Aandachtsgebied diversiteit

Leerlijn medisch handelen
	Leerlijnhouder; Sylvia Mennink;
	Leerlijnmedewerkers; Mariël Jacobs Elzelyne Balkema;

Zowel als dokter als als mens hebben we regelmatig te maken met mensen met wie we een cultuurverschil voelen. Denk aan de verschillen tussen man en vrouw, tussen stad en platteland en uiteraard de verschillen in religieuze of etnische achtergronden. Anderzijds hebben we vaak meer gemeen met elkaar dan we misschien denken. In deze leerlijn willen we aios, docenten en opleiders handvatten bieden om deze verschillen en overeenkomsten eens met elkaar te onderzoeken.

Inleiding

"If we were to reduce [...] culturally informed care to one activity that even the busiest clinician should be able to find time to do, it would be to routinely ask patients (and where appropriate family members) what matters most to them in the experience of illness and treatment. The clinicians can then use that crucial information in thinking through treatment decisions and negotiating with patients." _{uit: Anthropology in the Clinic: The Problem of Cultural Competency and How to Fix It}

Hieronder geven we een eerste overzicht van doelen per fase van de opleiding met daarbij passende (hopelijk) nuttige materialen. Deze materialen zullen steeds verder aangevuld worden.

Veel nuttige informatie vindt u ook op http://www.pharos.nl/ , www.huisarts-migrant.nl en in het boek Zorg voor laaggeletterden, migranten en sociaal kwetsbaren in de huisartspraktijk.

Inhoudsopgave

Eerste huisartsstage
Overige stages
Tweede huisartsstage

Contactpersoon

Sylvia Mennink, Huisarts

Mariël Jacobs, Docent GW

Eerste huisartsstage

Observeer jezelf m.a.w. wat zijn mijn ideeën/ bewust maken van eigen cultuur cq verschillen tussen mensen.

Dat je als arts ook de neiging hebt om mensen in hokjes te delen, dat dat helpt om het overzichtelijk te maken, te normaliseren.

Wat je eigenlijk doet is je eigen ideeën projecteren, je denkt voor de ander. Je vult in obv wat je zelf gewend bent en je zelf gewoon vindt.

Het is een gegeven dat mensen dit doen. Dit is een hele menselijke manier, dit is jouw eigen logica. We willen voorbij het sociaal wenselijke.

Doel

In de verhouding tot de patient je altijd realiseren: dit is een ander persoon met eigen gewoontes/gebruiken/cultuur/normen. Wat we de aios mee willen geven dat je nieuwsgierig blijft naar de ander.

Hoe

Concrete thema's waar we een discussie aan op kunnen hangen waarin aios ontdekken dat ze onderling ook anders denken, een ander mensbeeld hebben. Dat ze zich bewust worden van hun eigen normen en waarden, veroorzaakt door opvoeding/achtergrond/levensbeschouwing. Vb.

Religie
Donorschap
Abortus/abortuspil
Slecht nieuws gesprek

Fasering	Thema	Materiaal
Inwerken	Introductie: Eigen opvattingen Individuele cultuur vs groepscultuur religie Abortus /abortuspil Donorschap Diversiteit	Het culturele interview 'Oud worden ver van huis': Film uit 1984 over Nederlanders die in de jaren '50 geëmigreerd zijn en vergelijkbare problemen hebben als huidige migranten. Op te vragen via de Universiteitsbibliotheek Video: 'Rot op met je religie' - bezoek aan abortuskliniek 'Leerlijn Interculturalisatie en diversiteit van Petra Verdonk febr 14' Website over belang cultuur en familieachtergrond van Kitlyn Tjin-a-Djie: beschermjassen
1e helft	Acute problematiek & veelvoorkomende aandoeningen Sociale kaart. Laaggeletterdheid	www.begrijpjelichaam.nl http://www.zanzu.be/ LHV Toolkit laaggeletterdheid: https://www.lhv.nl/service/toolkit-laaggeletterdheid
1e helft	Consultvoering. Transculturele communicatie Slecht nieuws gesprek	Communicatie bij culturele verschillen: het TOPOI model APC casuistiek programma Nijmegen via leerlijnhouders op te vragen
2e helft	Veel voorkomende chronische aandoeningen	Hoofdstuk 10 chronische ziekten boek ‘ zorg voor..’ Uitleg en goed geneesmiddelen-gebruik bij laaggeletterden: meer info bij Pharos
	Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)	Implementatie SOLK-standaard bij patiënten met migrantenachtergrond: Pharos programma 'Onzichtbare pijn' Handreiking bij verborgen psychosociale problemen bij patiënten met een migrantenachtergrond voor voeren anamnestisch gesprek
	Polyfarmacie Etnische en culturele verschillen in farmacotherapie.	Huisarts-migrant: etnische en culturele diversiteit farmacotherapie
	Praktijkoverleg POH Ouderenzorg en cultuur Diabetes en ramadan Culturele verschillen in chronische zorg	NIVEL et al – het culturele interview voor POH GGZ Niet westerse en laagopgeleide ouderen: meer info bij Pharos
	Praktijkorganisatie Registratie taalbarriere, contacten, tolk, spreekuurindeling	zie tweede fase
	Palliatieve Zorg	zie tweede fase
	Professionaliteit	NHG standpunt kernwaarden huisartsgeneeskunde 2011 "Voor alle mensen" §3.2 p9

Overige stages

Observeer de buitenwereld. Wat valt je op aan diversiteit in de zorg in het ziekenhuis, psychiatrie en chronische zorg t.a.v.:

Andere culturele achtergrond
Verschillende levensbeschouwing
Man/vrouw
Genderdiversiteit
Zorg voor ongedocumenteerden/vluchtelingen.

Doel: inzicht in verschillen in gezondheidsvaardigheden tussen patiënten in verschillende settings. Je bewust zijn van wat dat betekent in de verschillende vraagstukken tav het patiënt-zijn, bijv. in:

Spoedeisende hulp
Ouderenzorg, rond het levenseinde. Religie kan een steunende factor zijn, dat je als arts hier ook gebruik van kunt maken.
Verslavingszorg, normen en waarden veranderen als je in zo'n verslavingssituatie zit.

Fasering	Thema	Materiaal
Inwerken	Zorg voor vluchtelingen	Rapport Medische zorg vreemdelingen - Ombudsman 2013
Klinische stage	Culturele diversiteit in spoedsituaties Zorg voor ongedocumenteerden	Programma Nijmegen via leerlijnhouders op te vragen Declaratiewijzer onverzekerbare vreemdelingen LHV Huisartsenzorg aan illegale vreemdelingen Huisarts-migrant:illegaal of ongedocumenteerd in Nederland Folder Dokters van de Wereld over zorg voor ongedocumenteerde migranten
GGZ		http://www.ziekofbezeten.marokko.nl/ Website over bijgeloof in Marokkaanse cultuur en interpretaties van psychische aandoeningen. Casuïstiek: Vluchtelingen en psychische klachten
CZ	Zorg in de laatste fase	Film over zorg aan moslims in de laatste levensfase op de m-schijf: m-schijf/ho/video/backup/dvdbackup:vumc2009-kleurbekennen Het Vermoeden: programma over een joods hospice

Tweede huisartsstage

Hoe verhoud ik me als arts tot de diversiteit in patiënten, wat zijn mijn vaardigheden, hoe zie ik mijn rol hierin als huisarts.

Doel: aios voelt zich vaardig om in verschillende situaties zich te verhouden tot patiënten met verschillende achtergronden.

Fasering	Thema	Materiaal
Inwerken
1e helft	Patiënten met (veel voorkomende) chronische ziektes / aandoeningen	Alzheimer-nederland.nl SignaLeren, grenzeloos dementie herkennen: http://signaleren.alzheimer-nederland.nl/
	Psychische problematiek	Zie onder GGZ stage
	Klantgerichtheid aios Aandacht voor diversiteit in de (organisatie van de) praktijk?
	Maatschappelijk handelen binnen de beroepsgroep Culturele sensitiviteit: hoe verhoud ik me als huisarts tot mensen met wie ik een cultuurverschil voel?	Anthropology in the Clinic: The Problem of Cultural Competency and How to Fix It
2e helft	Terminale / palliatieve zorg	Artikel Nijmegen via leerlijnhouders op te vragen Boek suggestie:"Een Arts Van de Wereld: Etnische Diversiteit in de Medische Praktijk" - J.Suurmond,C. Seeleman,et al Hst 11 Boek ‘Zorg voor…’ Film: "Ik heb een dokter in Marokko". Te leen via de onderwijscoördinatoren
	Praktijkmanagement	Versterken van eigen rol en regie van migranten en laagopgeleiden: meer info bij Pharos E-health toepassingen voor laaggeletterden: meer info bij Pharos Is jullie praktijk klaar voor laaggeletterden? Een checklist van Pharos

Leerlijnoverzicht