Verslag Cuba-reis 2018

Met een wat uitgedunde club van vijf opleiders vertrokken we voor het derde jaar op rij naar Cuba. Havana had wel flink wateroverlast gehad van de heftige orkaan in het najaar van 2017, maar daar zagen we nu niets meer van terug.
De eerste dagen reisden we naar het westen. We logeerden bij Cubanen op het mooie groene platteland en dronken koffie van hun eigen plantage.

We leerden alles over sigaren rollen en koffie branden en moesten natuurlijk alles proeven. Tijdens een hele mooie wandeling, die eindigde met zwemmen bij watervallen, leerden we de tocororo, de ‘national bird’, herkennen: een mooie rood-wit-blauwe vogel waar de gids ons steeds heel enthousiast op wees. Markus ontdekte hoe fijn het is om weer eens lekker te wandelen.

Moniek had vreselijke pech; door vertraging bij de overstap in Parijs was haar koffer niet meegekomen. Na dagen wachten en diverse malen heen en weer rijden naar het vliegveld kwam hij uiteindelijk. Bij het afhalen hadden ze per ongeluk haar visum uit haar paspoort gehaald. Telefonisch contact leerde dat dit visum gevonden was en ze zouden dit bij ‘lost and found’ leggen, maar dat lag er op de dag van vertrek uiteindelijk toch niet. Toen dit met hulp van onze lieve gastvrouw was opgelost, ging tot overmaat van ramp haar vlucht terug helemaal niet. Gelukkig werd ze omgeboekt. Markus had ook pech, zijn binnenlandse vlucht in Cuba ging niet, waardoor hij 900 km met de taxi moest. OV is niet zo gemakkelijk te regelen in het mooie maar straatarme Cuba. 

Om uit te kunnen wisselen met huisartsen en opleiders uit Cuba moesten we een cursus kopen bij de universiteit in Havana, want gezondheidszorg en onderwijs zijn exportproducten in Cuba. De inhoud van de cursus was dan uitwisseling, want dat was waarvoor we kwamen. In de voorbereidingsfase waren er wat misverstanden geweest. Zo dachten wij dat we nog volop in onderhandeling waren over het programma en toen bleek het opeens al vastgesteld te zijn.
Maandagochtend om 9 uur meldden we ons bij de plaatselijke medische faculteit Victoria de Giron om de contracten voor onze cursus te tekenen en te betalen. We hadden de week ervoor al onze gegevens die nodig waren voor deze contracten al doorgegeven. Maar dit was Cuba en om half 2 waren uiteindelijk de contracten getekend! We kregen er wel een beetje de slappe lach van.
‘s Middags stond het programma in het teken van de vergrijzing, die zowel in Nederland als op Cuba speelt. Door onze vertraging hadden we een late start en daardoor een interessante maar helaas korte uitwisseling daarover met een aantal huisartsen op een policlinico. Daarna gingen we op bezoek bij een huisartsenpraktijk om te zien hoe het er daar in de praktijk aan toe gaat. We observeerden een consult over preventie van hart- en vaatziekten en we spraken daarna met een aantal oudere patiënten in de wachtkamer. Dit was heel interessant.

We zouden de deelnemende huisartsen de volgende dag weer zien, zij zouden zich speciaal voor dit uitwisselingsprogramma hebben opgegeven, maar zoals dat in Cuba soms gaat hebben we ze nooit meer teruggezien en niemand wist waarom niet.

Dinsdag stond in het teken van preventie van baarmoederhalskanker. We kregen een mooie rondleiding door een gynaecoloog op een policlinico, er stond een colposcopiecamera om verder onderzoek te doen naar afwijkende cervixen na een uitstrijkje. Het preventieprogramma baarmoederhalskanker zag er prima uit en de gynaecoloog had verstand van zaken.
Daarna gingen we naar de ‘Casa de Abuelos’, een Cubaans ouderenhuis voor zorg overdag, waar we kennis maakten met veel tevreden ouderen in een sprookjesachtige tropische tuin. Ze vonden het leuk om ons te vertellen wat ze daar allemaal deden en waarom ze daar heen gingen.
Tenslotte gingen we nog naar een ziekenhuis, waar we een uitgebreide uiteenzetting kregen over allerlei afwijkingen van vulva en vagina als gevolg van HPV, waaronder een aantal ‘giant condylomata”. De rest van de middag werd gevuld met lunch en werkbespreking met betrekking tot de aiosstages.

Woensdag was het thema suïcidepreventie. We gingen op bezoek bij een klein GGZ-centrum in een buitenwijk. We spraken langdurig met het hele team: psychiater, psycholoog, maatschappelijk werker, verpleegkundige en ondersteuning. Ze bieden een heel intensief begeleidingstraject na een suïcidepoging waarbij ze het hele netwerk van de patiënt betrekken. In het begin gaan ze dagelijks langs en dat wordt langzamerhand afgebouwd. Na een TS wordt de patiënt meestal eerst in het ziekenhuis opgenomen. Ze hebben een uitgebreide checklist die ze bij ieder gesprek moeten nalopen. Deze lijst hebben ze ons laten zien en zag er gedegen en goed uit. Ook hebben ze een tool om het suïciderisico in te schatten met een puntensysteem. Hierin staan zaken als eerdere TS, depressie, steunsysteem, sociale stress e.d. Het geheel maakte een uitstekende indruk, ze waren erg betrokken en empathisch.
In het zaaltje waar we zaten werd normaal gesproken groepsbehandeling gegeven, dit zijn groepen van patiënten met gemengde problematiek.

Tijdens de lunch hebben we nog de verdere details van de aiosstages besproken, fijn dat dat nu goed geregeld is. Zij kunnen als ze goed Spaans spreken en als het derde jaar goed gaat vier weken stage gaan lopen bij een Cubaanse huisarts, heel leerzaam om met eigen ogen te zien hoe preventie vorm krijgt in Cuba.
Tot onze verbazing kregen we daarna te horen dat het programma van donderdag niet door ging, omdat we onze einddoelen al gehaald zouden hebben en genoeg uren hadden gemaakt om ons diploma te halen; dit was voor ons natuurlijk niet zoals we het gewild hadden en een teleurstelling!

We hopen dat er veel aios gebruik zullen gaan maken van de mogelijkheid voor een stage in Cuba!

Carine, mede namens Karin, Mark, Markus en Moniek