Leergangen
| Opleiders |
|---|
|
Hoofd |
|
Teamleider opleidersteam |
|
Assistent teamleider |
|
Opleiders |
Inhoud
Inleiding
Huisartsopleiders (hao's) volgen gedurende hun hele loopbaan als hao leergangen, de meerdaagse. Elke leergang duurt vier dagen per jaar, verdeeld over twee blokken van telkens twee aaneengesloten dagen in juni en november. In de tussentijd toetsen de deelnemers het geleerde in de praktijk, voeren opdrachten in de praktijk uit en koppelen de hiermee opgedane ervaringen in het tweede blok terug.
De leergangen zijn niveau-homogeen; met opleiders die in dezelfde fase van het opleiderschap zitten.
De cursussen worden door twee of drie docenten begeleid. In de basisleergangen werken uitsluitend stafleden, soms ondersteund door een ervaren hao. Over het algemeen geven dezelfde docenten een cursus gedurende meerdere jaren. Voor leergang 5 (het keuzecurriculum) worden ook externe docenten uitgenodigd.
In alle cursussen wordt interactief gewerkt met aandacht voor de individuele leerpunten en -vragen van de deelnemers en hun recente opleidingservaringen.
Alle cursussen worden in juni en november geëvalueerd. De evaluatieformulieren en samenvattingen van de docenten worden gelezen door de teamleider van het opleidersteam, de beoordelingen bekendgemaakt en opgeborgen in de dossiers van de betreffende leergangen.
Basiscurriculum
Het curriculum bestaat uit vijf elkaar opvolgende leergangen: de leergangen 0 t/m 4 zijn voor aspirant-, beginnende en gevorderde opleiders. Dit is het verplichte basiscurriculum.
De hao schuift op naar de volgende leergang als aan de aanwezigheidsverplichting is voldaan én volgens de leergangdocenten de beoogde doelen zijn bereikt. De leergang waarin een hao zit staat los van het aantal aios dat deze heeft opgeleid, maar is afhankelijk van hoeveel cursussen succesvol zijn afgesloten.
Voor alle basisleergangen zijn onderwijsprogramma’s beschikbaar die jaarlijks worden geactualiseerd. De groepssamenstelling blijft in principe, mede op wens van de hao’s, gedurende deze leergangen hetzelfde. Doordat men elkaar goed kent, kan er persoonlijk en intensief gewerkt worden. Om het aantal deelnemers onder de 15 te houden, worden alle basisleergangen zo nodig gelijktijdig in 2 of 3 groepen gegeven.
Vanwege de twee startdata voor aios in maart en september beginnen ook leergang 1 en 2 zowel in juni als in november. De leergangen daarna starten enkel in juni. Deelnemers die in juni leergang 2 afgesloten hebben nemen in hetzelfde jaar eenmalig deel aan de novembermodule om daarna in juni in leergang 3 in te stromen. De novembermodule is om logistieke redenen niveau-heterogeen.
Keuzecurriculum
Leergang 5 is het jaarlijks wisselende keuzecurriculum voor de ervaren opleiders. Elk voorjaar wordt het recente aanbod bekendgemaakt en wordt de inschrijving hiervoor geopend.
Voor alle actieve opleiders die in juni niet deel hebben genomen aan een leergang, wordt in november een tweedaagse module aangeboden. Deze module is om logistieke redenen niveau-heterogeen.
Toelichting leergangen per niveau
De aspirant-opleider
Voor de selectie en eerste scholing van huisartsen die belangstelling hebben voor het opleiderschap aan de HOVUmc organiseert de opleiding 2 à 3 keer per jaar een kosteloze oriëntatiecursus van 1½ dag (van 15.00 tot 15.00 uur) met overnachting in een conferentieoord.
De deelnemers maken kennis met de visie en werkwijze van de HOVUmc ten aanzien het opleiden van aios en de rol van huisartsopleiders. Er wordt informatie gegeven over wat er van een opleider verwacht wordt, er worden basale communicatieve competenties getoetst en de deelnemers worden voorbereid op alle activiteiten die plaats vinden vóór de eventuele koppeling aan een aios, te weten het schrijven van een leerwerkplan met opleidersprofiel en het voeren van een kennismakingsgesprek met belangstellende aios.
Na afloop stellen opleiding en deelnemers vast of ze met elkaar in zee willen gaan. Bij wederzijds akkoord volgt er een formele visitatie.
Na de oriëntatiecursus en erkenning als huisartsopleider door de RGS wordt de hao gekoppeld aan een eerstejaars aios of soms een AMA.
Vóórdat de eerste aios of AMA in de praktijk start organiseren wij twee op elkaar aansluitende startersdagen, waarin een eerste basis wordt gelegd op het gebied van taakgebied 2, 3 en 4.
De beginnende opleider
Inhoud
Deze cursus is bedoeld als ondersteuning van hao’s die bezig zijn met hun eerste jaar als opleider. Op de eerste bijeenkomst neem je kennis van het onderwijs aan de HOVUmc en de gebruikte leermiddelen. De beoordelingsprocedure voor aios met de daarbij behorende evaluatieformulieren wordt besproken.
Aan hand van een opname van een eigen consult bespreken we wat we de aios leren over consultvoering en we gaan oefenen met het bespreken van consulten van de aios.
Met behulp van een casus gaan we observatie van het lichamelijk onderzoek oefenen. Daarnaast is er aandacht voor de organisatie van de praktijk: hoe stuur ik de patiëntenstroom.
In het tweede deel zullen we doorgaan op het thema leergesprekken waarbij we gebruik zullen maken van een scoringslijst, de ALVU. Hiervoor neem je een opname van een leergesprek mee. We gaan oefenen met het geven van lastige feedback en het voeren van een beoordelingsgesprek. Naar analogie van het individueel ontwikkelingsplan (IOP) van de aios zul je een individueel ontwikkelingsplan voor jezelf opstellen: wat wil ik als opleider leren, hoe en wanneer?
Thema’s
- Het individueel ontwikkelingsplan van de aios en de hao.
- Voortgangskwalificatie en beoordelingsprocedure.
- Leergesprek over consultvoering.
- Kenmerken van: consultbespreking, dagrapportage en consultatie.
- Werken met video en directe observatie.
- Feedback: theorie en vooral oefenen.
- Leercondities in de eigen praktijk, knelpunten.
Werkwijze
We werken tijdens deze leergang afwisselend in de gehele groep en in kleinere groepen. Wij gaan daarbij uit van jullie werkervaring op dit moment en oefenen zoveel mogelijk met jullie eigen casuïstiek. Ervaren knelpunten zullen we aan de orde laten komen. Inleiding en nabespreking doen we plenair maar verder oefenen we vooral in kleine groepen.
Tijdens het tweede deel wordt gewerkt met eigen video-opnames van leergesprekken. We sluiten aan bij actuele leerwensen.
Competenties
1.1, 1.2, 2.1, 2.2, 2.3, 5.1, 5.2 uit het competentieprofiel van de opleider
Inhoud
In deze cursus staan de eigen leervragen en opnames van eigen leergesprekken van de deelnemers centraal. De cursus refereert aan de ervaringen als hao tot nu toe. Uitgangspunt zijn de door de hao’s ervaren ‘hobbels’ en succeservaringen bij het begeleiden en voeren van leergesprekken.
Hoe plan en structureer je leergesprekken? Wat zijn mogelijkheden om het leren en de interactie tussen hao en aios positief te beïnvloeden? Wat kan belemmeren? Hoe sluit je aan bij de aios? Hoe vind je de goede balans tussen achteroverleunen, luisteren, doorvragen en het inbrengen van je eigen opvattingen en doelen als ervaren huisarts en beginnende huisartsopleider?
Aan het einde van de cursus hebben de deelnemers het eigen repertoire vergroot, weten zij wat op dit niveau van hen wordt verwacht en hebben zij concrete aandachtspunten voor de verdere professionalisering als hao. De deelnemers maken de overgang van beginnend naar gevorderd hao.
Thema’s
- Plaats, vormen en functie van het leergesprek.
- Basisvaardigheden voor het voeren van leergesprekken, zoals het structureren, doorvragen en concretiseren van leervragen.
- De balans tussen leiden en volgen.
- Aandacht voor de beleving, de emotionele reflectie.
- De ALVU als hulpmiddel (een door HOVUmc i.s.m. hao’s ontwikkeld instrument voor de analyse van leergesprekken).
- Ondersteuning bij het klinisch reflecteren.
- De Roos van Leary.
- Persoonlijke valkuilen.
- Het geanimeerd bespreken van de ComBeL en andere ‘good practices’.
- Mogelijkheden van het leergesprekspel.
- Het individuele ontwikkelingsplan van de hao
- Aandacht voor het gezamenlijk spreekuur
Werkwijze
Wij gaan uit van de begeleidings- en leerervaringen tot nu toe. Centraal staan door cursisten meegenomen video-opnames van eigen leergesprekken. Deze leergesprekken zijn door de deelnemer van tevoren bekeken en voor het eigen leren relevante fragmenten zijn gekozen. Als het om een consult- of patiëntenbespreking gaat n.a.v. een consult van de aios is het handig als dit consult ook op video wordt meegenomen. Uitgangspunt zijn de eigen begeleidingservaring en casuïstiek.
Waar nodig bieden wij aanvullende theorieën aan die helpen interactie te analyseren en doelgericht bij te sturen.
In het tweede deel oefenen we met een acteur aan de hand van eigen casuïstiek.
We proberen in deze leergang maatwerk te leveren door goed te focussen op individuele leerwensen. We werken veel in kleine groepjes met intensieve docentbegeleiding.
Competenties
1.1, 1.2, 2.1, 2.2, 2.3, 4.1, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 uit het competentieprofiel van de opleider
De gevorderde opleider
Inhoud
Opleiden is een proces – vergelijkbaar met een expeditie: je gaat een tijd met elkaar op weg en bent op elkaar aangewezen zonder dat je elkaar van tevoren heel goed kent. Het doel staat vast, maar op de weg ernaartoe kan veel onverwachts gebeuren. Er zijn meer wegen naar Rome.
De aios heeft doelen die hij/zij wil bereiken, de opleider heeft die ook. Ieder heeft een eigen ‘meetlat’, eigen opvattingen, normen en waarden. Soms zijn ze het zelfde, soms ook niet. Wanneer stuur je, wanneer ben je volgend? Wanneer confronteer je? Hoe doe je dat alles?
In deze cursus krijg je vaardigheden en instrumenten aangereikt om bij te sturen waar dat passend is en om (nog) meer diepgang te bereiken in het contact met de aios. We bieden methoden om jouw persoonlijke rol in het leerproces van de aios te onderzoeken. We gebruiken daarbij o.a. elementen uit de theorie over leervoorkeuren, de stijlen van conflicthantering en de Transactionele Analyse.
Thema’s
- Begeleiden en sturen van een leerproces over een langere periode; verschillende interventiemogelijkheden.
- Leervoorkeuren en het omgaan met de verschillen.
- Kernkwaliteiten en allergieën.
- Diversiteit.
- Genogram.
- Eigen normen en waarden.
- Conflicterende meningen en belangen.
- Feedback geven en ontvangen.
Werkwijze
Uitgangspunt van de cursus zijn de persoonlijke ervaringen van de deelnemers tijdens de voorafgaande en lopende begeleidingstrajecten. Het werken aan de eigen doelen staat centraal en bepaalt mede welke theorieën ter ondersteuning worden aangeboden.
De meeste deelnemers kennen elkaar al uit de eerdere leergangen. Dat maakt het mogelijk ook persoonlijkere punten ter sprake te brengen.
We werken individueel, in twee- of drietallen, in de hele groep, soms in twee subgroepen en mogelijk ook samen met een parallelgroep. We maken gebruik van voorbereidingsopdrachten en eigen materiaal, theorieën en modellen, film- en video-opnames, paneldiscussies, veel praktische oefeningen (zoals rollenspelen met ‘echte’ aios).
Competenties
0.0, 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 3.1, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 uit het competentieprofiel van de opleider
Inhoud
Met deze leergang wordt het basiscurriculum van de scholing als opleider bij HOVUmc afgerond. We maken een ‘pas op de plaats’. Jouw ervaringen met het opleiderschap staan daarbij centraal. Aan de orde zijn vragen als ‘Wat waren de verwachtingen bij de start?’, ‘Wat is sindsdien aan begeleiderscompetenties verworven?’, ‘Waarin wil je je in de komende tijd verder ontwikkelen?’
De cursus levert input voor verdere scholing gericht op ontwikkeling van het opleiderschap. Vanaf leergang 5 kies je zelf daarbij de richting!
Thema's
- Wat hoopte ik dat het opleiderschap me zou brengen? Is dat uitgekomen? Wat/waarom wel of niet? Hoe ben ik daarmee om gegaan?
- Hoe stapte ik in het opleiderschap en wat heb ik inmiddels geleerd/verworven?
- Zicht krijgen op de eigen competenties met behulp van zelf-/peertoetsing en feedback.
- Inzicht in de persoonlijke kwaliteiten die kenmerkend zijn voor het opleiderschap, de dynamiek die dat met zich meebrengt, en de mogelijkheden om daar actief gebruik van te maken.
- Waarin zit het plezier van het opleiden? Wat geeft energie? Zijn geven en ontvangen in balans? Hoe behoud en/of bewaak ik dat?
- Welke competentie(s) wil ik verder ontwikkelen en waar wil ik in deze cursus alvast mee oefenen?
- Hoe kan ik m’n voornemens concretiseren in een persoonlijk ontwikkelingsplan? Hoe benut ik de mogelijkheden van leergang 5?
- Uitwisseling en ontmoeting met collega-opleiders.
- Feedback op individueel actieplan.
- Proeve van opleidercompetenties.
- 360 graden feedback.
- Oefenen met het uitbreiden van het arsenaal aan methodieken : m.b.v. begeleiden van toetsstations, Kenmerkende BeroepsActiviteiten, kennis over de socialisatie van het leren en de Transactionele Analyse, gebruik van de Kernkwaliteiten volgens Offman en andere gesprekstechnieken.
- Feedback op eigen leerdoelen en werken aan het formuleren van een actieplan voor leergang 5 en verder.
Werkwijze
Gedurende de vier cursusdagen worden bovenstaande onderwerpen behandeld. Dit zal gebeuren aan de hand van korte theoretische verdieping en oefeningen. De begeleiding is vraaggericht, mede op basis van de inbreng van de deelnemers. De docenten kiezen in samenspraak met de groep voor passende, interactieve werkvormen. Dat kan ertoe leiden dat de volgorde en invulling van afzonderlijke programmaonderdelen wisselt.
Een belangrijke bouwsteen voor de training vormen dus de presentaties door de deelnemers en de feedback daarop. De door de deelnemers en docenten ingebrachte voorbeelden van prestaties dienen als werkmateriaal; ze worden nader uitgewerkt in de oefeningen en dienen als basis voor persoonlijke feedback. De invulling van de oefeningen wordt hieruit gevoed en afgewisseld met korte theoretische inleidingen van de docenten. We werken een dagdeel met een trainingsacteur aan de zelfgekozen aandachtspunten van de deelnemers.
De cursus wordt afgerond met individuele feedback. Als de inbreng van de deelnemer onvoldoende is geweest om een goed beeld te vormen van de begeleidingscompetenties kan er een aanvullende opdracht geformuleerd worden.
Competenties
0.0, 2.1, 2.2, 2.3, 3.2, 4.3, 5.1 uit het competentieprofiel van de opleider
De ervaren opleider
De ervaren opleider kiest zelf de inhoud van het scholingstraject.
Wij hebben ons tot taak gesteld het scholingsaanbod voor ervaren opleiders in leergang 5 boeiend en prikkelend te houden. Daarom wisselt het aanbod van elk jaar en zoeken wij naar verschillende zwaartepunten ten aanzien van de taakgebieden van het competentieprofiel.
Het aanbod omvat cursussen die het instituut ontwikkelt en uitvoert (al dan niet met gastdocenten) en een ruim aanbod van alternatieven, zoals landelijke cursussen, supervisie, intervisie, deelname aan structurele commissies en werkgroepen, co-docentschap in het hao-curriculum, het hao-mentoraat, een kaderopleiding of eigen projecten.
Dinsdag/woensdag
Klinisch Redeneren voor opleiders zal, uitgaande van eigen ervaringen, antwoord geven op (1) hoe signaleer ik momenten van onzekerheid in klinisch redeneren bij mijn aios en (2) hoe kunnen mijn aios en ik met plezier ons klinisch redeneren verdiepen? Daarnaast oefenen we aan de hand van casus (o.a. urologische casus) het klinisch redeneren in de groep.
Henk de Vries Renée ter Horst Jolijn de Graaff
Omgaan met verlies en rouw voor huisartsopleiders
Dinsdag/woensdag
Docent Deleaan Ruitenberg is psycholoog, rouwtherapeut, supervisor en heeft een praktijk in Amsterdam. Daarnaast is zij docent bij de Hogeschool Utrecht en bij Post hbo/post academisch onderwijs [www.ruitenberg-rouwtherapeut.nl].
We krijgen allemaal te maken met verlies in ons leven. Wanneer een dierbare overlijdt, de gezondheid achteruitgaat waardoor je bepaalde dingen niet meer kunt doen, maar ook als je je baan kwijtraakt. Dat geldt voor jullie als opleiders, voor patiënten en ook voor de aios. Toch vinden we het vaak lastig om met onze eigen verliezen en rouw van anderen om te gaan. In deze 4-daagse cursus leer je om de gevolgen van verliezen bij patiënten en aios te herkennen, bespreekbaar te maken en, indien nodig, adequaat door te verwijzen. Er wordt ingegaan op de nieuwste theoretische inzichten rondom rouw en verlies, welke basishouding daaruit voortvloeit en welke interventies helpend zijn en welke niet. Naast het behandelen van de theorie is er ruimte voor het trainen van vaardigheden (houding, gespreksvaardigheden, werken met de Aandachtsdriehoek) aan de hand van eigen praktijkcasuïstiek.
Bij de 2-daagse in juni kunnen meer specifieke onderwerpen aan bod komen (mogelijkheden en wensen worden geïnventariseerd in november), zoals bijvoorbeeld culturele aspecten aan rouw en verlies en/of het begeleiden van jongeren met een verlieservaring.
'Heel' de mens: persoonsgerichte zorg samen handen en voeten geven. Kijken en (samen)werken vanuit een breder perspectief vergroot de (veer)kracht en het plezier van patiënt en hulpverleners!
Woensdag/donderdag
Gezondheid is een groot goed. Een van de kostbaarste en waardevolste zaken in een mensenleven. Wie is verantwoordelijk voor gezondheid? En wat verstaan we (patiënt en hulpverlener) onder gezondheid? In hoeverre brengen we deze vragen open en onderzoekend ter sprake als een patiënt op je spreekuur komt?
Wat is voor jou waardevolle zorg en ziekte en gezondheid en hoe zie jij je taak en rol als huisarts. In de kernwaarden van de huisartsenzorg is persoonsgerichte zorg een van de vier kernwaarden. Maar hoe vertaal je dat vervolgens naar de huidige manier van werken, heel concreet in contact met de patiënt en in de samenwerking met anderen?
Tijdens deze leergang maak je kennis met de verschillende concepten en ook met de praktijkervaringen en leer je het in jouw situatie op micro, meso en macro niveau toepassen.
Gastsprekers
Machteld Huber: zelf huisarts, introduceerde in 2012 het begrip Positieve Gezondheid (PG) in Nederland. Onder andere naar aanleiding van haar eigen ervaring als huisarts en in de rol van patiënt, vond zij de oude WHO-definitie van gezondheid niet meer houdbaar.
De steeds complexere problematiek in de huisartspraktijk vraagt om een brede kijk op gezondheid en samenwerken. Zoals krachtige basiszorg, van ZZ naar GG en Positieve Gezondheid. Wat hebben ze gemeen? Welke tools zijn bruikbaar in de praktijk en hoe kunnen ze succesvol toegepast worden in de huisartsenzorg.
In deze concepten wordt gezondheid niet meer gezien als de af- of aanwezigheid van ziekte, maar als het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren. In deze visie is gezondheid niet langer meer strikt het domein van de zorgprofessionals, maar van ons allemaal. Het gaat immers om het vermogen om met veranderende omstandigheden om te kunnen gaan.
Inmiddels zijn hieruit vele succesvolle initiatieven voortgekomen. Karolien van den Brekel, Annemarie Schalkwijk werken inmiddels een aantal jaren met deze concepten in hun huisartspraktijk en ook samen met anderen in de wijk. Josha Jacobs is betrokken bij het implementeren van krachtige basiszorg. Het resultaat van het werken met persoonsgerichte zorg is minder doorverwijzingen naar de tweede lijn en meer ervaren gezondheid van de patiënt en, niet onbelangrijk, meer werkplezier voor de huisarts!
Dinsdag/woensdag
In de huisartsopleiding wordt veel aandacht besteed aan de medisch inhoudelijke kant van het vak en persoonlijke ontwikkeling. Minder tijd blijft over om de aios voor te bereiden op de leiderschapsrol die zij, in welke positie zij ook gaan werken, zullen gaan innemen. Deze regierol komt o.a. tot uiting in het ontwikkelen van een visie voor de praktijk en de mogelijkheid hebben om die visie te realiseren, verantwoordelijkheid nemen voor de praktijkvoering en de positie van de huisarts in het maatschappelijk krachtenveld. Het gaat dus om het tonen van leiderschap!
Doel van deze cursus en vraagstelling
- Persoonlijke verdieping in het kader van praktijkmanagement en leiderschap.
- Reflectie op het thema praktijkmanagement en leiderschap in de opleiding. Hoe kunnen we de aios beter inspireren op deze thema’s.
Opzet van de cursus
We starten met een inleiding over het onderwerp huisarts en autonomie waarin we een theoretisch denkkader scheppen. Vervolgens komen de volgende onderwerpen aan bod:
- Leiderschap – medisch leiderschap
- Ondernemerschap
- Ontwikkelingsplan, introductie van een nieuwe vorm in de opleiding
- Minisymposium, nieuwe leiders
- Korte presentaties vanuit de groep
De deelnemers wordt gevraagd in een korte presentatie (10 minuten) een leerzaam of inspirerend voorbeeld van een project in eigen praktijk of regio te presenteren waarin leiderschap werd getoond door huisartsen.
De eerste dag van deze vierdaagse cursus zal worden besteed aan een minisymposium waar we ex-aios en andere externen uitnodigen om samen met ons te reflecteren over het onderwerp: Hoe stimuleren we leiderschap en/of praktijkhouderschap tijdens de opleiding en welke innovaties, zowel wat betreft de opleiding als in de manier waarop praktijkhouderschap wordt vormgegeven, zijn daarbij behulpzaam?
Niemand is een 'Single Story': Diversiteit en Inclusie in de opleidingspraktijk
Docent: Marten Bos
Woensdag/donderdag
Wat wordt verstaan onder de begrippen cultuur, interculturele communicatie, diversiteit en inclusie? Hoe bewust of onbewust zijn we ons van en gaan we om met de aanwezige interne en externe diversiteit, vooral in de relatie met de aios. Met aandacht en zelfreflectie bij mogelijke diversiteit in waarden, normen en gedrag vanuit deze diversiteit. Welke identiteiten en rollen zetten we in in de begeleiding en hoe beïnvloeden die de interactiepatronen, de verhouding, het gesprek, het leren? Hoe bewust zijn we ons van de diverse achtergronden en identiteiten en hun invloed op de relatie, de communicatie, het leren, normeringen, de patronen van (on)macht en wederzijdse beïnvloeding? Welke betekenis verlenen we aan onze (bewuste en onbewuste) vooroordelen en die van anderen en hoe gaan we daarmee om? Hoe gaan de deelnemers, binnen de contexten van de opleidersrol, om met de aanwezige diversiteit en dan vooral het bespreekbaar maken van (on)wenselijk gedrag, verschil in normen en waarden?
We werken aan de hand van diverse oefeningen, waarbij we kunnen ervaren welke diversiteit bij onszelf en binnen de deelnemersgroep (overeenkomsten en verschillen) aanwezig is en hoe een ieder zich verhoudt tot zowel de interne (wie ben ik!?) als de externe (wie is de ander?!) diversiteit. De theoretische concepten komen vanuit de communicatietheorie en de theorie van intersectionaliteit/interculturaliteit.
We werken in de groep en in subgroepen met eigen ingebrachte casuïstiek en aan de hand van een serie kaarten, specifiek ontwikkeld voor het (zelf)onderzoek op gebied van relationele identiteit/diversiteit. Oefeningen en theorie, ook over het werken met verschillen in waarden, normen en gedrag, en de aandacht voor de achtergrond waar deze uit voortkomen. En welke invloed die hebben op de lerende relatie.
Deze thema’s worden bewerkt en met eigen ingebrachte casuïstiek uitgewerkt en besproken, zowel binnen de relatie opleider-aios als in het begeleiden van de aios richting patiënt en vice versa: de patiënt richting arts.
Docenten: Carine den Boer (huisarts-onderzoeker) & Jeannette Verhoeven (ACT-trainer)
Woensdag/donderdag
In deze leergang staat het omgaan met en begeleiden van patiënten met SOLK centraal. Op grond van de ervaringen van de deelnemers en de nieuwste inzichten uit onderzoek zullen we met elkaar ons referentiekader met betrekking tot SOLK (nu ALK) updaten en de worstelingen die spelen in de begeleiding van patiënten en aios verwoorden en bewerken.
In de training gebruiken we het gedachtegoed uit de ACT (Acceptance Commitment Therapy = 3e generatie gedragstherapie) als een van de mogelijke begeleidingsstrategieën voor patiënten met SOLK. Prettig aspect daarbij is dat dit gedachtegoed concrete interventies en werkvormen biedt waarmee patiënten hun gezonde coping-vaardigheden kunnen versterken. Veerkracht kun je leren! En ACT is ook bruikbaar voor de professionele ontwikkeling van aios en onszelf, dus dat is driedubbele leerwinst.
Het programma voor deze leergang is globaal voorbereid en wordt in overleg met de deelnemers en afhankelijk van leerwensen verder ingevuld. Er wordt veel geoefend met ACT-werkvormen, zowel op eigen (privé) niveau als in de begeleiding van aios en SOLK-patiënten. Dit vereist bereidheid van deelnemers om eigen manieren van doen in de omgang met aios en SOLK-patiënten te onderzoeken.
Woensdag/donderdag
The Gym bestaat uit drie onderdelen:
Presteren onder druk, woensdagochtend
Deadlines, beoordelingen, ontzettend veel moeten weten en kunnen. Binnen de huisartsopleiding en het werkveld heb je soms te maken met hoge druk. Iedereen ervaart weleens onzekerheid of spanning. In deze workshop gaan we aan de slag met mentale veerkracht bij presteren onder druk. We trainen vaardigheden uit de sportpsychologie, zoals omgaan met spanning, positieve mindset en concentratie.
Met de Drie Batterijen®-aanpak krijg je inzicht in jouw energieverslinders en -opladers. Hiermee leer je veerkrachtig omgaan met de druk, zodat je goed in je vel zit en optimaal presteert.
Katja Cardol, psycholoog Sport & Gezondheid, is masterpsycholoog in opleiding tot doctor (PhD). Ze promoveert aan de Universiteit Leiden op de E-GOAL studie, e-coaching voor een gezonde leefstijl binnen de medische psychologie. Ze is lid van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en partner van NLsportpsycholoog®.
Niet alles wat piept is astma!, woensdagmiddag
Tijdens een interactieve workshop nemen we je aan de hand van films mee in verschillende veelvoorkomende ziektebeelden. Samen oefenen we klinische didactische beredenering en komen we tot diagnose en wetenschappelijk onderbouwd beleid. Aan het einde van de workshop zijn we niet alleen enthousiast om aan de slag te gaan in ons dagelijkse praktijk, we kijken er ook naar uit om onze aios de tips en trucs bij te leren!
Begrijpelijke nefrologie voor de eerste lijn, donderdagochtend
We gaan onze kennis van basale nefrologische begrippen updaten naar toepasbare begrijpelijke nefrologische zorg en handvaten voor de dagelijkse beoordeling van nierfunctie en de complicaties van chronische nierschade volgens de meest recente landelijke richtlijn. Tevens inclusie van (nieuwe) behandelmogelijkheden voor chronische nierschade.
Docent Arnold Boonstra is sinds 2008 internist-nefroloog en werkzaam in het Flevoziekenhuis. Naast de primaire zorg voor de nierpatiënt, gaat zijn aandacht ook uit naar het continu verbeteren van de kwaliteit van zorg, onderwijs en onderzoek. Ook geeft Arnold meerdere malen per jaar het nefrologie-onderwijs aan de aios huisartsengeneeskunde in Utrecht. Daarnaast gaf hij meermaals in Almere, Lelystad en op Urk de regionale nefrologie-bijscholing aan huisartsen en praktijkondersteuners.
Ethiek en filosofie
Docent: Roos van den Berg, huisarts en docent ethiek
Dinsdag/woensdag
Gastsprekers
Daan Roovers, filosofe en voormalig Denker des Vaderlands
Peter van Hengel, longarts en trainer morele oordeelsvorming
Maximaal aantal deelnemers: 12
Moet ik mijn stervende palliatieve patiënt toch insturen omdat de familie dat eist? Mag ik mijn aios vragen zich te laten vaccineren tegen COVID-19? Hoort de begeleiding van een overspannen twintiger, vermoeid van reizen, festivalbezoek en een tweede leven op Instagram, wel tot het domein van de huisarts?
Culturele verschillen in normen en waarden, beslissingen rondom het levenseinde, vragen rondom het beroepsgeheim, grenzen aan de zorg en strijdige verantwoordelijkheden: als huisarts komen we veelvuldig met ethische vraagstukken in aanraking. Tegelijkertijd bevinden we ons in een tijdperk waarin er hoge verwachtingen aan de dokter en aan patiënten worden gesteld. In deze cursus komen medisch-ethische en filosofische aspecten van de (huisarts-)geneeskunde aan de orde.
Je maakt kennis met de verschillende stromingen binnen de ethiek en krijgt diverse methoden voor moreel beraad aangereikt. Je leert o.a. de methodiek van het 'turbo-beraad', een praktisch handvat om met jouw aios ethische dilemma’s in de praktijk te verkennen. Er is veel ruimte voor inbreng van eigen casuïstiek.
Peter van Hengel, longarts, praat met jullie over nut en noodzaak van morele analyse in de zorg. Hij gebruikt voorbeelden uit het Moreel archief Corona, waarin ethische vraagstukken van hulpverleners tijdens de pandemie verzameld zijn.
Daan Roovers, voormalig Denker des Vaderlands, filosofeert met jullie over het leven en ziekte in de 21e eeuw. Worden we ziek van te hoge verwachtingen, van onszelf of van onze omgeving? Hoe kijken we aan tegen onze ambitieuze aios met naast de opleiding een differentiatie, een gezin, sport en een rijk sociaal leven? En wat als het succes uitblijft?
De kracht van ons stresssysteem….Hoe behoud je de veerkracht?
Woensdag/donderdag
Van alle zorgverleners staat de mentale fitheid van de jongste generatie zorgverleners tot 35 jaar het meest onder druk: ten opzichte van 2017 kregen zij meer last van burn-outklachten en worstelen zij vaker met de werk-privésituatie. Dat is een van de belangrijkste uitkomsten uit de tweejaarlijkse 'Quickscan Bezieling' van zorgverlenersorganisatie VvAA van 2019. Aan het onderzoek nam een representatieve groep van ruim tweeduizend zorgprofessionals deel, onder wie medisch specialisten, huisartsen, fysiotherapeuten, tandartsen en dierenartsen. Ruim 14% van de artsen gaf aan ooit zelf te zijn uitgevallen vanwege burn-outklachten. Dit aantal komt overeen met cijfers van onder meer het RIVM en TNO over werknemers met burn-outklachten. De Federatie Medisch Specialisten noemt het zorgelijk dat een derde van de respondenten aangeeft bijna te zijn uitgevallen door burn-outklachten.
De opleider heeft met het onderwerp gezonde-ongezonde stress en burn-out vanuit verschillende rollen, perspectieven en situaties, te maken.
- Als persoon in relatie tot werk/privé. Herken en onderken je je eigen signalen van stress, hoe ga je ermee om en hoe bied jij jezelf de ruimte gezond en met plezier in je vak te staan?
- Als opleider. Steeds meer aios lijken te stranden door de combinatie privé en opleiding. Je bent werkgever, beoordelaar en voor je het weet hulpverlener. Hoe ga je hiermee om?
- Als werkgever. Hoe voorkom je dat werknemers ziek thuis komen te zitten? Kun je hierin preventief regie geven? Of hoe zorg je dat je op tijd signaleert als er sprake is van ongezonde stress bij je medewerker, en kun je dit bespreekbaar maken en vervolgen?
- Als huisarts met patiënten. Een op de tien werknemers wordt geconfronteerd met een (dreigende) burn-out/overbelasting. Je komt deze problematiek vaak tegen in je spreekkamer. Herkennen we de signalen bij de ander? Hoe begeleid je iemand met stressklachten en wanneer verwijs je naar de POH-GGZ?
We bieden theorie, oefeningen om inzicht te verkrijgen en praktische handvatten waar jij direct mee aan de gang kan gaan als mens, huisarts én opleider. Jouw materiaal en inbreng staan centraal. Je gaat onderzoeken wie je bent als mens, zodat je dat kunt toepassen in je rol als huisarts, collega en opleider. Je gaat aan de slag met je drijfveren en gedrag die tot ongezonde stress kunnen leiden en je gaat kijken welke overtuigingen en waarden voor jou van belang zijn, zodat je de balans gezond kunt houden. We onderzoeken met de groep wat jullie al inzetten om de balans goed te houden voor jezelf en voor de praktijk. De kern is je bewust maken van je mogelijkheden en valkuilen, zodat je vrijer kunt kiezen hoe om te gaan met jezelf, de ander, situaties en vraagstukken. Het resultaat is dat je met meer plezier, zingeving en een betere gezondheid in je leven en werk staat vanuit de verschillende rollen die je hebt.
Wat is gezonde en ongezonde stress?
Vanuit de psychobiologie gaan we in op ons stresssysteem en hoe dit geweldige systeem ons elke dag helpt te doen wat we willen. Helaas kan dit systeem zich bij voortdurende belasting ook tegen ons keren en allerlei klachten veroorzaken.
- Herkennen van stressbronnen en klachten van stress. Hoe kun je dit aankaarten als het een collega of jezelf betreft?
- Het optimaliseren van de balans tussen inspanning en herstel.
- Medewerkers in de zorg horen op de eerste plaats te staan. Hoe zorg jij voor jezelf en kun je ook ruimte geven aan collega’s en aios om voor zichzelf te zorgen? Bij goede zelfzorg kun je betrokken blijven bij je werk en je patiënten, kun je vernieuwen in de zorg en neemt de patiëntveiligheid toe.
- Als huisarts en opleider heb je te maken met collega’s en de zorgsystemen om je heen om goed te kunnen functioneren. Er is dus een wederzijdse afhankelijkheid. Een goede samenwerking, vertrouwen en verbinding zijn allemaal factoren die stress reducerend werken.
- Hoe kun je persoonlijk invulling geven aan de rol die je hebt als huisarts, praktijkhouder, opleider en collega? Hoe kun je de eisen die aan je werk gesteld worden en wat persoonlijk bij jou past op één lijn krijgen? Hoe houd je de regie? Hoe toon je leiderschap? Je gaat met een persoonlijk stappenplan naar huis.
- Praktische thema’s zoals multitasken, de effecten van de digitalisering.
November staat in het teken van reflectie op je huidige situatie. Waar zit je op koers en wat zou je anders willen? Wat is jouw energielek en hoe neem je weer regie? Theorie, zelfonderzoek en ervaringsoefeningen wisselen elkaar af. Je eindigt deze dagen met een concreet persoonlijk plan en handvatten om verder te gaan. In juni zien we hoe het ieder is vergaan. Wat werkt? Wat nog niet? We kijken wat er verder nodig is om de goede balans te behouden en daar je regie in te pakken. We bieden nieuwe onderwerpen aan rondom inspanning en herstel en nemen jullie vragen en wensen daarin mee. We verdiepen en werken verder aan wat in november in beweging is gezet. Je rondt de training af met een plan om het geleerde vast te houden.
Werkgroepen/commissies
Als je vanuit de hao-functie als lid deelneemt aan een structurele werkgroep of commissie, zoals het hao-team, de curriculumcommissie, het landelijk overleg voor hao-coördinatoren, de werkgroep APC of praktijkmanagement, kan je hiermee de vier dagen van de meerdaagse compenseren.
STARclass spoedzorg in de huisartspraktijk
De STARclass richt zich op wat kan voorkomen in de huisartspraktijk overdag en de diensten op de huisartsenpost. De spoedeisende omstandigheden worden zo realistisch mogelijk nagebootst.
Alle relevante informatie is te vinden op de website van Schola Medica.
Supervisie
Wij juichen het toe als opleiders supervisie gaan volgen! (Mocht je supervisie willen volgen terwijl je in leergang 1-4 zit, vragen wij je toch deel te nemen aan je vierdaagse en je supervisie te ‘verzilveren’, zodra je leergang 5 hebt bereikt.)
Houd hierbij rekening met de onderstaande richtlijnen:
- De supervisie richt zich niet alleen op het huisarts-zijn, maar ook op het opleider-zijn.
- De supervisor is LVSC- en/of NHG-geregistreerd.
- De supervisieserie duurt minimaal 10 bijeenkomsten, in principe om de 14 dagen. Voor individuele supervisietrajecten voor opleiders die supervisie-ervaring hebben kan een serie van 8 gesprekken voldoende zijn.
- Minimale duur van elke bijeenkomst is: individueel 1 uur, 2-tal 1½ uur, 3-tal 2 uur.
- De kosten van de supervisie worden door de deelnemers zelf gedragen.
- Voor elk contactuur supervisie kan een NHG-geregistreerde supervisor een accrediteringspunt aanvragen naast de forfaitaire punten.
Voor verdere informatie, hulp bij het vinden van een geschikte supervisor, het samenstellen van een supervisiegroepje of het contact leggen met collega’s die als opleiders supervisie-ervaring hebben opgedaan en daarover informatie willen verstrekken, kun je contact opnemen met Helle Poulsen.
Intervisie
Deelname aan minimaal zeven bijeenkomsten van een intervisiegroep, begeleid of onbegeleid met hao-collega’s gedurende maximaal twee jaar.
Herhalen basisleergang
De inhoud van de basiscursussen is in de loop der jaren flink veranderd en nieuwe docenten zetten altijd weer eigen accenten. Als je denkt dat je toe bent aan het opfrissen van de thema’s van leergang 2, 3 of 4 dan ben je van harte welkom, mits er vrije plaatsen zijn.
Co-docentschap hao-basiscurriculum
Wie ervoor voelt en denkt didactische kwaliteiten te hebben kan zich bij de hao-coördinator opgeven als co-docent voor de startersdagen, leergang 1 of 2. Eventueel nodigen we je eerst uit voor een oriënterend gesprek.
Je zult altijd naast een staflid-docent werken. De hoofdverantwoordelijkheid zal altijd bij het staflid liggen; jouw activiteiten zijn van ondersteunende aard.
De cursussen zijn heel goed uitgewerkt en je kan volstaan met ongeveer één dag inlezen en voorbespreken. Zou het je meer werk kosten, dan kunnen extra tijd waarnemingskosten worden gedeclareerd.
Als je dit werk binnen je scholing als ervaren hao doet wordt je er niet voor betaald (wél betalen wij jouw verblijf in het conferentieoord en reiskosten). Valt je aios onverwacht uit, dan kun jij de contacturen wel declareren. Dit alternatief kun je maximaal 2 jaar achter elkaar kiezen.
Onderwijsontwikkeling en (co-)docentschap hao-keuzecurriculum
Als je zelf ideeën hebt voor het opzetten van een nieuwe didactisch gerichte cursus c.q. onderwijsactiviteit voor ervaren opleiders, dan nodigen we je graag uit om jouw ideeën met ons te bespreken. Wij zullen kijken of jouw ideeën passen in het kader van ons hao-curriculum en zo ja, hoe we jou kunnen ondersteunen bij het vormgeven ervan.
Denk je ook over didactische kwaliteiten te beschikken, dan zou je de cursus eventueel zelfs samen met een ervaren staflid of een gastdocent(e) kunnen geven. Daarvoor zullen wij je van tevoren uitnodigen voor een oriënterend gesprek.
Waarschijnlijk zal het ontwikkelen, geven en mee-organiseren je meer tijd kosten dan de vier scholingsdagen. Je kunt deze activiteiten dan voor twee jaren scholing laten tellen of voor de meertijd (in overleg) waarneemkosten declareren.
Als je dit werk binnen je scholing als ervaren hao doet, wordt je er niet voor betaald (wél betalen wij jouw verblijf in het conferentieoord en reiskosten). Valt je aios onverwacht uit, dan kun jij de contacturen wel declareren. Dit alternatief kun je maximaal 2 jaar achter elkaar kiezen.
Workshops voor aios en/of hao's
Het geven van workshops voor hao’s of aios kan, als het gelijk staat aan vier dagen, een alternatief zijn voor onze meerdaagse cursussen. Je wordt dan voor deze activiteit niet betaald (behalve de reiskosten). Voor dit alternatief kun je maximaal twee achtereenvolgende jaren kiezen.
Eigen projecten
Misschien heb je alleen of samen met hao-collega’s een eigen idee hoe je jouw didactische scholing vorm zou willen geven. Bijvoorbeeld door het schrijven van een artikel, het doen van een onderzoek, het houden van een enquête, het organiseren van een reis voor en met hao-collega’s naar een andere huisartsopleiding, nationaal of internationaal. Het project(je) dient gerelateerd te zijn aan het competentieprofiel van de opleider.
Lever vooraf een korte beschrijving in bij de teamleider van het opleidersteam en een kort berichtje, schriftelijk of mondeling achteraf.
Hao-mentorschap
Ervaren hao’s, die over langere tijd goed geëvalueerd zijn als opleider, kunnen zich opgeven als hao-mentor. Kijk voor meer informatie over deze functie op de website.
Hao-mentoren worden desgewenst ook ingeschakeld voor het voeren van voortgangsgesprekken met beginnende hao’s. Wij organiseren (scholings)bijeenkomsten voor het invullen van deze functie.
Na twee jaar achtereenvolgend mentorschap vragen we je wel om ook weer deel te nemen aan een vierdaagse of of ander alternatief.