Laaggeletterdheid: verschil tussen versies

Huidige versie van 26 jul 2023 om 13:29

1. Hoofdpagina
2. Aandachtsgebied diversiteit
3. Laaggeletterdheid

Relevantie

Anderhalf miljoen mensen in Nederland kunnen niet goed lezen en schrijven. Er wordt vaak gedacht dat dit met name mensen met een niet-Nederlandse achtergrond gaat, maar van de anderhalf miljoen mensen is tweederde autochtoon. Laaggeletterden zijn mensen die belemmerd worden in hun dagelijkse functioneren doordat zij onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Laaggeletterdheid wordt in de omgeving vaak niet herkend, omdat laaggeletterden meestal niet voor dit probleem uit durven komen.

Uit onderzoek is gebleken dat laaggeletterden over het algemeen een slechtere gezondheid ervaren. De prevalentie van o.a. astma, hart- en vaatziekten, kanker, psychische problemen en diabetes is hoger. De behandeling is vaak onvoldoende o.a. doordat instructies niet worden begrepen en daardoor een slechtere "therapietrouw". De jaarlijks extra ziektekosten wordt geschat op 61 miljoen euro.

Doel

• Bewust worden van de ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid te kunnen lezen en schrijven.
• Bewust worden van eigen taal en instructies.
• Signalen herkennen van laaggeletterdheid.

Gebruiksaanwijzing

Deze bouwsteen kan gebruikt worden om je te verdiepen in het onderwerp, als opdracht in de praktijk als ondersteuning van een leerdoel met betrekking tot arts-patientcommunicatie, als onderwerp van de videotoets of in het bespreken van video’s op de terugkomdag.

Onderwijsactiviteiten

Introductie:

Tijdens het consult in de huisartsenpraktijk schrijven we instructies vaak op, geven een folder mee of het advies thuisarts te raadplegen. Het doel hiervan is om juist duidelijker te zijn voor de patiënt, alleen bij laaggeletterden wordt de plank vaak misgeslagen (ook dit soort uitdrukkingen zijn vaak moeilijk te begrijpen).

Casus

De tweejarige dochter van mevrouw Hendriks heeft al vier dagen koorts. Mevrouw gaat naar de huisarts. De huisarts legt uit dat haar dochter een oorontsteking heeft en schrijft vloeibare paracetamol voor tegen de pijn. Mevrouw Hendriks haalt het drankje op bij de apotheek. Daar wordt uitgelegd dat ze haar dochter drie keer per dag 5ml moet geven en wordt er een maatkopje meegegeven. De apothekersassistente vraagt of mevrouw nog vragen heeft. Mevrouw Hendriks weet niet welke vragen ze moet stellen en zegt dat ze alles begrijpt. Eenmaal thuis leest mevrouw de bijsluiter. Door de ingewikkelde termen en grote hoeveelheid tekst begrijpt mevrouw de informatie onvoldoende. Ze vult het maat- kopje en giet de vloeistof in het pijnlijke oor van haar dochter.  (bron: toolkit_laaggeletterdheid LHV)

In de onderstaande korte film (7:12 min) zijn patiënten aan het woord over hun ervaringen in de zorg.

Opdracht:

Voor het herkennen van laaggeletterdheid en tips/tools hoe goed aan te sluiten bij de patiënt is een toolkit opgesteld door de LHV.

Lees deze toolkit (30 min).

• Zijn er nu patiënten die in je opkomen waarbij dit zou kunnen spelen?
• Bekijk een video van jezelf (evt met opleider/op terugkomdag): hoe is je taalgebruik?
• Wat zou je anders kunnen doen?
• Oefen in de praktijk met het vinden van eenvoudige zinnen, eenvoudige uitleg.
• De LHV checklist communicatie op maat (link plaatsen) is ook bij deze opdracht te gebruiken

Optioneel: toets de huisartsenpraktijk met behulp van de LHV checklist Observaties in de huisartsenpraktijk (Link)

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn diversiteit

De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's

Categorie: Competentiegebieden

Categorie: Overige aandachtsgebieden