CZ stage
| CCZ-stage |
|---|
|
Onderwijscoördinatoren |
|
Teamleider |
|
Assistent teamleider |
|
CCZ-stage |
Inhoud
Handleiding CCZ-stage
Na de 1e huisartsstage volgt de aios enkele externe stages. De stage chronische ziekten en complexe problematiek kortweg complexe chronische zorg (CCZ) is een keuzestage die standaard wordt aangeboden. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, een andere keuze maken. Deze keuze moet rond de 6e maand van de 1e huisartsstage gemaakt worden.
Deze handleiding biedt een praktische beschrijving van het praktijkleren en het instituutsonderwijs tijdens de CCZ-stage.
Doelen en globale inhoud
Uit het Landelijk opleidingsplan: De stage chronische ziekten en complexe problematiek heeft tot doel de ontwikkeling van klinische competenties op het gebied van chronisch-complexe aandoeningen die in de huisartspraktijk minder geclusterd voorkomen, maar wel relevant zijn voor de huisarts. Belangrijke thema's in deze stage zijn: patiënten bijstaan in het omgaan met de gevolgen van een chronische ziekte en samenwerking tussen huisarts en intramurale instelling.
De volgende thema's uit het Landelijk Opleidingsplan krijgen extra aandacht:
Door deze thema's met de bijbehorende KBA's te bestuderen en met de opleider te bespreken krijgt de aios een idee van de stand van zaken met betrekking tot de eigen competentieontwikkeling in de breedte en diepte. Op de Wiki zijn er voor elk thema bouwstenen te vinden, die behulpzaam zijn voor het terugkomdagonderwijs, voor het leren in de praktijk en voor zelfstudie.
Afstemming met de huisartsstages
Onderwijs op het gebied van chronische aandoeningen, complexe ouderenzorg en palliatieve zorg komt op meerdere plaatsen tijdens de opleiding aan de orde. Tijdens de 1e huisartsstage ligt hierbij de focus op de diagnostiek bij nieuwe patiënten en op de zorgverlening bij bekende patiënten met veelvoorkomende chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes, astma en COPD en de minder vaak voorkomende chronische aandoeningen van het bewegingsapparaat en het zenuwstelsel. De nadruk ligt hierbij op het medisch-inhoudelijk beleid en de vakinhoudelijke kennis om de belangrijkste chronische ziekten te kunnen diagnosticeren en behandelen.
Tijdens de CCZ-stage wordt de aios verder toegerust voor een planmatige aanpak van de complexe chronische problematiek en het multidisciplinair werken.
In de 2e huisartsstage leert de aios alle opgedane kennis en vaardigheden te integreren in de complexe chronische zorg in de huisartspraktijk. Medisch inhoudelijk handelen, communicatie, samenwerking en praktijkmanagement spelen hierin allen een grote rol.
Praktijkleren
De aios leert het vak in de praktijk. Patiëntenzorg en de vragen die daaruit ontstaan sturen voor een groot deel het leren. Daarbij zijn van belang:
- Een voldoende en divers patiëntenaanbod. De aios ziet tijdens de CCZ-stage patiënten met meervoudige somatische en/of psychogeriatrische problematiek. Denk aan patiënten die revalideren na CVA of heupfractuur, patiënten met diverse vormen en stadia van dementie, met chronische neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson en Multiple Sclerose, patiënten met gevorderde stadia van aandoeningen van het bewegingsapparaat zoals artrose en reumatoïde artritis, evenals patiënten met een (terminale) maligniteit. De aios bekwaamt zich tijdens deze stage in het systemisch in kaart brengen van patiënten (SFMPC-methodiek).
De aios leert regie voeren in complexe zorgprocessen: samenwerking en afstemming met andere disciplines zoals verpleegkundige, fysiotherapeut, logopedist, specialist ouderengeneeskunde en medisch specialist, alsmede met de familie en naasten van de patiënt. De aios leert veel over de verschillende verwijs- en consultatiemogelijkheden.
Er is in deze stage veel aandacht voor het communiceren met familieleden van de patiënt, alsmede voor het bespreken van de grenzen van het medisch handelen en de vraag wanneer en onder welke voorwaarden de behandeling gestaakt moet worden.
Tevens kan de aios zich bekwamen in specifieke verrichtingen die meer voorkomen in de complexe ouderenzorg.
- Een goede balans tussen zelfstandig werken en begeleiding. De aios leert vooral door zelfstandig patiëntenzorg te bieden onder direct beschikbare supervisie. Daarbij is regelmatig overleg met, en observatie door, de stageopleider cruciaal. Dit garandeert de patiëntveiligheid en maakt het opsporen van blinde vlekken bij de aios mogelijk. Deze balans wordt onder andere mogelijk gemaakt door:
- Ad-hoc-overleg over individuele patiënten.
- Geregelde leergesprekken.
- Observaties m.b.v. KPB: Korte praktijkbeoordeling. Het KPB-formulier nodigt uit tot gedetailleerde feedback.
- Voortgangsgesprekken halverwege en aan het eind van de stage.
Instituutsonderwijs
De aios komen drie tot vier keer per maand naar het instituut. De groep is gemengd; de aios volgen de CCZ- of de GGZ-stage. De CCZ- en GGZ-stage markeren de start van de tweede fase. De tweede-fasegroep blijft in principe tot het einde van de opleiding bij elkaar.
De opbouw van de terugkomdag kent een aantal vaste onderdelen:
Feedback en reflectie zijn essentieel voor het zelfsturend leren van de aios. In het onderwijs is daarom ruimte gereserveerd voor reflectierondes. Aios leggen casus en dilemma's voor aan hun groepsgenoten en docenten. Door reflectie en feedback op deze praktijkervaringen krijgt de aios meer grip op de ervaring, en handvatten voor de verdere professionele ontwikkeling. Dit kan leiden tot gerichte leeractiviteiten. De ingebrachte vragen uit de praktijk kunnen ook richting geven aan de planning van het onderwijs in de groep. Zie Leerlijn professionaliteit.
De aiosgroep kiest welke onderwerpen aandacht moeten krijgen in het groepsonderwijs. Bij de voorbereiding en uitvoering daarvan hebben aios een actieve rol. Het is de verantwoordelijkheid van de docenten om de kwaliteit van het aiosonderwijs te borgen; zij doen dit door het actief begeleiden van de aios in de voorbereiding en door het geven van feedback op vorm en inhoud van het uitgevoerde aiosonderwijs. Het is daarbij van belang dat het onderwijs aansluit op de leerwensen van de groep. Op de Wiki zijn per thema en per competentiegebied onderwijsbouwstenen te vinden die behulpzaam zijn bij het voorbereiden en vormgeven van dit onderwijs.
Omdat de groep gemengd is, is het zaak de onderwerpen zo te kiezen dat alle aios ervan kunnen leren.
Naast het aiosonderwijs is er onderwijs door de docenten. Docenten hebben hun eigen expertisegebieden. Zo geven gedragswetenschappelijk docenten onder meer trainingen in samenwerken en arts-patiëntcommunicatie. Huisartsdocenten geven onderwijs over medisch-inhoudelijke onderwerpen, bijvoorbeeld bij de introductie van een nieuw thema.
Tijdens de CCZ-stage zullen de docenten o.a. extra aandacht geven aan familiegesprekken.
Op de terugkomdag is er tijd voor individuele begeleiding van de aios door de docenten. Individuele begeleiding vindt ook plaats binnen de digitale leeromgeving Canvas waar de docenten inhoudelijk kunnen reageren op bestanden die de aios uploadt, zoals het Individueel ontwikkelingsplan (IOP). Naast de aios begeleidt de docent ook dienst opleider (tijdens de parallel- en koppeldagen) en het aios-opleiderkoppel, bijvoorbeeld door praktijkbezoeken af te leggen en voortgangsgesprekken bij te wonen. We spreken hierbij van samenwerking rond het leren van de aios in de driehoek van aios-opleider-docent.
Expertonderwijs is onderwijs dat wordt gegeven door een expert op een bepaald vakgebied.
Tijdens de CCZ-stage is er expertonderwijs op veel middagen en eens per maand op een hele zogenaamde themadag. De volgende onderwerpen komen altijd aan bod:
- Geriatrische problematiek
- De verwarde patiënt
- Planmatig werken
- Palliatieve zorg
- Geriatrische reuzen
Om het cursorisch onderwijs voor een komende periode voor te bereiden zijn er op de terugkomdag regelmatig evaluatie- en planningsmomenten nodig. Hier wordt teruggekeken naar de voorafgaande periode (wat beviel, wat werd gemist) en vooruitgekeken naar het onderwijs in de komende periode (leerwensen aios binnen het kader van de opleidingsperiode en andere wensen). Er worden afspraken gemaakt over wie wat gaat doen.
Vanaf het eerste voortgangsgesprek in de 1e huisartsstage (5e maand) beschrijft de aios leerdoelen in het IOP dat een plaats krijgt in het ontwikkelingsdossier in het e-portfolio. Het IOP is een verplicht onderdeel van de opleiding. Het doel van het IOP is het ondersteunen van de zelfsturing in het leren. De aios maakt bewuste keuzes en zoekt daarover actief het gesprek met de opleider en/of de docent.
Aan het begin van de stage is er in het intakegesprek met de stageopleider én op de terugkomdag aandacht voor de leerdoelen van de aios; waaraan kan en wil de aios in de huidige stageplek vooral aandacht geven met het oog op de kaders zoals geformuleerd in de thema's en de ComBeL CCZ-stage?
Zelfstudie en Opdrachten
Zelfstudie en opdrachten hebben als doel om, binnen het kader van de opleidingsdoelen, persoonlijke leerdoelen te kiezen en daaraan te werken, veelal uitmondend in een casus- of themapresentatie in de groep. De opdrachten zijn voor alle aios verplicht.
De aios is volgens de CAO gerechtigd om per week 3 uur opdrachttijd in de praktijk te reserveren. Dat geeft ruimte om bijvoorbeeld specifieke patiënten te zien; denk bijvoorbeeld aan Chronische zorg of SOLK. Daarnaast kan de opdrachttijd benut worden voor literatuuronderzoek, overleg en verslaglegging.
Een aantal opdrachten is beschreven. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, van een opdracht afwijken als dat beter past bij het behalen van de betreffende leerdoelen (zelfsturing binnen kaders). Klik hier voor inspiratie.
Waar mogelijk kunnen opdrachten gecombineerd worden, bijvoorbeeld een presentatie over de opdracht Praktijkverbeterplan of een opdracht die door twee aios samen wordt uitgevoerd.
Leerdoelen en opdrachten worden vastgelegd in het IOP.
De opdrachten tijdens de CCZ-stage zijn:
- Opdracht Aiosonderwijs
- Opdracht KPB (Korte Praktijk Beoordeling)
Aios hebben een actieve rol in de voorbereiding en presentatie van door de groep gekozen verdiepingsonderwijs. Zo werken zij aan verschillende competentiegebieden inclusief de competentie kennis en wetenschap. De docenten borgen de kwaliteit van dit aiosonderwijs door het actief begeleiden van de aios in de voorbereiding; dit betekent dat de aios de presentatie ruim tevoren aan de docent voorlegt en vraagt om feedback op keuze van inhoud, inzet van blended learning, presentatie etc. Inzet hiervan is hoge kwaliteit van het onderwijs voor alle aios. En uiteraard toename van competenties van de presenterende aios op het gebied van kennis en wetenschap.
Werkwijze Bereid, liefst naar aanleiding van een eigen casus, met een eigen vraag of probleem, een onderwerp voor. Kijk over welke KBA'(s) je presentatie gaat en raadpleeg op de eerste plaats de Wiki bij het zoeken naar relevante informatie. Raadpleeg eventueel je docent voor tips, inhoudelijk en/of didactisch. Geef groepsgenoten en docenten een voorbereidende leesopdracht; vermijd het presenteren van kennis die gemakkelijk door zelfstudie kan worden verworven (zoals NHG-standaarden).
Zorg bij de presentatie voor interactiviteit, gebruik het probleemoplossend vermogen van de groep door bijvoorbeeld relevante vragen te stellen waar je zelf het antwoord niet op hebt gevonden of die niet eenduidig te geven zijn.
Betrek naast de competentie Vakinhoudelijk handelen ook één of meer andere competentiegebieden.
Bespreek tijdens de presentatie hoe je naar wetenschappelijke onderbouwing gezocht hebt en wat de resultaten daarvan zijn. Maak eventueel een PICO.
| Doel |
|
|---|---|
| Activiteit |
|
| Resultaat |
|
| Tijd |
|
| Nabespreking |
|
De KPB (Korte Praktijk Beoordeling) is een toetsing- en beoordelingsinstrument waarmee de aios zich laat observeren bij een concrete activiteit. Door zich vaak kortdurend te laten observeren en feedback te krijgen, kan de aios een goede indruk krijgen van zijn functioneren. En omgekeerd: door de resultaten ervan over de dragen aan bijvoorbeeld de docenten kunnen zij zich een beeld vormen van het functioneren van de aios.
Deze werkwijze, inclusief een bijpassend beoordelingsformulier, is oorspronkelijk ontwikkeld in de klinische setting, maar tegenwoordig wordt het ook daarbuiten steeds vaker gebruikt. Er bestaan inmiddels ook meerdere formulieren waaruit de aios zelf kan kiezen. Ze kunnen worden ingevuld door daarvoor in aanmerking komende personen. Op deze manier wordt het praktijkhandelen vanuit vele hoeken bekeken (360 graden feedback).
Het aantal KPB’s dat de aios moet laten invullen wordt in het begin van de stage door de docenten vastgesteld. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de KPB’s worden aangeleverd en eventueel tijdens de terugkomdagen worden nabesproken. Desgevraagd worden ze ook ter hand gesteld aan de stageopleider.
- KPB.pdf / eveneens beschikbaar in je E-portfolio.
| Doel |
|
|---|---|
| Activiteit |
|
| Resultaat |
|
| Tijd |
|
| Nabespreking |
|
Voortgang en beoordeling
Elke vier maanden zijn er voortgangsgesprekken, zowel tussen aios en opleider als tussen aios en docent. De competentieontwikkeling van de aios in de afgelopen periode wordt besproken en er wordt vooruitgekeken naar welke leerdoelen centraal zullen staan in de volgende periode. De aios heeft hierin een actieve rol en maakt inzichtelijk aan opleider en docent hoe ver deze is ten opzichte van het competentieprofiel huisarts. De competentieboordelingslijst ComBeL dient hierbij als onderlegger en beoordelingsinstrument. De thema's van het Landelijk OpleidingsPlan (LOP) met de bijhorende KBA's geven de context waartegen de competentieontwikkeling wordt bezien.
Opleider en docent hebben een coachende rol bij de leeractiviteiten van de aios. Daarnaast hebben opleider en docent een beoordelende rol bij de competentieontwikkeling van de aios. Alles over voortgang en beoordeling staat uitgebreid beschreven op de Wiki-pagina Toetsing en Beoordeling. Op de pagina Verplichtingen aios staat een overzicht van alle verplichtingen per stage.
Elke aios is verantwoordelijk voor het bijhouden van zijn/haar eigen voortgang in het e-portfolio en op Canvas. Het portfolio bevat de voortgangsadviezen, voortgangsbeslissingen en een neerslag van de beoordelingen en prestaties van de aios die het bewijs vormen van het verworven niveau van de competenties. We beschouwen de aios als eigenaar van het portfolio. De aios nodigt de beoordelaars uit om de beoordelingen in te vullen. Twee keer per jaar maakt de aios de Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets (LHK).
Tijdens de CCZ-stage heeft de aios een intakegesprek aan het begin, een halverwege, en een beoordelings- en evaluatiegesprek aan het eind van de drie maanden. De ComBeL CCZ-stage geeft de specifieke indicatoren bij alle competentiegebieden. De thema's geven de kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA's) waarbinnen de aios de competentieontwikkeling laat zien. Zie ook Tijdpad toetsing en beoordeling CZ stage en Verplichtingen CZ stage.
Overzicht verplichtingen
| Verplichtingen 1e Huisartsstage |
Klinische stage |
CZ stage |
GGZ stage |
Verplichtingen 2e Huisartsstage |
Individualisering opleiding
Binnen het beschreven curriculum heeft de aios veel te kiezen. Aios met relevante werkervaring voorafgaand aan de opleiding kunnen vrijstellingen voor stages aanvragen. Aios hebben, binnen wettelijke kaders, een rol in het kiezen van welke soort externe stage zij willen volgen. Dit alles wordt vastgelegd in het Individueel opleidingsschema (IOS). Tijdens de tweede huisarts-stage is er een aanbod van expertonderwijs, waaruit gekozen kan worden. Tevens zijn er dan differentiatiemogelijkheden, een aanvullend, landelijk en verdiepend onderwijsaanbod waarmee de aios zich extra kan bekwamen in een specifiek onderdeel van de huisartsgeneeskunde. Congresbezoek kan een aantal terugkomdagen vervangen. Bestuursactiviteiten bij de LOVAH (Landelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen) kunnen deels in opleidingstijd worden gedaan. Zie ook het Aanwezigheidsreglement.
Onderwijsinformatiesystemen
Binnen de huisartsopleiding werken we met verschillende digitale systemen. Zie voor een uitgebreide beschrijving de handleiding ICT.
- E-portfolio. Een online portfolio waarin de aios opneemt: alle ComBels en voortgangsadviezen, alsmede de reflectieverslagen na de voortgangsgesprekken, de verklaringen dienstdoen, supervisiebeoordelingen.
- Canvas. De interactieve digitale leeromgeving waarop de aios binnen zijn/haar groep kan communiceren over inhoudelijke en praktische zaken, zoals voortgang in het individueel ontwikkelingsplan, literatuur, presentaties. Ook het rooster is opgenomen in Canvas.
- HOVUmc-Wiki. Deze open, online informatiebron bevat een groot aantal onderwijsbouwstenen, gerangschikt onder vijftien leerlijnen. Een bouwsteen bevat informatie over een bepaald onderwerp. De bouwstenen zijn bruikbaar bij het maken van onderwijs door aios en docenten, ter ondersteuning van het praktijkleren, voor zelfstudie en voor leergesprekken. Naast onderwijsinhoudelijke informatie bevat de Wiki alle handleidingen en regelgeving van de opleiding.
- Videoplatform. Dit is een beveiligde online omgeving waar aios video-opnames van consulten uploaden om later terug te kijken met de opleider, de docenten of de terugkomdaggroep. Ook vindt via dit platform de beoordeling voor de BasisConsultvoeringsToets en de consultvoeringstoets van de tweede huisartsstage plaats.
- Webmail. Iedere aios krijgt voor de duur van de opleiding een eigen VUmc-account.
Overzichten stagehandleidingen
| Handleiding 1e Huisartsstage |
Klinische stage |
CZ stage |
GGZ stage |
Handleiding 2e Huisartsstage |