Pluis niet pluis

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Yeun Ying Wong; Erik Fokke;
Stage	1e Huisartsstage; 2e Huisartsstage;
KBA	2. Consult-basis;
Competentie	Medisch handelen; Professionaliteit;
Toepassing	Leergesprek; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Onderwijsactiviteiten
4 Gebruiksaanwijzing
5 Bronnen

Relevantie

Het concept 'pluis/niet-pluisgevoel' valt moeilijk beknopt te omschrijven. Het wordt intuïtie genoemd, of een onderbuiksgevoel. Het is het gevoel bij de eerste blik op een patiënt: klopt dit of klopt dit niet, zonder dat je de diagnose al weet.

Erik Stolper heeft hiernaar onderzoek gedaan. Onderstaande tekst komt uit het artikel uit het Nederlandse Tijdschrift voor Geneeskunde en geeft duidelijk een omschrijving wat onder het pluis/niet pluis verstaan wordt (2010).

'Het ‘pluis’-gevoel betekende dat een huisarts zich zeker voelde over aanpak en prognose, ook al was de diagnose niet altijd duidelijk. Een ‘niet-pluis’-gevoel hield in dat een huisarts het gevoel had dat er iets niet klopte met de patiënt, ook al ontbraken objectieve aanwijzingen. Hij of zij wantrouwde de situatie en voelde zich onzeker over prognose en aanpak. Er diende iets te gebeuren om ernstige gezondheidsschade te voorkomen. Het ‘pluis/niet-pluis’-gevoel fungeerde in diagnostisch onzekere situaties als een kompas waarop de meeste huisartsen vertrouwden. Belangrijke determinanten waren geruststellende, alarmerende en procesverstorende factoren, contextkennis, ervaring, lichamelijke sensaties, persoonlijkheid en opleiding.'

In onze medische wereld van 'evidence based medicine', protocollen en standaarden is dit gevoel een opvallend concept. Desondanks wordt het belang van dit gevoel bij het bepalen van het beleid door huisartsen onderkend. Het hebben van het pluis/niet-pluis gevoel en het vervolgens niet volgen van dit gevoel wordt zelfs in tuchtrechtelijke uitspraken zwaar meegewogen.

Deze bouwsteen tracht dit pluis/niet-pluis gevoel handvatten te geven.

Doel

Inzicht krijgen in de waarde van het pluis/niet-pluisgevoel bij het diagnostisch denken en het toepassen ervan.

Onderwijsactiviteiten

Deze bouwsteen leent zich voor zelfstudie, als onderwerp voor een leergesprek of voor onderwijs en discussie tijdens een TKD.

Gebruiksaanwijzing

Een interview met CF (Erik) Stolper door de NRC krant raakt de essentie van het belang van het pluis/niet-pluis gevoel.

De twee powerpoint-presentaties kunnen worden gebruikt voor zelfstudie of als basis voor een onderwijsprogramma of groepsgesprek op de TKD, gebaseerd op het boek van Daniel Kahneman, Ons Feilbaar denken.

Daarnaast zijn vier wetenschappelijke artikelen uitgelicht in de onderstaande links.

Lees de bronnen door en ga bij jezelf na in hoeverre jij bekend bent met het concept van het pluis/niet-pluisgevoel als diagnostische stap bij het klinisch redeneren.
Vraag je eens af of jij het pluis/niet-pluisgevoel zelf toepast bij het bepalen van de werkhypothese, en wanneer.
Bespreek op tijdens een leergesprek met je hao in hoeverre hij /zij gebruik maakt van het pluis/niet-pluisgevoel bij het klinisch redeneren en welke ervaringen hij/zij daarmee heeft.

Bronnen

Lees het interview met CF Stolper over zijn promotie-onderwerp het niet-pluis gevoel in het NRC, 4 maart 2010.
Powerpoint presentaties van Gert Roos: Deel 1 'Het pluis/ niet-pluisgevoel' en Deel 2 'Omgaan met onzekerheid'.
Daniel Kahneman, Ons Feilbaar denken (Thinking, fast and slow). 1e druk 2011. Over het ons intuitie (het 'snelle' denken) en ons verstand (het 'trage' denken) en de invloeden van beide op onze beslissingen. ISBN 9789047009009

Hieronder volgen een aantal gepubliceerde artikelen in Huisarts & Wetenschap en Nederlandse Tijdschrift voor Geneeskunde.

CF Stolper. Het pluis/niet-pluisgevoel van huisartsen is gebaseerd op kennis en ervaring. H&W, juli 2010. Dit artikel is gebaseerd op een interview met huisarts Erik Stolper, die in 2010 bezig was met een proefschrift over het pluis/niet-pluisgevoel als diagnostische methode.
CF Stolper, et al. Het 'pluis/niet-pluis'gevoel van de huisarts. Ned. Tijdschr. Geneeskd. 2010;154:A1451.
CF Stolper. Hoe pluis is het niet-pluis gevoel? H&W, maart 2015. Dit artikel beschrijft dat het pluis/niet-pluisgevoel in eerste instantie intuïtief is, maar de aanzet kan vormen tot beredeneerd diagnostisch management. In de huisartsopleiding geeft het bespreken van het pluis/niet-pluisgevoel van aios inzicht in de niet-analytische aspecten van het diagnostisch denken. Hoe meer ervaring men heeft, hoe bedrevener men raakt in het intuïtief en analytisch integreren van verschillende soorten kennis.
MM Brueren. Het pluis/niet-pluisgevoel als diagnostische methode. H&W, febr. 2017. Het pluis/niet-pluisgevoel kan voor de huisarts een belangrijke aanvulling zijn bij het vaststellen van het beleid. Er zijn situaties waarin het zelfs bepalend is. In een klinische les bespreekt huisarts Mark Brueren de plek van het pluis/niet-pluisgevoel in het diagnostisch traject. Daarnaast gaat hij in op de vraag op dit gevoel kan worden getraind.

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg

De leerlijnen

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Yeun Ying Wong Erik Fokke
Stage	1e Huisartsstage 2e Huisartsstage
KBA	2. Consult-basis
Competentie	Medisch handelen Professionaliteit
Toepassing	Leergesprek Zelfstudie