Toetsprogramma HOVUmc: verschil tussen versies

De huisartsopleiding heeft gekozen voor een programmatisch toetsbeleid. Belangrijke beslissingen met betrekken tot de voortgang worden genomen op basis van informatie afkomstig van het geheel van toetsen, observaties en feedback. Programmatisch toetsen heeft als doel om enerzijds het leren van de aios te stimuleren en anderzijds de besluitvorming over de voortgang te optimaliseren. Toetsing vindt plaats op kennis en vaardigheid, en vooral op het feitelijk handelen van de aios in de praktijk.

Educatieve en selectieve toetsing zijn niet gescheiden, maar liggen in elkaars verlengde. Educatieve toetsing/beoordeling is ontwikkelingsgericht en biedt informatie over het functioneren en de ontwikkeling van de aios. Selectieve toetsing/beoordeling vindt plaats op vastgestelde momenten in de opleiding waarop opleider en docenten een advies geven over de beroepsgeschiktheid en -bekwaamheid van de aios. Op basis van dat advies neemt het hoofd van de opleiding een besluit over de voortgang van de opleiding.

Deze visie op toetsing in beschreven in het landelijk toetsplan. De toetsing in de huisartsopleiding is bindend vastgelegd in het landelijk opleidingsplan, hoofdstuk 5 Protocol Toetsing en Beoordeling: Toetsen & beoordelen - Huisartsopleiding Nederland.

Het Toetsprogramma HOVUmc is de lokale uitwerking van het landelijk protocol en toetsplan en het landelijk opleidingsplan en is geldig voor aios die de opleiding gestart zijn na 1 januari 2017. Voor de aios die vóór 1 januari 2017 met de opleiding zijn gestart geldt het Protocol Toetsing en Beoordeling in de Huisartsopleiding 2011, het Landelijk Toetsplan 2011 en het Toetsprogramma 2013.

Tijdens de opleiding verwerft de aios de competenties van de huisarts aan de hand van 10 landelijk vastgestelde opleidingsthema’s. Deze thema’s zijn representatief voor de taakgebieden die relevant zijn voor het beroep huisarts. Per thema is beschreven welke kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA’s) daarbij horen. Een KBA beschrijft op gedragsniveau het handelen van de huisarts en vereist geïntegreerde toepassing van meerdere competenties uit verschillende competentiegebieden. Het is van belang om contextfactoren te betrekken. Elke situatie is immers weer anders. Een spoedeisende situatie stelt bijvoorbeeld andere eisen aan de communicatie dan een preventie-consult. Wij beschouwen de KBA's als een belangrijk hulpmiddel in de opleiding. Voor een nadere uitwerking verwijzen we naar de website van Huisartsopleiding Nederland.

Welke prestaties van de aios zijn relevant voor beoordeling? We noemen hieronder 6 criteria. De eerste vijf zullen herkenbaar zijn voor opleiders en docenten. De formuleringen zijn gebaseerd op onderzoek van Ten Cate e.a. over het identificeren van een KBA. We voegen daaraan t.b.v. de toepassing in het cursorisch onderwijs nog een 6e criterium toe, specifiek gericht op de 'bewijskracht' van de prestatie van de aios met het oog op beoordeling. Hiermee laat de aios zien dat hij zich bewust is van de ontwikkeling die hij doormaakt.

Een prestatie van de aios is geschikt voor beoordeling als:

1. ze een door de beroepsgroep erkend onderdeel vormt van het professionele werk (zoals geformuleerd in de opleidingsthema’s en de KBA’s)
2. ze leidt tot een herkenbare / erkenbare output (product i.p.v. proces);
3. ze specifieke kennis, vaardigheid en attitude vereist (zoals geformuleerd in de competentiegebieden);
4. ze zelfstandig uitvoerbaar is in gelimiteerde tijd (als afgeronde prestatie herkenbaar en beoordeelbaar is);
5. ze observeerbaar/beoordeelbaar is (in gedragstermen en niet in bedoelingen);
6. ze relevante competentie(s) vereist (relevant en veelzeggend is voor het gekozen leerdoel).

Onze ervaring is dat het heel goed mogelijk is om op paralleldagen of tijdens praktijkbezoeken samen met opleiders ‘achteraf’ relevante prestaties van de aios als een betekenisvolle KBA’s te identificeren. De formulering van de onderwijsthema’s en de KBA’s vergemakkelijkt het ook om toekomstige praktijkervaringen te selecteren die bruikbaar zijn voor toetsing. We hebben hiervoor de metafoor van het ‘parelvissen’ gekozen. Betekenisvolle prestaties van aios geven inzicht in meerdere competenties in hun onderlinge samenhang. Wij zien KBA’s niet als afvinklijsten, maar beschouwen ze als een hulpmiddel bij het toetsen en beoordelen waarmee het niveau van functioneren van de aios inzichtelijk wordt.

Pas nadat een prestatie geaccepteerd is als relevant voor beoordeling, waardeert de beoordelaar de prestatie in de ComBeL. Hierbij kan de beoordelaar zowel een cijferscore hanteren als een narratieve toelichting. Een cijferscore dient als uitgangspunt van de waardering van de prestatie. De kwaliteit van de narratieve toelichting op de score is doorslaggevend voor het leerrendement van de aios. Meer informatie over de beoordeling staat beschreven in de ComBeL: ComBeL - Huisartsopleiding Nederland.

• 1^e huisartsstage
• Klinische stage
• CZ- en GGZ-stage
• 2^e huisartsstage

Aios voeren een startgesprek:

• met de opleider aan het begin van elke stage;
• met de docent bij de start van de samenwerking, vaak is dit aan het begin van elke fase, soms aan het begin van elke huisartsstage.

Het doel van het gesprek is nadere kennismaking, het uitspreken van wederzijdse verwachtingen en het afstemmen van de leerdoelen van de aios en (vanaf jaar 2) het overdrachtsdocument. Belangrijk hierbij is dat de leerdoelen van de aios, gericht op de ontwikkeling tot huisarts, in deze stage/fase gerealiseerd kunnen worden en besproken wordt wat daar voor nodig is. Voor aios en opleider is het handig om ook te bespreken hoe zij willen samenwerken, wat ieders gebruiksaanwijzing is en wat nodig is om goed te kunnen werken en leren.

De aios voert op verschillende momenten in de opleiding een voortgangsgesprek met de huisarts- of stageopleider en de docent. Een voortgangsgesprek is een begeleidingsgesprek dat wordt uitgevoerd in het duo (aios + opleider en aios + docent) of in de driehoek (aios + opleider + docent). Het heeft als doel het bespreken van het functioneren en de ontwikkeling van de aios in de voorbije maanden. Wat is er in de afgelopen periode gerealiseerd en wat worden de doelen voor de komende periode? Ook kunnen aios en beoordelaar tijdens het voortgangsgesprek eventuele verschillen van inzicht bespreken, analyseren en waar mogelijk beslechten.

Het laatste voortgangsgesprek van een stage is tevens het eindgesprek. Aandachtspunten zijn:

• Hoe heeft de aios tijdens de stage gefunctioneerd?
• Wat heeft de aios tijdens de stage geleerd?
• Aandachtspunten voor de volgende stage of – in jaar 3 – voor de start als huisarts
• De Landelijke Evaluatie Opleiders huisartsgeneeskunde (LEOh) bij huisartsstages en evaluatie van de stageplaats bij externe stages (evaluatieformulier)

Enkele thema’s die voorbij komen zijn bijvoorbeeld: feedback op de opleider en stageplaats, belangrijkste/leukste dingen geleerd tijdens de stage, aandachtspunten voor de volgende periode.

Op bepaalde momenten is er specifiek aandacht voor Dienstdoen op de huisartsenpost. Aios en opleider kunnen hiervoor de volgende aandachtspuntenlijst gebruiken: Aandachtspunten voortgangsgesprek Dienstdoen op de huisartsenpost

Vooraf

De aios nodigt zowel de opleider als de docent via het e-portfolio uit om een ComBeL in te vullen. Beide versies worden besproken tijdens het voortgangsgesprek.

Ter voorbereiding van het gesprek denkt de aios na over de volgende vragen:

Algemeen

• Hoe gaat het in algemene zin?
• Kun je voldoende van jezelf kwijt?
• Is er ruimte voor eigen initiatief?
• Ben je tevreden over de leeromstandigheden en de begeleiding?
• Herken je jezelf in de ComBeL die je hebt gekregen? Zo niet, heb je kenmerkende voorbeelden om aan te tonen dat je een bepaalde ontwikkeling hebt doorgemaakt?

Leermomenten inventariseren

• Belangrijke leermomenten en leerervaringen van de afgelopen maanden; zowel succeservaringen als ervaringen waaruit blijkt dat je nog het een en ander te leren hebt zijn van belang.
• Waren het ‘geplande’ leerervaringen of onverwachte gebeurtenissen?
• Wat heeft je aan het denken gezet? Bijvoorbeeld een opmerking van een patiënt, feedback van collega-aios of opleider/docent, praktijkopdrachten, een toets?
• Formuleer de leersituaties en leerresultaten die voor jouw leren van belang zijn. Wat moet dit concreet voor je opleveren? (DARTN: doel/activiteit/resultaat/tijd/nabespreking)

Competentiegebieden aanwijzen

• Onder welke competentiegebieden of (kern)competenties valt een ervaring? Bekijk aan de hand van het Competentieprofiel van de huisarts met welke competentie je leerervaring samenhangt.
• (Vooral aan het begin van de opleiding) Wat zijn je interesses, drijfveren en talenten voor het beroep van huisarts c.q. voor de opleiding tot huisarts?
• Wat wil je de komende maanden gaan oefenen of meer gaan doen?

Indien gewenst kan de aios ook een ComBeL invullen voor een voortgangsgesprek.

Na afloop

• Na het voortgangsgesprek maakt de aios een verslag met daarin de geformuleerde afspraken. De aios stuurt de conceptversie van het verslag naar opleider of docent en deze vult het zo nodig aan. De aios slaat het geaccordeerde verslag op in het e-portfolio.
• De ComBeL biedt voor docenten en ha-opleiders ruimte voor conclusies en afspraken. Deze worden ingevuld na het voortgangsgesprek, ze hebben geen invloed op de beoordeling zoals beschreven in de ComBeL. De ComBel biedt deze ruimte niet voor opleiders van externe stages.
• De aios werkt het IOP bij met de belangrijkste leerervaringen, de leerdoelen die zijn behaald en eventuele nieuwe leerdoelen.
• (Alleen bij laatste voortgangsgesprek 1e huisartsstage of externe stage) De aios vult het overdrachtsdocument in of actualiseert het document.

Het overdrachtsdocument is een A4 met daarin per stage een samenvatting van dingen die goed gingen en aandachtspunten voor de volgende stage. De aios stelt dit op aan het eind van de 1^e huisartsstage en actualiseert het aan het eind van de daaropvolgende stages. De aios legt het ter accordering voor aan opleider en docent, die het eventueel aanvullen met eigen opmerkingen. Het overdrachtsdocument dient vervolgens als onderlegger voor het volgende startgesprek.

Download: Overdrachtsdocument aios

De docent gaat op stagebezoek bij de aios en de opleider. Tijdens het bezoek krijgt de docent een indruk van de context van deze stageplaats, de leercondities en de ontwikkeling van de aios in de praktijk. Enkele thema’s die voorbij kunnen komen zijn: hoe vinden opleider, docent en aios dat het gaat met de aios/op die stageplaats, lopen zij tegen dingen aan, wat zijn nog aandachtspunten voor de komende periode? Sluit het patiëntaanbod aan op de leerbehoefte van de aios?

Voortgangsadviezen dienen als basis voor de voortgangsbeslissing aan het eind van ieder opleidingsjaar. Het voortgangsadvies kan zijn dat de aios:

• zonder voorwaarden wordt toegelaten tot het vervolg van de opleiding;
• voorwaardelijk wordt toegelaten tot het vervolg van de opleiding (go-mits);
• niet wordt toegelaten tot het vervolg van de opleiding.

Voortgangsadviezen zijn gebaseerd op de ComBeLs van docenten en opleiders, het dienstdoen op de huisartsenpost tijdens de huisartsstages en, aan het einde van de 1^e huisartsstage, de eindbeoordeling van de supervisie. In de 1^e en de 2^e huisartsstages geven zowel opleider als docent tweemaal een voortgangsadvies. Na de klinische stage en de laatste externe stage geeft de docent een voortgangsadvies.

De aios nodigt vanuit het beoordelingsdossier in het e-portfolio de beoordelaar(s) uit voor het geven van een voortgangsadvies. Het instituut checkt de beoordelingsdossiers aan het eind van het opleidingsjaar.

Aan het eind van elk opleidingsjaar neemt het hoofd van de opleiding de voortgangsbeslissing op basis van de betreffende voortgangsadviezen. De aios nodigt het hoofd daartoe uit vanuit het beoordelingsdossier in het e-portfolio. De beslissing is gebaseerd op de voortgangsadviezen, de ComBeLs, dienstdoen op de huisartsenpost tijdens de huisartsstages en, aan het einde van de 1^e huisartsstage, de eindbeoordeling van de supervisie. Na accordering ziet de aios de voortgangsbeslissing in het e-portfolio. Omdat dit moment voor alle aios in dezelfde periodes valt, zal de voortgangsbeslissing niet altijd bij het afronden van de stage gereed zijn. Bij alleen voortgangsadviezen met de beoordeling ‘voldoende’ mag de aios ervan uitgaan dat de voortgangsbeslissing positief zal zijn. Het blijft belangrijk dat de aios het hoofd van de opleiding hiervoor wel uitnodigt.

Er zijn drie mogelijke voortgangsbeslissingen:

• De opleiding van de aios wordt zonder voorbehoud voortgezet;
• De opleiding van de aios wordt onder voorwaarden voortgezet;
• De opleiding van de aios wordt niet voorgezet.

Als de aios aan alle voorwaarden heeft voldaan en daarmee de opleiding kan voltooien, is de beslissing dat de aios de opleiding zonder voorbehoud kan voortzetten. In het opmerkingenveld geeft het hoofd aan dat de eindstreep is behaald.

Onder voorwaarden door (go-mits)
Indien één of meerdere competentiegebieden als ‘twijfel’ of ‘onvoldoende’ beoordeeld zijn (door een docent of (stage)opleider) kan een aios de opleiding onder voorwaarden voortzetten (go-mits). Er zijn twee mogelijkheden:

• De aios gaat door naar de volgende stage. Er is weliswaar sprake van een onvoldoende of twijfel, maar de verwachting is dat aios de ontwikkelpunten kan verbeteren in (een) volgende stage(s).
• De aios krijgt een verlenging van de huidige stage. Er is sprake van een onvoldoende of twijfel en de ontwikkelpunten zijn dusdanig dat de aios deze moet verbeteren in een verlenging van de huidige stage.

In beide gevallen ontvangt de aios een brief van het hoofd met de voorwaarden waaraan moet worden voldaan en binnen welke termijn. De (nieuwe) opleider en docenten ontvangen een kopie van deze brief. Om gerichtere begeleiding te kunnen geven worden de aandachtspunten ook in een mondelinge overdracht met betrokkenen gedeeld.
De aios beschrijft in een plan van aanpak hoe hij of zij, tijdens de verlenging of in de volgende stage, aan de voorwaarden kan voldoen. De aios stemt dit plan van aanpak af met de docenten en de coördinator bijzonder aiostrajecten (CBA) en deelt het met de (nieuwe) opleider.

Als bij de volgende ComBeLs blijkt dat er voldoende voortgang is en dat de aios aan de voorwaarden heeft voldaan, dan kan de go-mits in praktische zin opgeheven worden: de aios ontvangt van het hoofd een schriftelijke bevestiging dat aan de voorwaarden van de go-mits is voldaan en dat de aios in principe door kan naar de volgende stage. De begeleiding door de CBA stopt en de volgende opleider wordt niet meer geïnformeerd over de go-mits.

Stoppen met de opleiding
Het hoofd van de huisartsopleiding kan, na weging van het geheel van oordelen van de betrokken beoordelaars en de resultaten van de toetsen, om zwaarwegende redenen besluiten de opleiding van de aios voortijdig te beëindigen. Dit besluit zal worden genomen wanneer het hoofd het niet waarschijnlijk acht dat de aios in de resterende opleidingstijd het vereiste eindniveau zal bereiken. De aios wordt per e-mail en fysieke post op de hoogte gesteld van het definitieve besluit. Een kopie van deze beslissing van het hoofd van de opleiding wordt door de aios voor ‘gezien’ getekend, teruggestuurd en geüpload in het e-portfolio.

Als de aios aan alle onderwijsverplichtingen heeft voldaan, stelt het instituut de verklaringen op en stuurt deze digitaal naar de RGS en per post naar de aios. De verklaringen komen niet in het portfolio te staan. Met de afgifte van deze verklaring wordt te kennen gegeven dat de aios aan het opleidingsplan heeft voldaan. De Voltooiingsverklaring is een essentieel document voor de aanvraag tot inschrijving in het Register van huisartsen die de aios zelf na de opleiding bij de RGS moet indienen.