Rouw

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest; Anneke Zwijnenburg;
Stage	1e Huisartsstage; CZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	7. Rouwbegeleiding;
Competenties	Professionaliteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten

Relevantie

Rouw is het geheel van lichamelijke, emotionele, cognitieve, spirituele en gedragsmatige reacties dat optreedt na het verlies van een persoon met wie een betekenisvolle relatie bestond. Jaarlijks sterven in Nederland tussen de 135.000 en 140.000 personen en zij laten ongeveer 500.000 nabestaanden achter.

Als huisarts ben je vaak al betrokken voorafgaand aan het overlijden, waarbij je naast de patiënt ook de naasten begeleid in het proces. In de periode na het overlijden wordt verwacht dat je in staat bent om gecompliceerde of gestagneerde rouw te herkennen en te begeleiden, of te verwijzen waar nodig.

Doel

Het herkennen van normale rouw en gecompliceerde rouw.
Kennis hebben van eigen omgang met verlies.

Gebruiksaanwijzing

Deze bouwsteen biedt achtergrondliteratuur en een beknopt overzicht van handige websites over rouw.

Onderwijsactiviteiten

Literatuur

Lees de landelijke richtlijn rouw van het IKNL. In deze richtlijn staat ook een vragenlijst die je kunt gebruiken bij vermoeden van gecompliceerde rouw. Ga na hoe je tot nu toe hebt gehandeld bij palliatieve patiënten en hun naasten. Zou je naar aanleiding van de richtlijn dingen anders doen? Zo ja, wat dan?
Ga voor jezelf na hoe jij omgaat of bent omgegaan met rouwsituaties in jouw verleden. Herken je de ‘rouwtaken’? Hoe ga je zelf om met verlies?
Pallialine; richtlijn zingeving en spiritualiteit biedt in de eerste plaats een handreiking om onderscheid te kunnen maken tussen: (A) situaties waarin volstaan kan worden met alledaagse aandacht voor levensvragen in de zorg, (B) situaties waar patiënten behoefte aan begeleiding hebben op het terrein van levensvragen of een normale worsteling doormaken waarbij begeleiding door een deskundige toegevoegde waarde kan hebben, en (C) situaties waar de worsteling met levensvragen tot een existentiële crisis leidt die vraagt om crisisinterventie door een geestelijk verzorger, medisch maatschappelijk werker of psycholoog. In de tweede plaats worden handvatten gegeven om in deze te onderscheiden situaties goede zorg te bieden.
Begeleiding van gezin bij overlijden van kind: informatieve richtlijn van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.

Artikelen

Interview met Dirk de Wachter over zijn boek De kunst van het ongelukkig zijn. De Wachter: ‘Ik wil het ongeluk op de kaart zetten. Maar het is beslist een hoopvol en optimistisch boek. Ongeluk en verdriet verbinden, verdiepen, maken het leven rijker, geven het meer zin en betekenis. De zin van het bestaan zit in de zorg voor andermans geluk.’
Luisteren bij rouw uit Helpen bij verlies en verdriet (Kierse). Enkele suggesties om je de kunst van het luisteren eigen te maken.

Websites

Huisarts - Migrant: omgang met sterven en rouw binnen verschillende culturen en religies]
Troost voor tranen: informatieve website die zicht richt op multiculturele rouw bij jongeren
In de Wolken: informatieve website met boeken en brochures
Achter de regenboog: stichting voor rouwhulp bij kinderen.
OOK: stichting voor ouders van overleden kinderen.
Stichting Stem biedt handvatten om te kunnen aansluiten bij de leef- en denkstijl van de zorgvrager en zijn of haar naasten.

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn palliatieve zorg

De leerlijnen

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest Anneke Zwijnenburg
Stage	1e Huisartsstage CZ stage 2e Huisartsstage
KBA	7. Rouwbegeleiding
Competenties	Professionaliteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Zelfstudie