LEAP - Communiceren bij veel weerstand

Leerlijn ALK
Auteur	Dick Walstock; Annemarie Semeijn;
Stage	2e Huisartsstage;
KBA	1. Consult ALK; 5. Ernstige ALK;
Competenties	Communicatie; Professionaliteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doelen
- 2.1 Subdoelen
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten

Relevantie

Bij patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA), zoals schizofrenie of een bipolaire stoornis, is er sprake van een hele specifieke consultcontext: een gebrek aan ziekte-inzicht dat onderdeel uit maakt van het ziektebeeld. Communiceren over de noodzakelijke behandeling kan in dat soort gevallen erg lastig zijn.
Ook bij (ernstige) ALK kan het voorkomen dat de patiënt overtuigd blijft van de somatische aard van de klachten of zich daar meer of minder vaak zorgen over maakt, terwijl het voor de arts duidelijk is dat er geen ernstige aandoening speelt.

In beide gevallen werkt ‘overtuigen’ niet en ook ‘gewoon uitleg geven’ niet. In dit soort situaties is meer nodig. Door in de beginfase van het consult veel aandacht te besteden aan de relatie - en de inhoud even te laten - kun je vaak toch tot een gezamenlijke probleemdefinitie en doelstelling met de patiënt komen.

LEAP staat voor Listen, Empathize, Agree and Partner.

Doelen

Je kunt doelgericht en context-specifiek communiceren met lastige patiënten c.q. patiënten die veel weerstand vertonen, bijvoorbeeld bij patiënten met EPA e/o ALK.
Je bent doelgericht in de zin van verbeteren c.q. in stand houden van de relatie.
Je bent context-specifiek in de zin van expliciet rekening houden met de bijzondere kenmerken van patiënten met EPA of ernstige ALK.

Subdoelen

Je weet wat weerstand is en weet welke factoren en welk gedrag, zowel bij de patiënt als bij de arts, bijdragen aan het ontstaan, vergroten en verminderen van weerstand.
Je kunt reflectief luisteren en empathie tonen en herkent welk effect dat heeft op de werkrelatie met de patiënt.
Je kunt samen met de patiënt tot een gezamenlijke probleemdefinitie komen.
Je kunt samen met de patiënt tot haalbare, gezamenlijke doelen komen.

Gebruiksaanwijzing

Dit programma is geschikt voor aiosonderwijs en voor onderwijs aan hao's. De totale duur van het programma is ongeveer 2 uur. Het programma bestaat uit:

een presentatie,
een opdracht voor rollenspel met bijbehorend scoreformulier,
een toelichting bij de presentatie voor de docent,
en een samenvatting van het boek waarop dit programma geïnspireerd is.

Onderwijsactiviteiten

Voorbereiding

Vraag de aios om een casus mee te nemen van een patiënt (EPA of ALK) waarbij het moeilijk is om beleid te maken. De patiënt wil niet meewerken. De patiënt heeft héél andere ideeën over wat zinvol is c.q. wat er gedaan moet worden. De patiënt wil géén pillen of opname (EPA) of juist wél een verwijzing of nader onderzoek (ALK), terwijl jij als huisarts een heel andere mening toegedaan bent.

Presentatie

Gebruik de presentatie en toelichting. De duur hiervan is 20-25 minuten.

Rollenspellen

Laat de aios in drietallen oefenen. Gebruik daarbij het LEAP scoreschema. Het voordeel is dat ook de observator een actieve rol heeft en heel gericht feedback kan geven bij de nabespreking.
Belangrijk punt is dat LEAP niet perse in een bepaalde volgorde moet, maar dat wel blijkt dat er heel veel luisteren en empathie nodig is voordat er ruimte is voor overeenstemming ('agree') en het maken van beleid ('partner').
Laat drie keer 10-15 minuten spelen en daarna 10-15 minuten napraten.

Nabespreking/evaluatie

Wat levert dit op?

Bronnen

I’m not sick I don’t need help. Auteur: Xavier Amador. ISBN 13: 978-0967718903. (Samenvatting_LEAP)
Eindrapportage APC-project Huisartsopleiding Nederland

De bouwstenen in de leerlijn ALK

De leerlijnen

Leerlijn ALK
Auteur	Dick Walstock Annemarie Semeijn
Stage	2e Huisartsstage
KBA	1. Consult ALK 5. Ernstige ALK
Competenties	Communicatie Professionaliteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma