Brontekst bekijken van Palliatieve fase - pijn

{{Header - Leerlijn palliatieve zorg}}

{| class="infobox leerlijn-pall"
! {{Titelbalk - Leerlijn palliatieve zorg}}
|-
|'''Auteur'''
|
{{Auteur - Rinel van Beest|Rinel van Beest}}
{{Auteur - Anneke Zwijnenburg|Anneke Zwijnenburg}}
|-
|'''Stage'''
|
{{stage - CZ stage}}
{{stage - 2e Huisartsstage}}
|-
|'''KBA'''
|
{{KBA 8.3 - Medische diagnostiek en handelen}}
{{KBA 2.1 - Toestandsbeeld}}
|-
|'''Competenties'''
|
{{Competentiegebied 1 - Medisch handelen}}
|-
|'''Leerplek'''
|
{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}
{{Toepassing - Zelfstudie}}
|}
=== Relevantie ===
Pijn is een van de meest voorkomende symptomen in de palliatieve fase. Vooral bij patiënten met kanker treedt het in de laatste levensfase veel op, maar ook bij ziektes als COPD of MS treedt het bij meer dan de helft van de patiënten op.

De definitie van pijn is op vele manieren omschreven, een pragmatische definitie is die van McCaffery: <br />
<blockquote style="font-size:14px">''pijn is datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig wanneer hij/zij zegt dat het aanwezig is.''</blockquote> 
Dit benadrukt de subjectieve ervaring van de patiënt als een belangrijk uitgangspunt.

Om pijn adequaat te kunnen behandelen is het goed om te achterhalen wat de oorzaak is en welke factoren een rol meespelen in de ervaren pijn. Hier komt het klinisch palliatief redeneren zoals in de bouwsteen [[Palliatieve fase - besluitvorming]] om de hoek kijken.

Behandeling van pijn kan zowel medicamenteus als niet medicamenteus zijn. Zeker bij kanker zijn er vaak nog andere mogelijkheden voor pijnbestrijding dan medicamenteus.

=== Doel ===
* Inzicht in factoren die een rol spelen bij pijn.
* Weten welke behandelingsmogelijkheden er zijn voor pijn en waar deze te vinden zijn.

=== Onderwijsactiviteiten ===
Een van de aios presenteert op de terugkomdag een casus over pijn in de palliatieve fase met behulp van onderstaande literatuur en presentatie. Voor de casuspresentatie op de terugkomdag kan je gebruik maken van:
* [https://www.pallialine.nl/pijn Pallialine: pijn in de palliatieve fase] Uitgebreide richtlijn voor pijn in palliatieve fase.
* [[:Media:Samenvattingskaart-richtlijn-pijn-in-de-palliatieve-fase.pdf|Samenvattingskaart richtlijn pijn in de palliatieve fase]] Samenvattingskaart van bovengenoemde richtlijn, inclusief stappenplan pijnmedicatie en omrekentabel opioïden. 
* [https://onderwerpen.nhg.org/wp-content/uploads/2022/09/220901-Spoedkaart-Medicatie-AcutePalliatieve.pdf Spoedkaart medicatie in de palliatieve fase] Een overzicht van medicatie in acute palliatieve situaties bij volwassen patiënten.
* [[:Media:Pijnanamnese.pdf|Pijnanamnese]] voor diagnostiek en meten effect van behandeling, vooral handig bij moeilijk behandelbare pijn. 
* [[:Media:Fabels en feiten over morfine.pdf|Fabels en feiten over morfine]]. Patiëntfolder met voorlichting over morfine.
* [[:Media:Pijn bij kanker in de palliatieve fase.ppt|Pijn bij kanker in de palliatieve fase]]. Interactieve presentatie over pijnmedicatie, met antwoorden op de casus van Mw Mees. 
** [[:Media:Casus pijn in de palliatieve fase.pdf|Casus Mw Mees]]

==== App ====
[https://www.pijnenkanker.nl/medisch-professionals/artikelen/opioiden-omreken-app/ Een handige app voor het omrekenen van opioïden]
==== Bronnen ====
*[https://www.pallialine.nl Pallialine]   
*[https://www.iknl.nl Integraal kankercentrum Nederland]
*[https://www.pijnenkanker.nl Pijn en kanker]                                                           

{{Footer - Leerlijn palliatieve zorg}}