Leerlijn medisch handelen: verschil tussen versies

Leerlijn medisch handelen
	Leerlijnhouder;
	Leerlijnmedewerkers; Henk-Johan Brus; Huisarts, docent; Dr. Yeun Ying Wong; Huisarts
	Contact; Yeun Ying Wong

Huidige versie van 21 nov 2022 om 14:00

Medisch handelen, de kerncompetentie van de huisarts, krijgt in deze Wiki veel aandacht onder de tien huisartsgeneeskundige thema's. Medisch handelen kent drie pijlers: communicatievaardigheden, medisch-technische vaardigheden en klinisch redeneren op basis van kennis van ziektebeelden en epidemiologie. Het klinisch redeneren krijgt aandacht onder de verschillende huisartsgeneeskundige thema's; communicatie krijgt aandacht onder leerlijn Communicatie. Deze leerlijn Medisch Handelen richt zich op de medisch-technische vaardigheden.

Medisch-technische vaardigheden vormen een belangrijk onderdeel van het huisartsenvak. Los van het belang van het goed uitvoeren van vaardigheden, dragen vaardigheden belangrijk bij aan het werkplezier en het competentiegevoel van aios en huisarts.

De aios leert vaardigheden vooral in de praktijk. Daar dienen de situatie en de urgentie zich aan om iets uit te voeren en te oefenen. De ondersteuning vanuit het opleidingsinstituut is tweeledig:

Opleider en aios faciliteren bij het praktijkleren, o.a. via deze leerlijn.
Aios de gelegenheid geven tot het droogoefenen van vaardigheden, bijv. middels fantomen.

Inhoud

1 Medisch-technische vaardigheden
- 1.1 Basisarts-vaardigheden
- 1.2 Huisarts-specifieke vaardigheden
2 Fantomen en skills lab
3 Online materiaal
4 Bouwstenen
5 Literatuurbronnen, boeken

Medisch-technische vaardigheden

In het kader van bovengenoemde visie verdelen we de vaardigheden binnen deze leerlijn in twee groepen: basisarts-vaardigheden en de huisarts-specifieke vaardigheden.

Basisarts-vaardigheden

Deze zijn vaardigheden die de aios geacht wordt in de basisopleiding geleerd te hebben (ausculteren, buikonderzoek etc.).

De aandacht voor zowel het beheersen van de basisarts-vaardigheden door aios als voor het beoordelen ervan door de hao blijkt kleiner ten op zichte van de huisarts-specifieke vaardigheden. Dit terwijl de basisvaardigheden een groter en belangrijker deel vormen in de dagelijkse praktijk. Een mogelijk onderliggende oorzaak is dat het lastiger is om deze vaardigheden te bespreken: gêne kan bijvoorbeeld een rol spelen. De aios kan het gevoel hebben dat hij dit al moet kunnen waardoor er snel een beoordelingsgevoel ontstaat; de opleider kan het gevoel hebben dat hij de aios aan het controleren is.

Aandacht voor de basisarts-vaardigheden klemt des te meer, omdat de vooropleiding niet voor alle aios gelijk is. Er mag daarom niet automatisch aangenomen worden dat de aios de basisarts-vaardigheden bij het starten van de opleiding al (goed) beheerst. De leerlijn biedt met enkele bouwstenen inzichten uit recent onderzoek op het 'meester-gezel'-dynamiek, zie bijvoorbeeld Om-en-om-spreekuur.

Huisarts-specifieke vaardigheden

Deze zijn de extra vaardigheden die in de huisartspraktijk van de aios gevraagd worden (Cyriax, IUD, kleine chirurgie en dergelijke). Aios voelen zich daarin vaak (nog) onbekwaam. Aan huisartsspecifieke vaardigheden wordt in de praktijk regelmatig aandacht en tijd besteed.

Fantomen en skills lab

Voor het aanleren van vaardigheden zijn er diverse onderwijsvormen. Verschillende bouwstenen van deze leerlijn bespreken hoe het vaardighedenonderwijs op een zinvolle manier vormgegeven kan worden. Zoals de bouwsteen Oefenen op fantomen. Sinds kort heeft de huisartsopleiding op de 9e verdieping het lokaal 9-08 ingericht als skills lab. Hier staan enkele fantomen uitgestald om laagdrempelig op te kunnen oefenen in kleine groepen. De sleutel is op te halen bij het secretariaat 9A-02. Voor grotere groepen en bijv. carrousel-onderwijs is het handiger de fantomen te reserveren voor een grotere lokaal met meer ruimte. Dit kan via deze link.

Online materiaal

Verder maakt de leerlijn wegwijs binnen het bestaande online materiaal voor het uitvoeren en leren van zowel basisarts- als huisarts-specifieke vaardigheden:

De Nederlands Huisartsen Genootschap voorziet de aios, en de huisarts, van bijna veertig verschillende instructiefilmpjes over huisarts-specifieke vaardigheden. Aios en docenten van de huisartsopleidingen kunnen kosteloos gebruik maken van de e-learning materialen (log in met je Haweb-account en ga naar “mijn NHG-leeromgeving” links bovenin).

Voor onderwijs en toetsing in vaardigheden biedt de Huisartsopleiding Nederland (HON) biedt volgende overzichtslijsten aan:

De lijst Toelichtingen op Vaardigheden geeft duidelijke instructiematerialen van diverse vaardigheden, in de vorm van filmpjes of protocol. De instructies zijn geordend per ICPC code.
Daarnaast bestaat er de Overzicht vaardigheden per ICPC-categorie. Deze lijst geeft een overzicht van de diagnostische vaardigheden (vanaf pag. 5) en therapeutische vaardigheden (vanaf pag. 10) die veel gebruikt worden in de huisartsenpraktijk.
De vernieuwde vorm van (individuele) 'toetsing' is de korte vaardigheden beoordeling (KVB) en te vinden op de HON-site. Voor inhoudelijke toelichting verwijzen we naar de bouwsteen KVB.
In het kader van onderwijs op gepaste afstand heeft de Huisartsopleiding Nederland het Protocol Vaardigheden op Afstand opgeschreven. Hierin staan verschillende werkvormen en tips beschreven voor het aanleren van nieuwe medische vaardigheden in COVID-tijd, toepasbaar voor op de praktijk en TKD.

Bouwstenen

Literatuurbronnen, boeken

Handboek verrichtingen in de huisartsenpraktijk. 6e druk 2018, door Lex Goudswaard, Kees in 't Veld en William Kramer
Handboek diagnostische verrichtingen in de huisartsenpraktijk. 2e druk 2018, door Kees in ’t Veld en Lex Goudswaard
Aandoeningen van het bewegingsapparaat in de algemene praktijk. 1e druk, 5e oplage 2005, door Dr. A.N. de Wolf en J.A.M. Mens
Onderzoek van het bewegingsapparaat - Fysische diagnostiek in de algmene praktijk. 3e druk, 2e oplage 2006, door DR. A.N. de Wolf en Dr. J.M.A. Mens

Leerlijnoverzicht

@@ Regel 10: / Regel 10: @@
 ! <span class="infobox-titel-competentie">Leerlijn medisch handelen</span>
 |-
-|'''Leerlijnhouder'''<br />Drs. [mailto:g.konijn@amsterdamumc.nl Sjors Konijn], Huisarts, hao
+|'''Leerlijnhouder'''<br />
+|-
+|'''Leerlijnmedewerkers'''<br />
+{{Auteur - Henk-Johan Brus}}Huisarts, docent<br />
+Dr. {{Auteur - Yeun Ying Wong}}Huisarts
 |-
-|'''Leerlijnmedewerkers'''<br />Dr. [mailto:y.wong@amsterdamumc.nl Yeun Ying Wong], Huisarts<br />Drs. [mailto:c.rietmeijer@amsterdamumc.nl Chris Rietmeijer]<br />
+|
+'''Contact'''<br />
+<span class="fa fa-envelope-o"></span>  [mailto:yeunyingw@gmail.com Yeun Ying Wong]
 |}
-Medisch handelen, de kerncompetentie van de huisarts, krijgt in deze Wiki veel aandacht onder de tien huisartsgeneeskundige thema's. Medisch handelen kent drie pijlers: communicatievaardigheden, medisch-technische vaardigheden en klinisch redeneren op basis van kennis van ziektebeelden en epidemiologie. Het klinisch redeneren krijgt aandacht onder de verschillende huisartsgeneeskundige thema's; communicatie krijgt aandacht onder leerlijn Communicatie. Deze leerlijn Medisch handelen richt zich op de medisch-technische vaardigheden.
+Medisch handelen, de kerncompetentie van de huisarts, krijgt in deze Wiki veel aandacht onder de tien huisartsgeneeskundige thema's. Medisch handelen kent drie pijlers: communicatievaardigheden, medisch-technische vaardigheden en klinisch redeneren op basis van kennis van ziektebeelden en epidemiologie. Het klinisch redeneren krijgt aandacht onder de verschillende huisartsgeneeskundige thema's; communicatie krijgt aandacht onder leerlijn Communicatie. Deze leerlijn Medisch Handelen richt zich op de ''medisch-technische'' vaardigheden.
 Medisch-technische vaardigheden vormen een belangrijk onderdeel van het huisartsenvak. Los van het belang van het goed uitvoeren van vaardigheden, dragen vaardigheden belangrijk bij aan het werkplezier en het competentiegevoel van aios en huisarts.
@@ Regel 20: / Regel 27: @@
 De aios leert vaardigheden vooral in de praktijk. Daar dienen de situatie en de urgentie zich aan om iets uit te voeren en te oefenen. De ondersteuning vanuit het opleidingsinstituut is tweeledig:
 # Opleider en aios faciliteren bij het praktijkleren, o.a. via deze leerlijn.
-# Aios de gelegenheid geven tot droog oefenen van vaardigheden, bijv. middels fantomen ([https://www.hovumc.nl/fantomen formulier fantomen aanvragen]).
+# Aios de gelegenheid geven tot het droogoefenen van vaardigheden, bijv. middels fantomen.
+=== Medisch-technische vaardigheden ===
+In het kader van bovengenoemde visie verdelen we de vaardigheden binnen deze leerlijn in twee groepen: basisarts-vaardigheden en de huisarts-specifieke vaardigheden.
+==== '''Basisarts-vaardigheden''' ====
+Deze zijn vaardigheden die de aios geacht wordt in de basisopleiding geleerd te hebben (ausculteren, buikonderzoek etc.).
+De aandacht voor zowel het beheersen van de basisarts-vaardigheden door aios als voor het beoordelen ervan door de hao blijkt kleiner ten op zichte van de huisarts-specifieke vaardigheden. Dit terwijl de basisvaardigheden een groter en belangrijker deel vormen in de dagelijkse praktijk. Een mogelijk onderliggende oorzaak is dat het lastiger is om deze vaardigheden te bespreken: gêne kan bijvoorbeeld een rol spelen. De aios kan het gevoel hebben dat hij dit al moet kunnen waardoor er snel een beoordelingsgevoel ontstaat; de opleider kan het gevoel hebben dat hij de aios aan het controleren is.
+Aandacht voor de basisarts-vaardigheden klemt des te meer, omdat de vooropleiding niet voor alle aios gelijk is. Er mag daarom ''niet'' automatisch aangenomen worden dat de aios de basisarts-vaardigheden bij het starten van de opleiding al (goed) beheerst. De leerlijn biedt met enkele bouwstenen inzichten uit recent onderzoek op het 'meester-gezel'-dynamiek, zie bijvoorbeeld [[Om-en-om spreekuur|Om-en-om-spreekuur]].
+==== <b>Huisarts-specifieke vaardigheden</b> ====
+Deze zijn de extra vaardigheden die in de huisartspraktijk van de aios gevraagd worden (Cyriax, IUD, kleine chirurgie en dergelijke). Aios voelen zich daarin vaak (nog) onbekwaam. Aan huisartsspecifieke vaardigheden wordt in de praktijk regelmatig aandacht en tijd besteed.
-=== Medische vaardigheden ===
+=== Fantomen en skills lab  ===
-In het kader van deze visie verdelen we de vaardigheden, binnen deze leerlijn, in twee groepen:
+[[Bestand:Polsfantoom.jpg|rechts|border|200px|link=https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc4kVDwUSl9G3Q_y-9be1JLjafylI5FcsO3Xl4Zrm_2c_XWFg/viewform?formkey=dGVnd3A0Ul9LaWktWUNTcWNWTEV1cVE6MQ]]Voor het aanleren van vaardigheden zijn er diverse onderwijsvormen. Verschillende bouwstenen van deze leerlijn bespreken hoe het vaardighedenonderwijs op een zinvolle manier vormgegeven kan worden. Zoals de bouwsteen [[Gebruik van fantomen en vaardighedenmateriaal|Oefenen op fantomen]]. Sinds kort heeft de huisartsopleiding op de 9e verdieping het lokaal 9-08 ingericht als skills lab. Hier staan enkele fantomen uitgestald om laagdrempelig op te kunnen oefenen in kleine groepen. De sleutel is op te halen bij het secretariaat 9A-02. Voor grotere groepen en bijv. carrousel-onderwijs is het handiger de fantomen te reserveren voor een grotere lokaal met meer ruimte. Dit kan via [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc4kVDwUSl9G3Q_y-9be1JLjafylI5FcsO3Xl4Zrm_2c_XWFg/viewform?formkey=dGVnd3A0Ul9LaWktWUNTcWNWTEV1cVE6MQ deze link].
-* Basisarts-vaardigheden
-* Huisarts-specifieke vaardigheden.
-De basisarts-vaardigheden zijn die vaardigheden die de aios geacht wordt in de basisopleiding geleerd te hebben (ausculteren, buikonderzoek et cetera). De huisarts-specifieke vaardigheden zijn de extra vaardigheden die in de huisartspraktijk van de aios gevraagd worden (Cyriax, IUD, kleine chirurgie en dergelijke). Aios voelen zich daarin vaak (nog) onbekwaam. Voor het aanleren van  vaardigheden zijn er diverse onderwijsvormen en tal van filmpjes. De Nederlands Huisartsen Genootschap
-[[Bestand:logo-nhg.png|midden|kaderloos|120px|link=https://portal.nhg.org/course/search.php?status=my&category=27&search&perpage=all/]]:
-voorziet de vakgroep bijvoorbeeld van bijna veertig verschillende instructiefilmpjes over medisch technische vaardigheden. Aios en docenten van de huisartsopleidingen kunnen kosteloos gebruik maken van de [https://portal.nhg.org/course/search.php?status=my&category=27&search&perpage=all e-learning materialen]. Log hiertoe in met je Haweb-account en ga naar “mijn NHG-leeromgeving” links bovenin.
-De aandacht voor zowel het beheersen van de basisarts-vaardigheden door aios als voor het beoordelen ervan door de hao blijkt kleiner. Dit terwijl de basisvaardigheden een groter en belangrijker deel vormen in de dagelijkse  praktijk. Een mogelijk onderliggende oorzaak is dat het lastiger is om deze vaardigheden te bespreken: gêne kan bijvoorbeeld een rol spelen. De aios kan het gevoel hebben dat hij dit al moet kunnen waardoor er snel een beoordelingsgevoel ontstaat; de opleider kan het gevoel hebben dat hij de aios aan het controleren is. Aandacht voor de basisarts-vaardigheden klemt des te meer, omdat de vooropleiding niet voor alle aios gelijk is. Er mag daarom niet automatisch aangenomen worden dat de aios de basisarts-vaardigheden bij het starten van de opleiding al (goed) beheerst.
+=== Online materiaal ===
+Verder maakt de leerlijn wegwijs binnen het bestaande online materiaal voor het uitvoeren en leren van zowel basisarts- als huisarts-specifieke vaardigheden:
+[[Bestand:logo-nhg.png|links|border|200px|link=https://onderwerpen.nhg.org/instructiefilm/]] De Nederlands Huisartsen Genootschap voorziet de aios, en de huisarts, van bijna veertig verschillende instructiefilmpjes over huisarts-specifieke vaardigheden. Aios en docenten van de huisartsopleidingen kunnen kosteloos gebruik maken van de [https://onderwerpen.nhg.org/instructiefilm/ e-learning materialen] (log in met je Haweb-account en ga naar “mijn NHG-leeromgeving” links bovenin).
-De leerlijn maakt wegwijs binnen het bestaande online materiaal voor het uitvoeren en leren van zowel basisarts- als huisarts-specifieke vaardigheden, zoals de volgende links op de site van
-[[Bestand:HON-logo.jpeg|midden|kaderloos|120px|link=https://www.huisartsopleiding.nl/opleidingsprogramma/vaardigheden/]]:
+[[Bestand:HON-logo.jpeg|links|border|200px|link=https://www.huisartsopleiding.nl/opleidingsprogramma/vaardigheden/]]Voor onderwijs en toetsing in vaardigheden biedt de Huisartsopleiding Nederland (HON) biedt volgende overzichtslijsten aan:
+<br><br>
 * De lijst [https://www.huisartsopleiding.nl/opleiding/vaardigheden-opleiding/2-algemeen/40-toelichtingen-op-vaardigheden Toelichtingen op Vaardigheden] geeft duidelijke instructiematerialen van diverse vaardigheden, in de vorm van filmpjes of protocol. De instructies zijn geordend per ICPC code.
 * Daarnaast bestaat er de [https://www.huisartsopleiding.nl/wp-content/uploads/Overzicht-vaardigheden-per-icpc-categorie.pdf Overzicht vaardigheden per ICPC-categorie]. Deze lijst geeft een overzicht van de diagnostische vaardigheden (vanaf pag. 5) en therapeutische vaardigheden (vanaf pag. 10) die veel gebruikt worden in de huisartsenpraktijk.
 * De vernieuwde vorm van (individuele) 'toetsing' is de [https://www.huisartsopleiding.nl/wp-content/uploads/korte-vaardigheden-beoordeling-kvb.pdf korte vaardigheden beoordeling (KVB)] en te vinden op de [https://www.huisartsopleiding.nl/toetsen-beoordelen/kvb/ HON-site]. Voor inhoudelijke toelichting verwijzen we naar de [[Korte Vaardigheidsbeoordeling|bouwsteen KVB]].
-* In het kader van onderwijs op gepaste afstand heeft de Huisartsopleiding Nederland het [https://www.huisartsopleiding.nl/images/Protocol_Vaardigheden_op_afstand_cq_face-to-face.pdf Protocol Vaardigheden op Afstand] opgeschreven. Hierin staan verschillende werkvormen en tips beschreven voor het aanleren van nieuwe medische vaardigheden in COVID-tijd, toepasbaar voor op de praktijk en TKD.
+* In het kader van onderwijs op gepaste afstand heeft de Huisartsopleiding Nederland het [https://www.huisartsopleiding.nl/wp-content/uploads/Protocol-vaardigheden-op-afstand.pdf Protocol Vaardigheden op Afstand] opgeschreven. Hierin staan verschillende werkvormen en tips beschreven voor het aanleren van nieuwe medische vaardigheden in COVID-tijd, toepasbaar voor op de praktijk en TKD.
-Uiteraard biedt de leerlijn bouwstenen aan om het vaardighedenonderwijs op een zinvolle manier vorm te geven.
 === Bouwstenen  ===