op prestaties van de aios volgt feedback die wordt gerelateerd aan de leeragenda van de aios én het te behalen eindniveau. De opleider heeft hier een cruciale taak, omdat het handelen van de aios hier pas goed zichtbaar wordt.kan worden.
Wij streven ernaar om de begeleiding door de opleider en de docenten zo in te richten, dat deze zo goed mogelijk aansluit bij het actuele niveau van de aios. Op basis van een reële inschatting daarvan gaat het er vervolgens om hoe de volgende stappen gezet kunnen worden in het verwerven van de competenties van de beginnende huisarts (en uiteindelijk na 3 jaar het eindniveau van de opleiding). Op prestaties van de aios volgt feedback die wordt gerelateerd aan de leeragenda van de aios én het te behalen eindniveau. De opleider heeft hier een cruciale taak, omdat het handelen van de aios hier pas goed zichtbaar wordt.
Door gerichte opdrachten aan zichzelf te formuleren helpt de aios zichzelf om richting te geven aan de ontwikkeling tot huisarts. Het leren in de Huisartsopleiding wordt daarbij voortdurend geënt op de 'zone van naaste ontwikkeling', d.w.z. sluit aan bij het niveau van kennis en vaardigheden van dat moment.
Individuele begeleiding staat hierbij centraal. De opleiders en docenten volgen de ontwikkelingen van de aios op meerdere manieren: middels observaties en video's in de praktijk, via de inbreng op de terugkomdag, via de ingeleverde opdrachten en middels de toetsresultaten. De aios maakt het mogelijk om de begeleiding zo goed mogelijk af te stemmen op de individuele leerbehoeften door zelf actief leerdoelen te formuleren en zich ´toetsbaar´ op te stellen. Alleen dan is de ontwikkeling van de aios goed te volgen én begeleidbaar.
Voortgangsgesprekken
Een belangrijk middel om invulling te geven aan de individuele begeleiding zijn de 'voortgangsgesprekken' met de opleider en één van de vaste docenten (minimaal 3x per jaar). Er wordt dan allereerst teruggekeken naar het functioneren van de aios in de afgelopen periode en een inschatting gemaakt van het getoonde niveau van functioneren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de Combel, de competentie beoordelings lijst. De Thema's en de Kenmerkende Beroepsactiviteiten uit het LOP dienen daarbij als selectie-hulp voor betekenisvolle praktijkervaringen uit de afgelopen periode.
In het tweede deel van het voortgangsgesprek wordt de 'oogst' uit het eerste deel omgezet in actiepunten en verder vooruit geblikt naar nieuwe leerdoelen/ thema's voor de eerstvolgende periode. De aios maakt een verslag van de voortgangsgesprekken; hierin worden de leerdoelen voor de komende periode beschreven. Dit verslag wordt aangevuld en geaccordeerd door de opleider resp. de docent. De aios stelt op basis hiervan zijn IOP bij (dat dus minimaal 1x per 4 maanden herzien wordt; ook eerdere versies blijven bewaard). Een format voor de voorbereiding van de voortgangsgesprekken is te vinden in de sectie Toetsing en beoordeling Jaar 1.(Procedure voortgangsgesprekken en exitgesprek)
De opleider en docent vervullen op die manier hun coachende rol bij het faciliteren en concretiseren van de leeractiviteiten van de aios. Op de paralleldagen en tijdens praktijkbezoeken stemmen opleiders en docenten hierover af. Wij beschouwen de aios als de eerste ´eigenaar´ van dit proces. Door toenemend het voortouw te nemen in de voortgangsgesprekken illustreert de aios de mate van zelfsturing en professionaliteit.
Studiebegeleiding
Als belangrijke lacunes zichtbaar worden of de leerontwikkeling stagneert, proberen aios, docent en opleider in samenspraak hierin verbetering te brengen: bijvoorbeeld door aanpassingen in de leeragenda en/ of extra begeleiding en de voortgang hierin te bewaken. Lukt het niet om (voldoende) verbetering te realiseren en komt daardoor de voortzetting van de opleiding in gevaar, dan kan door de Teamleider extra hulp in de vorm van studiebegeleiding worden ingeschakeld. Dit gebeurt meestal door een ervaren staflid (niet de vaste docent) die zich oriënteert op wat er aan de hand is, een aanvullend leertraject afspreekt met de aios en dit begeleidt. Studiebegeleiding is vrijwillige hulp; de studiebegeleider rapporteert niet zonder medeweten van de aios aan de teamleider. De resultaten worden zichtbaar in wat de aios laat zien in de praktijk en op de terugkomdag. Afspraken over wat de aios moet laten zien worden in afstemming tussen opleider en docenten gemaakt. Een begeleidingstraject duurt maximaal enkele maanden en kan een verlenging van de opleiding met zich mee brengen.
Portfolio
Elke aios houdt in het eigen electronisch portfolio en op Canvas de belangrijkste opleidingsresultaten bij. Het portfolio bevat de voortgangsadviezen en een neerslag van de beoordelingen en prestaties van de aios die het bewijs vormen van het verworven niveau van de competenties. We beschouwen de aios als eigenaar van het portfolio. De aios nodigt beoordelaars uit om hun beoordelingen in te vullen die besproken worden in de voortgangsadviezen. Aan het einde van het opleidingsjaar nodigt de aios het hoofd van de opleiding uit om het voortgangsbesluit te nemen. Verplicht onderdeel van het beoordelingsdeel zijn de achtereenvolgende versies van het IOP, de Combels, de verslagen van voortgangsgesprekken, de behaalde toetsresultaten en de beoordelingen na 6 en 9 maanden. Ook de beoordeling van het diensten doen krijgen hierin een plaats. Een overzicht van de prestaties die nodig zijn om Jaar 1 af te ronden zijn gevat in de Overzicht verplichtingen Jaar 1.docx.
Behalve aan het verplichte beoordelingsdeel biedt het portfolio ook 'vrije' ruimte; het ontwikkelingsdossier. Hierin kunnen alle 'bewijsstukken' opgeslagen worden die kunnen dienen als illustratie/ onderbouwing van de ontwikkeling van de aios. Dit kan bijvoorbeeld een feedbackdocument zijn, maar ook een geslaagd consult zijn waar je trots op bent, een geslaagd onderwijsprogramma, een bericht van een dankbare patiënt of een blijk van waardering van een collega. De aios kan uit deze 'content' zelf een selectie maken van prestaties die als illustratie kunnen dienen bij een beoordelingsmoment of bij de start van een volgende opleidingsmodule.
Het portfolio gaat met de aios mee gedurende de gehele opleiding. Ook na de opleiding kun je het portfolio benutten (als show- case). Tijdens de opleiding is de aios verplicht om het portfolio open te stellen voor het hoofd van de opleiding, de teamleider en onderwijsassistente van het betreffende opleidingsjaar, de achtereenvolgende opleiders/stageopleiders en docenten die hem of haar gedurende de periode van de betreffende stage begeleiden. Voor meer informatie zie de portfolio informatie website.
Canvas
Ter ondersteuning van de opleiding maken we voor de aios-groep en parallel hieraan draaiende opleiders-groep gebruik van Canvas als leeromgeving. Dit is het belangrijkste communicatiekanaal tussen aios, docenten en huisartsopleiders voor actuele zaken die het cursorich onderwijs betreffen. Iedere aios beschikt hiermee over een eigen 'brievenbus' voor het inleveren van werk- documenten, opdrachten en presentaties waarop feedback gevraagd wordt. Daarnaast is er ook per groep en per aios ruimte voor documenten en stukken van algemener belang (zoals relevante artikelen, websites, e.d.).
Om de opleiding te kunnen volgen is dan ook een absolute voorwaarde, dat je beschikt over een snelle internettoegang. Iedere aios krijgt voor de duur van de opleiding een eigen VUmc- emailadres. Om misbruik te voorkomen dient de toegangscode regelmatig geactualiseerd te worden. De aios ontvangt hierover tijdig bericht van het instituut.
Vragen over Canvas stuur je naar canvas-ho@vumc.nl
Werken met opdrachten
Opdrachten vormen de 'brug' tussen het instituutsonderwijs en het werken/leren in de praktijk. Middels de opdrachten besteedt de aios gericht aandacht aan concrete leerdoelen. De aios is in de CAO gerechtigd om per week 3 uur opdrachttijd in de praktijk te reserveren. Deze 'werktijd' is bedoeld als reservoir voor specifieke opdrachtgerelateerde taken. De invulling ervan is voorbehouden aan de aios. De praktijkassistente dient in die tijd dan ook niet zonder overleg met de aios diens spreekuur in te vullen. Door in de praktijk 'opdrachttijd' te reserveren ontstaat er bijvoorbeeld ruimte om een casuspresentatie voor te bereiden, een herhalingsconsult bij een chronische patiënt of een SOLK-patiënt te plannen of andere vormen van gericht patiëntcontact te plannen die behalve aan de patiëntenzorg óók bijdragen aan de eigen ontwikkeling of het cursorische onderwijs op de terugkomdag. Behalve voor geselecteerde patiëntencontacten kan de opdrachttijd ook benut worden voor werkzaamheden die hieruit voortkomen zoals literatuuronderzoek, collegiaal overleg en verslaglegging.
Vier verplichte opdrachten
De vier verplichte opdrachten sluiten aan bij de vier hoofdthema's: Acute aandoeningen, Veel voorkomende aandoeningen, Veel voorkomende chronische aandoeningen en SOLK. Iedere aios moet gedurende het jaar voor elk van deze thema's minimaal één opdracht uitvoeren en daarover rapporteren op de terugkomdag. Hiermee kan geborgd worden dat de aios zich gericht bezig houdt met een opdracht die is afgeleid uit de hoofdthema's naast de reguliere patiëntenzorg. De presentatie van de resultaten van die opdracht aan de opleider en/of tijdens het cursorisch onderwijs geldt als één van de voorbeelden van een prestatie waarmee de aios zich toetsbaar opstelt (zie ook Toetsprogramma). Het verdient wellicht aanbeveling dat voor de invulling van de opdracht, je patiëntcontacten kiest waarbij je bovengemiddeld betrokken bent.
Ten aanzien van de wijze waarop de aios de opdrachten invult bestaat keuzevrijheid; je kunt een eigen opzet kiezen of gebruik maken van een voorbeeld.
Voor deze tweede variant kun je kiezen uit de voorbeeldopdrachten in Opdrachten Jaar 1 binnen de 4 hoofdthema's. Een concept opdracht leg je voor aan je opleider en/ of docenten. Zij geven feedback gericht op de doelstelling van de opdracht en het plan van aanpak. Speciaal gelet zal worden op de concretisering van het beoogde resultaat en de wijze van toetsing. De voortgang en de resultaten van het werken aan deze opdrachten worden regelmatig besproken met de opleider en in de voortgangsgesprekken met de docent (zie Toetsprogramma').
Voor de beschrijving van opdrachten hanteren we een voorbeeld- format: Doel, Activiteit, Resultaat, Tijd en Nabespreking (de DART-N). Deze structuur biedt houvast bij het concretiseren van opdrachten. Om de kwaliteit van een opdracht te toetsen kun je gebruik maken van het DART-N evaluatieformulier. Eigen opdrachten
Naast de verplichte opdrachten over de 4 hoofdthema´s, formuleer je in het IOP ook andere leerdoelen met behulp van het DART-N format. Je kunt dit zien als 'eigen' opdrachten.
'Eigen' opdrachten komen dan voort uit persoonlijke leerdoelen. Ze vormen een illustratie van de wijze waarop je bezig bent je de competenties eigen te maken uit het Competentieprofiel. Inspiratie voor het formuleren van opdrachten kun je ook halen uit de KBA's. Je ontwerpt ze zelf (in samenspraak met de opleider en/of de docenten) naar aanleiding van reflectie en feedback.
De aios beoogt met de uitvoering ervan de persoonlijke leerdoelen te behalen, die beschreven staan in het eigen IOP. De afronding van deze opdrachten worden besproken bij de afronding van de betreffende DART-N.
Toetsing & Beoordeling
Met ingang van maart 2014 geldt het Toetsprogramma HOVUmc voor alle betrokkenen (aios, opleiders en docenten) voor hoe de beoordeling van de aios Huisartsgeneeskunde bij HOVUmc wordt ingevuld. In dit programma worden de criteria beschreven die beoordelaars gebruiken voor de beoordeling van de prestaties van de aios. De nadere uitwerking van de verschillende toetsmomenten is nader uitgewerkt in een tijdpad, zie daarvoor:
Vaardighedenonderwijs
Onze overtuiging is dat medische vaardigheden voornamelijk in de opleidingspraktijk geleerd worden. De opleider heeft hier een belangrijke rol. Door vaardigheden van aios te observeren ontstaat zicht op wat de aios in welke fase van de opleiding toevertrouwd kan worden. Voor het aanleren van voor de aios nieuwe vaardigheden kan de volgende volgorde van leermomenten gebruikt worden: - voordoen door de opleider, observatie door aios, evt nadere studie en training aios, - aios voert uit onder supervisie van opleider, - aios voert zelfstandig uit. Indien gewenst kan de aios gedurende een korte aanvullende stage de bekwaamheid verwerven voor die vaardigheden die in de eigen opleidingspraktijk niet geleerd kunnen worden. Indien gewenst kan aanvullend hierop in het cursorisch onderwijs aandacht besteed aan die vaardigheden die in de praktijk onvoldoende geoefend kunnen worden. Wij maken daarbij gebruik van de onderstaande hulpmiddelen:
Fantomen
Er is een aantal fantomen beschikbaar op het instituut (tip: reserveer deze tijdig via reserveringsformulier) waarmee in groepjes geoefend kan worden en het is natuurlijk ook mogelijk om in groepjes aios vaardigheden te laten oefenen op elkaar. Docenten zie: Vaardighedenonderwijs.
Toetsstations
Er zijn ongeveer 50 Toetsstations en 12 Scoringslijsten beschikbaar. De keuze tussen welke vaardigheidstoetsen het best in de praktijk uitgevoerd kunnen worden en welke tijdens het cursorisch onderwijs wordt ingegeven door de prevalentie: veel voorkomend in de praktijk, zeldzamer op de terugkomdag. Tijdens de evaluatie- en planningsgesprekken kunnen op grond van de leerwensen in de groep afspraken gemaakt worden voor onderwijs in vaardigheden tijdens het aios-onderwijs. Als je via andere bronnen kennis hebt van belangwekkende actuele onderwijsprogramma's, toetsen of trainingen, aarzel niet om dit kenbaar te maken; dit levert vaak waardevolle aanvullingen op!
Zelfstudieprogramma's
Diensten doen
Het doen van diensten op de HAP (HuisArtsenPost) waaronder de opleidingspraktijk ressorteert, is een wezenlijk onderdeel in het verwerven van vaardigheid in het verlenen van acute zorg. Zie voor meer informatie de brochure Diensten in de HAP. Op de eerste paralleldag voor opleiders wordt daarom aandacht gevraagd voor de regelgeving, de beoordeling van het doen van diensten en de verantwoordelijkheden van de opleider en de HAP.
De opleider begeleidt de aios bij het met toenemende zelfstandigheid diensten gaan doen. De opleider observeert de aios tijdens de dienst en begeleidt de aios actief bij het verwerven van de hiervoor benodigde competenties. De opleider stelt uiteindelijk, in overleg met de HAP, vast of de aios in staat is op verantwoorde wijze zelfstandig diensten te doen en vult dan de Verklaring van overdracht van de begeleiding van een aios.pdf in.
De Huisartsenpost kan een kopie van deze verklaring van de aios vragen vóór deze er zelfstandig diensten mag doen. Als richtlijn geldt dat dit niveau doorgaans in de laatste maanden van Jaar 1 bereikt kan worden. Tijdens zelfstandige diensten wordt wel van de opleider geëist dat deze voor overleg bereikbaar is en zo nodig binnen korte tijd ter plekke de aios komt ondersteunen. Eventueel kan de opleider deze taak overdragen aan een collega-opleider van dezelfde Dienstenpost. Op alle posten is een coördinerende opleider aanwezig, die het diensten doen door aios op de HAP faciliteert en bewaakt.
De Registratiecommissie Geneeskundig Specialismen (RGS) geeft als richtlijn voor de erkenning over het doen van diensten aan:
Elke aios doet minimaal 5 diensten per kwartaal. De opleider geeft op het beoordelingsformulier aan of aan deze randvoorwaarde is voldaan. Aan het eind van Jaar 1 wordt de aios beoordeeld op zijn prestaties met betrekking tot het dienstdoen.
In de Leidraad voor het leren dienstdoen.pdf vindt je de richtlijnen voor de diensten, hierin wordt aandacht besteed aan:
- De gedane diensten, de soort diensten en de mate van zelfstandigheid.
- Een certificaat van een recent (max. 2 jaar geleden) succesvol afgeronde cursus BLS/AED.
- De leerpunten die tijdens het dienst doen zijn opgedaan.
- De beoordelingen door de huisartsopleider en de 'Verklaring Zelfstandig Diensten Doen'.
Met het formulier Verklaring van overdracht van de begeleiding van een aios.pdf wordt het dossier van Jaar 1 afgesloten.
Opleiding van Opleiders: Paralleldagen
Ochtend (hao's):
- Korte kennismaking, o.a. is men beginnend (LG 1+2), gevorderd (LG 3+4) of ervaren (LG 5)
- Reflectieronde
- Eigen leerthema's/IOP-hao's (bv. uit laten wisselen en doorvragen in twee- of drietallen)
- Inventariseren expertise en leerwensen (IOP) opleiders
- Introductie & motivatie voor wederzijdse praktijkbezoeken (voor hao's facultatief)
- Opzet Jaar 1 (thema's, opdrachten, diensten doen, onderwijsprogramma's, invulling paralleldagen - let op dat de verplichte onderwijsprogramma's (APC, Beleid en Beheer, EBM, POH/ ass.) van dit jaar ook worden ingepland!)
Koppelmiddag (hao's en aios):
- Voortgangsgesprekken en maken/bespreken eerste IOP-aios
- Toetsing praktijkhandelen (observaties, video's)
- Reflectieronde
- Introductie thema acute en veelvoorkomende zorg
- LHK-toets en rol opleider
- 1e voortgangsgesprek hao-aios
- ICPC- codering; registratie patiëntcontacten
- APC-onderwijs: introductie Silverman en gebruik communicatiewiel
- Praktijkbezoeken plannen
- Zelfstandige periode
- Reflectieronde
- Voorbereiden beoordeling 6 mnd, gebruik KBA's en ComBeL
- 2e voortgangsgesprek hao-aios, m.n. beoordelen én coachen
- Planning praktijkbezoeken
- Stand van zaken diensten doen aios
- Bespreken pre-toets APC
- Reminder 1e hao-aios-toets
- Reflectieronde: thema Beoordeling en vervolgactiviteiten
- Basis Consultvoerings Toets
- Introductie thema Veelvoorkomende chronische problematiek, o.a. samenwerking aios-POH
- Vaardigheidstraining m.b.v. toetstations & praktijkscorelijsten
Ochtend:
- Reflectieronde
- LHK van de opleider (kort)
- Beoordeling na 9 maanden opleiding Jaar 1
- 3e voortgangsgesprek hao-aios
- Verklaring zelfstandig dienst doen
- Introductie thema SOLK
Middag:
- Hao-keuzeworkshops (let op: wordt centraal aangeboden!)
- Reflectieronde
- 4e voortgangsgesprek hao-aios
- IOP jaar 2 en overdracht
- IOP-hao, o.a. leerervaringen tijdens de meerdaagse en evaluatie/winst wederzijdse praktijkbezoeken hao's
- Voortgang praktijkopdrachten
- Bespreking resultaten beoordeling paralleldagen en docenten door hao's
- Afronding & evaluaties (LEOH, docentbeoordeling, opleidersbeoordeling)