LEAP - Communiceren bij veel weerstand

Leerlijn ALK
Auteur	Dick Walstock; Annemarie Semeijn;
Stage	2e Huisartsstage;
KBA	1. Consult ALK; 5. Ernstige ALK;
Competenties	Communicatie; Professionaliteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma;

Inhoud

Bij patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) (zoals schizofrenie of een bipolaire stoornis) is er sprake van een hele specifieke consult-context: een gebrek aan ziekte-inzicht die onderdeel uit maakt van het ziektebeeld. Communiceren over de noodzakelijke behandeling kan in dat soort gevallen erg lastig zijn. Ook bij (ernstige) SOLK kan het voorkomen dat de patiënt overtuigd blijft van de somatische aard van de klachten of zich daar meer of minder vaak zorgen over maakt, terwijl het voor de arts duidelijk is dat er geen ernstige aandoening speelt.
In beide gevallen werkt ‘overtuigen’ niet en ook ‘gewoon uitleg geven’ niet. In dit soort situaties is méér nodig. Door, in de beginfase van het consult, véél aandacht te besteden aan de relatie (en de inhoud even te laten) kan de huisarts vaak toch tot een gezamenlijke probleemdefinitie en doelstelling met de patiënt komen.

De AIOS kan doelgericht en context-specifiek communiceren met lastige patiënten cq. patiënten die veel ‘weerstand’ vertonen, bv bij patiënten met EPA e/o SOLK.
Doelgericht in de zin van ‘verbeteren van cq. in stand houden van de relatie’.
Context-specifiek in de zin van expliciet rekening houdend met de bijzondere kenmerken van patiënten met EPA of ernstige SOLK.

De AIOS weet wat ‘weerstand’ is en weet welke factoren en welk gedrag, zowel bij de patiënt als bij de arts, bijdragen aan het ontstaan, vergroten en verminderen van ‘weerstand’.
De AIOS kan ‘reflectief luisteren’ en empathie tonen en herkent welk effect dat heeft op de werkrelatie met de patiënt.
De AIOS kan samen met de patiënt tot een gezamenlijke probleemdefinitie komen.
De AIOS kan samen met de patiënt tot haalbare, gezamenlijke doelen komen.

Dit is een programma dat geschikt is voor TKD-onderwijs en voor onderwijs aan HAO's. Totale duur van het programma is ongeveer 2 uur.
Het programma bestaat uit een presentatie, opdracht voor rollenspel met bijbehorend score-formulier, een toelichting bij de presentatie voor de docent en een samenvatting van het boek waarop dit programma geïnspireerd is.

Vraag de AIOS om een casus mee te nemen van een patiënt (EPA od SOLK) waarbij het moeilijk is om beleid te maken. De patiënt wil niet meewerken. De patiënt heeft héél andere ideeën over wat zinvol is cq wat er gedaan moet worden. De patiënt wil géén pillen of opname (EPA) of juist wél een verwijzing of nader onderzoek (SOLK), terwijl jij als huisarts een heel andere mening toegedaan bent.

Laat de AIOS in drietallen oefenen. Gebruik daarbij het score-formulier. Het voordeel daarvan is dat ook de observator een heel actieve rol heeft en heel gericht feedback kan geven bij de nabespreking.
Belangrijk punt is dat LEAP niet perse in een bepaalde volgorde moet, máár . . . dat wel blijkt dat er heel veel luisteren en empathie nodig is vóórdat er ruimte is voor overeenstemming ('agree') en het maken van beleid ('partner').
Laat drie keer 10-15' spelen en daarna 10-15' napraten.

De bouwstenen in de leerlijn ALK

De leerlijnen

Leerlijn ALK
Auteur	Dick Walstock Annemarie Semeijn
Stage	2e Huisartsstage
KBA	1. Consult ALK 5. Ernstige ALK
Competenties	Communicatie Professionaliteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma