Euthanasie in complexe situaties

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest; Anneke Zwijnenburg;
Stage	CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	9. Euthanasie;
Competenties	Medisch handelen; Communicatie; Maatschappelijk handelen; Professionaliteit;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Praktijkleren; Zelfstudie;

Relevantie

Sinds de invoering van de wet euthanasie in 2002 is er al veel veranderd. Er verschuivingen gekomen in het type medische aandoening dat aanleiding is voor euthanasie. Ook de aantallen euthanasie zijn toegenomen. De maatschappelijke ontwikkelingen spelen hierin een belangrijke rol. Complexe situaties waarin dementie, psychiatrie, jeugdige patiënten of een combinatie van ouderdomskwalen een belangrijke rol spelen blijven onderwerp van discussie. Een deel van deze complexe hulpvragen voor euthanasie komt bij het Expertisecentrum Euthanasie (voorheen: levenseindekliniek) terecht.

Doel

Je krijgt inzicht in welke complexe vragen er binnen euthanasie kunnen optreden.
Je kent de richtlijn euthanasie bij verlaagd bewustzijn.

Gebruiksaanwijzing

In eerste instantie is deze bouwsteen bedoeld voor zelfstudie, maar een deel van de artikelen en de presentaties is goed geschikt als discussiestuk tijdens de terugkomdag.

Deze bouwsteen geeft een introductie van complexe euthanasie. Er is ook een workshop SCEN-consultatie waarbij dieper op de materie wordt ingegaan met casuïstiek.

Onderwijsactiviteiten

Achtergrondinformatie om te lezen/bekijken

Euthanasie bij een verlaagd bewustzijn beschrijft de manier waarop artsen horen te handelen met betrekking tot patiënten bij wie, nadat de euthanasie of hulp bij zelfdoding is afgesproken en op redelijk korte termijn is gepland, er een verlaging van het bewustzijn is opgetreden.
KNMG-project euthanasie bij dementie met het doel een professionele visie aan de hand waarvan artsen, samen met de patiënt en diens naasten, goede morele afwegingen kunnen maken rond euthanasie en andere beslissingen in de verschillende fases van dementie. In 2021 verscheen er een nieuw KNMG standpunt, dat meer houvast geeft bij euthanasie bij dementie.
De website van expertisecentrum euthanasie biedt informatie voor artsen over onder andere complexe euthanasie en de aandachtspunten hierbij.
Documentaire over levenseindekliniek: veelbesproken documentaire over complexe euthanasievragen in de praktijk.
Uitzichtloos en ondraaglijk lijden: Artsen ervaren hun sleutelrol bij de uitvoering van euthanasie en hulp bij zelfdoding als een van de meest belastende taken van hun werk. In de dagelijkse praktijk is het vaak niet eenvoudig om tot de overtuiging te komen dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Deze bijdrage wil handvatten bieden die de arts kunnen helpen inzicht te krijgen in het patiëntenperspectief op ondraaglijk lijden.

Presentaties voor de terugkomdag

Artikelen voor discussie

Column in Medisch Contact van specialist ouderengeneeskunde en filosoof Bert Keizer: “Het Recht is geen bovenmenselijke instantie”. Een prikkelende column over de rechtspraak rondom euthanasie.
Column van hoogleraar ouderengeneeskunde Cees Hertogh: Euthanasie bij dementie: Thirteen reasons why NOT. En een tv-interview met Cees Hertogh met beschouwingen over de rechtszaak van de arts die euthanasie uitvoerde bij een patiënt met dementie.
Euthanasie vereist ethische toets deel 1: De zorgvuldigheidseisen bij euthanasie zijn geen harde juridische voorschriften maar een vertaling van ethische normen. Afhankelijk van levensvisie worden die anders gewaardeerd. 'Dat zou consequenties moeten hebben voor de praktijk', zegt rechtsgeleerde Fenna Dorgelo.
Euthanasie vereist ethische toets deel 2: vervolg van het artikel hierboven.

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn palliatieve zorg

De leerlijnen

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest Anneke Zwijnenburg
Stage	CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	9. Euthanasie
Competenties	Medisch handelen Communicatie Maatschappelijk handelen Professionaliteit
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Praktijkleren Zelfstudie