Gezamenlijke besluitvorming - waarom: verschil tussen versies

Leerlijn communicatie
Auteur	Noor Gimbrere; Ruth ten Broeke; Laurie Hageman;
Stage	1e Huisartsstage;
	APC - Basisgespreksvaardigheden
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Huidige versie van 27 jun 2022 om 20:33

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Onderwijsactiviteiten
4 Bronnen

Relevantie

De consulttaak 'Uitleg, planning en advies' bestaat uit een aantal onderdelen.

Eerst deelt de huisarts haar bevindingen en eventuele diagnose met de patiënt. Ze sluit daarbij zoveel mogelijk aan op de hulpvraag en het referentiekader van de patiënt (zie gerelateerd onderwijs 'Informatie-overdracht').

Pas daarna bespreekt de huisarts de volgende stap: aanvullende onderzoeken of behandelmogelijkheden. Om behandeltrouw, motivatie en tevredenheid van de patiënt te vergroten, moet de patiënt de verschillende mogelijkheden (tot op zekere hoogte) kennen en begrijpen en mee worden genomen in het keuzeproces: de gezamenlijke besluitvorming.

De huisarts gaat na of de vragen waarmee de patiënt naar het spreekuur kwam, beantwoord zijn. Vervolgens maken huisarts en patiënt afspraken over de volgende stappen.

Onderzoek laat zien dat huisartsen vaak (te) weinig tijd in het consult reserveren voor het onderdeel 'uitleg, planning en advies'. De nadruk ligt veelal op het stellen van een diagnose. Uit studies naar gezamenlijke besluitvorming (ook bekend onder de Engelse term ‘shared decision making’), patiënt-tevredenheid, behandeltrouw en zelfs ziekte-uitkomsten, blijkt dat op al deze onderdelen beter wordt gescoord wanneer de informatie-overdracht naar de patiënt optimaal is, en de patiënt in de juiste mate betrokken wordt bij het keuzeproces.

Hoewel de effecten van deze vorm van patiëntgerichte communicatie zo groot en onbetwistbaar zijn, toont onderzoek aan dat slechts een klein deel van de huisartsen gezamenlijke besluitvorming toepast in de spreekkamer. De reden hiervoor is vooral onbekendheid van de vaardigheid en het belang ervan: onbekend maakt onbemind. Daarom is het nodig om de kennis over deze communicatievaardigheid te verspreiden onder aios en huisartsen.

Doel

De aios ervaart zelf het belang van gezamenlijke besluitvorming;
De aios is zich bewust van haar eigen houding ten aanzien van gezamenlijke besluitvorming;
De aios is gemotiveerd om gezamenlijke besluitvorming toe te passen.

Onderwijsactiviteiten

De bouwsteen bestaat uit achtergrond-artikelen, verwijzingen naar het handboek arts-patientcommunicatie, een voorbereidingsopdrachten een powerpoint-presentatie. Zoals beschreven dienen ze ter zelfstudie, voorbereiding van onderwijs en als onderwijsmateriaal op de terugkomdag.

Bronnen

Handboek effectieve communicatie in de huisartsenpraktijk, Dielissen et. al, NHG. Hoofdstuk 1.5 (door T. van de Weyden, hoogleraar huisartsgeneeskunde, Universiteit van Maastricht). In te zien op HOVumc, 12e verdieping.
- hoofdstuk 1.5 geeft een duidelijke samenvatting over het onderwerp gezamenlijke besluitvorming. Te gebruiken als voorbereiding op het onderwijs en ter zelfstudie.
Een kort artikel 'Alles wat u moet weten over gedeelde besluitvorming' door o.a. P. Brand, kinderarts, Medisch Contact 2017.
- artikel waarbij de auteurs veel gehoorde voor- en tegenargumenten van gezamenlijke besluitvorming toelichten. Interessant als voorbereiding op de onderwijsmiddag en als zelfstudie om snel een duidelijk beeld te krijgen over dit onderwerp.
Voorbereidingsopdracht 'gezamenlijke besluitvorming'.
- Suggesties voor aanvullende onderwijsactiviteiten naar aanleiding van deze opdracht:
  - een debat met stellingen over gezamenlijke besluitvorming ('patiënten vinden het prima dat de dokter voor hen beslist’, 'patiënten kunnen de keuzemogelijkheden niet goed genoeg overzien om mee te beslissen');
  - een groepsdiscussie starten door de aios op te stellen in een rij op basis van de mate van gemotiveerdheid tot gedeelde besluitvorming: 'hoe ver ben je in je motivatie (0-10)?', 'wat is er nodig om je motivatie 1 punt te laten toenemen?'.
Drie praktische artikelen over gezamenlijke besluitvorming, die ingaan op het nut van gezamenlijke besluitvorming in de huisartspraktijk. Lezen als achtergrond informatie of als basis voor een leergesprek met hao of groepsdiscussie op de terugkomdag.
- 'Leidt samen beslissen tot minder antibioticagebruik?' T. van Esch, H&W 2019
- 'Therapieontrouw - who cares' C. Rietmeijer, H&W 2016
- 'Samen beslissen is beter' C. Rietmeijer, H&W 2014
Powerpoint-presentatie 'Waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?'
Couët N, Desroches S, Robitaille H et al. Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making: a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Expect. 2013;18(4):542-61 (https://doi.org/10.1111/hex.12054) (open access).
- Verdieping: een onderzoeksartikel over het gebruik van gezamenlijke besluitvorming in de praktijk.
Document 'Onderwijsprogramma: waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?'.
- handleiding voor docenten waarin een voorzet wordt gegeven voor de invulling van anderhalf tot twee uur onderwijs aan de hand van bovenstaande documenten

De bouwstenen in de leerlijn communicatie

De leerlijnen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+<ol class="breadcrumb" style="width:100%;">
+<li class="breadcrumb-item">[[Hoofdpagina]]</li>
+<li class="breadcrumb-item">[[Leerlijn communicatie]]</li>
+<li class="breadcrumb-item">[[APC - Basisgespreksvaardigheden]]</li>
+<li class="breadcrumb-item active" aria-current="page">{{PAGENAME}}</li>
+</ol>
 <br />
 {| class="infobox leerlijn-communicatie"
@@ Regel 5: / Regel 11: @@
 |'''Auteur'''
 |
-{{Auteur - Gert Roos}}
+{{Auteur - Noor Gimbrere}}
+{{Auteur - Ruth ten Broeke}}
+{{Auteur - Laurie Hageman}}
 |-
 |'''Stage'''
@@ Regel 12: / Regel 20: @@
 |-
 | {{Titelbalk - Basisgespreksvaardigheden}}
-|-
-|'''Consulttaak'''
-|
-{{Consulttaak 4 - Uitleg}}
 |-
 |'''Leerplek'''
@@ Regel 25: / Regel 29: @@
 |}
 === Relevantie ===
-Gezamenlijke besluitvorming (ook bekend onder de Engelse term ‘shared decision making’) heeft bewezen effect op patiënt-tevredenheid, therapietrouw en dus op behandeleffect. Uit onderzoek blijkt echter dat slechts een klein deel van de huisartsen gezamenlijke besluitvorming toepast in de spreekkamer1.
+De consulttaak 'Uitleg, planning en advies' bestaat uit een aantal onderdelen.
+Eerst deelt de huisarts haar bevindingen en eventuele diagnose met de patiënt. Ze sluit daarbij zoveel mogelijk aan op de hulpvraag en het referentiekader van de patiënt (zie gerelateerd onderwijs '[[Informatie-overdracht]]').
+Pas daarna bespreekt de huisarts de volgende stap: aanvullende onderzoeken of behandelmogelijkheden. Om behandeltrouw, motivatie en tevredenheid van de patiënt te vergroten, moet de patiënt de verschillende mogelijkheden (tot op zekere hoogte) kennen en begrijpen en mee worden genomen in het keuzeproces: de gezamenlijke besluitvorming.
+De huisarts gaat na of de vragen waarmee de patiënt naar het spreekuur kwam, beantwoord zijn. Vervolgens maken huisarts en patiënt afspraken over de volgende stappen.
+Onderzoek laat zien dat huisartsen vaak (te) weinig tijd in het consult reserveren voor het onderdeel 'uitleg, planning en advies'. De nadruk ligt veelal op het stellen van een diagnose. Uit studies naar gezamenlijke besluitvorming (ook bekend onder de Engelse term ‘shared decision making’), patiënt-tevredenheid, behandeltrouw en zelfs ziekte-uitkomsten, blijkt dat op al deze onderdelen beter wordt gescoord wanneer de informatie-overdracht naar de patiënt optimaal is, en de patiënt in de juiste mate betrokken wordt bij het keuzeproces.
-Een oorzaak hiervan is de houding van de huisarts ten opzichte van dit onderwerp. Gebrek aan inzicht in en besef van het belang van gezamenlijke besluitvorming, staat het toepassen ervan in de weg. Omdat de effecten van deze vorm van patiëntgerichte communicatie zo duidelijk zijn, is het nodig om deze inzichten over te brengen op aios en huisartsen.
+Hoewel de effecten van deze vorm van patiëntgerichte communicatie zo groot en onbetwistbaar zijn, toont onderzoek aan dat slechts een klein deel van de huisartsen gezamenlijke besluitvorming toepast in de spreekkamer. De reden hiervoor is vooral onbekendheid van de vaardigheid en het belang ervan: onbekend maakt onbemind. Daarom is het nodig om de kennis over deze communicatievaardigheid te verspreiden onder aios en huisartsen.
 === Doel ===
 * De aios ervaart zelf het belang van gezamenlijke besluitvorming;
-* De aios is zich bewust van haar eigen (voor)oordelen over gezamenlijke besluitvorming;
+* De aios is zich bewust van haar eigen houding ten aanzien van gezamenlijke besluitvorming;
 * De aios is gemotiveerd om gezamenlijke besluitvorming toe te passen.
 === Onderwijsactiviteiten ===
-De bouwsteen bestaat uit achtergrond-artikelen, een TED-talk en een voorbereidingsopdracht die bedoeld zijn voor zelfstudie, voorbereiding van onderwijs en als onderwijsmateriaal op de terugkomdag.
+De bouwsteen bestaat uit achtergrond-artikelen, verwijzingen naar het handboek arts-patientcommunicatie, een voorbereidingsopdrachten een powerpoint-presentatie. Zoals beschreven dienen ze ter zelfstudie, voorbereiding van onderwijs en als onderwijsmateriaal op de terugkomdag.
-=== Gebruiksaanwijzing ===
-Bron 1, 4 en 5 lenen zich voor zelfstudie: het zijn artikelen die het belang van gezamenlijke besluitvorming illustreren.
-Bron 2 is een link naar de meest bekeken 'TED-talk' van dit moment. Deze video kan worden bekeken op de terugkomdag, gevolgd door een plenaire nabespreking. Achtergrondinformatie: Simon Sinek is bedrijfsadviseur, auteur en bevlogen spreker. Sinek legt uit hoe iemand tot verandering gemotiveerd raakt. Uitleggen wat er veranderen moet en hoe, leidt niet tot een gedragsverandering. Wat wél effectief is: iemand inzicht te laten krijgen in de reden die ten grondslag ligt aan een gedragsverandering. Zodra iemand volledig overtuigd is van het 'waarom', volgt als vanzelf de motivatie - en daarna de gedragsverandering.
-Bron 3: voorbereidingsopdracht 'Gezamenlijke besluitvorming' maken de aios voorafgaand aan het onderwijs. De uitwerking van de opdracht is het uitgangspunt voor een groepsgesprek over gezamenlijke besluitvorming. Suggesties voor aanvullende onderwijsactiviteiten naar aanleiding van deze opdracht:
-* een debat met stellingen over gezamenlijke besluitvorming ('patiënten vinden het prima dat de dokter voor hen beslist’, 'patiënten kunnen de keuzemogelijkheden niet goed genoeg overzien om mee te beslissen');
-* een groepsdiscussie starten door de aios op te stellen in een rij op basis van de mate van gemotiveerdheid tot gedeelde besluitvorming: 'hoe ver ben je in je motivatie (0-10)?', 'wat is er nodig om je motivatie 1 punt te laten toenemen?'.
 === Bronnen ===
-# Stiggelbout A, Pieterse A, De Haes J et al. Shared decision making: Concepts, evidence, and practice. Patient Education and Counseling. 2015; 98(10): 1172-1179 (https://doi.org/10.1016/j.pec.2015.06.022) ([[Bibliotheek|https://www.hovumc.nl/wiki/Bibliotheek]] voor toegang).
+* Handboek effectieve communicatie in de huisartsenpraktijk, Dielissen et. al, NHG. Hoofdstuk 1.5 (door T. van de Weyden, hoogleraar huisartsgeneeskunde, Universiteit van Maastricht). In te zien op HOVumc, 12e verdieping.
-# 'TED-talk' van dit moment: [https://www.ted.com/talks/simon_sinek_how_great_leaders_inspire_action?language=nl 'Start with the why'] door Simon Sinek
+** hoofdstuk 1.5 geeft een duidelijke samenvatting over het onderwerp gezamenlijke besluitvorming. Te gebruiken als voorbereiding op het onderwijs en ter zelfstudie.
-# een [[:Bestand:Voorbereidingsopdracht gezamenlijke besluitvorming.pdf|voorbereidingsopdracht]] voor aios.
+* Een kort artikel [https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/alles-wat-u-moet-weten-over-gedeelde-besluitvorming.htm 'Alles wat u moet weten over gedeelde besluitvorming'] door o.a. P. Brand, kinderarts, Medisch Contact 2017.
-# Légaré F, Ratté S, Gravel K et al. Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: Update of a systematic review of health professionals’ perceptions. Patient Education and Counseling. 2008; 73(3): 526-535 (https://doi.org/10.1016/j.pec.2008.07.018) ([[Bibliotheek|https://www.hovumc.nl/wiki/Bibliotheek]] voor toegang).
+** artikel waarbij de auteurs veel gehoorde voor- en tegenargumenten van gezamenlijke besluitvorming toelichten. Interessant als voorbereiding op de onderwijsmiddag en als zelfstudie om snel een duidelijk beeld te krijgen over dit onderwerp.
-# Couët N, Desroches S, Robitaille H et al. Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making: a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Expect. 2013;18(4):542-61 (https://doi.org/10.1111/hex.12054) (open access).
+* [[:Media:Voorbereidingsopdracht gezamenlijke besluitvorming.pdf|Voorbereidingsopdracht]] 'gezamenlijke besluitvorming'.
+** Suggesties voor aanvullende onderwijsactiviteiten naar aanleiding van deze opdracht:
+*** een debat met stellingen over gezamenlijke besluitvorming ('patiënten vinden het prima dat de dokter voor hen beslist’, 'patiënten kunnen de keuzemogelijkheden niet goed genoeg overzien om mee te beslissen');
+*** een groepsdiscussie starten door de aios op te stellen in een rij op basis van de mate van gemotiveerdheid tot gedeelde besluitvorming: 'hoe ver ben je in je motivatie (0-10)?', 'wat is er nodig om je motivatie 1 punt te laten toenemen?'.
+* Drie praktische artikelen over gezamenlijke besluitvorming, die ingaan op het nut van gezamenlijke besluitvorming in de huisartspraktijk. Lezen als achtergrond informatie of als basis voor een leergesprek met hao of groepsdiscussie op de terugkomdag.
+** [https://www.henw.org/artikelen/leidt-samen-beslissen-tot-minder-antibioticagebruik 'Leidt samen beslissen tot minder antibioticagebruik?'] T. van Esch, H&W 2019
+** [https://www.henw.org/artikelen/therapieontrouw-who-cares 'Therapieontrouw - who cares'] C. Rietmeijer, H&W 2016
+** '[https://www.henw.org/artikelen/samen-beslissen-beter Samen beslissen is beter'] C. Rietmeijer, H&W 2014
+* Powerpoint-presentatie '[[:Media:PPT Waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen? .pptx|Waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?]]'
+* Couët N, Desroches S, Robitaille H et al. Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making: a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Expect. 2013;18(4):542-61 (https://doi.org/10.1111/hex.12054) (open access).
+** Verdieping: een onderzoeksartikel over het gebruik van gezamenlijke besluitvorming in de praktijk.
+* Document [[:Media:Werkvorm 'waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen '20220613.docx|'Onderwijsprogramma: waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?']].
+** handleiding voor docenten waarin een voorzet wordt gegeven voor de invulling van anderhalf tot twee uur onderwijs aan de hand van bovenstaande documenten
 {{Footer - Leerlijn communicatie}}

Leerlijn communicatie
Auteur	Noor Gimbrere Ruth ten Broeke Laurie Hageman
Stage	1e Huisartsstage
APC - Basisgespreksvaardigheden
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie