Goed gesprek over het levenseinde: verschil tussen versies

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest; Anneke Zwijnenburg;
Stage	2e Huisartsstage;
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek;
Competenties	Communicatie; Aandachtsgebied diversiteit;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Praktijkleren; Zelfstudie;

Huidige versie van 18 jun 2023 om 12:03

Relevantie

Communiceren is in het huisartsenvak een belangrijke competentie. Binnen de palliatieve zorg zijn er specifieke zaken en vaardigheden die aandacht behoeven. In deze bouwsteen leer je hier meer over. Hoe pak je zo’n gesprek aan? Welke vaardigheden en tools heb je als huisarts nodig?

Doel

Je leert (theoretische) vaardigheden om een gesprek over het levenseinde aan te pakken.
Je krijgt inzicht in de mechanismen en de sociale, psychische en omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen bij communicatie in de laatste levensfase.

Gebruiksaanwijzing

De handreiking slecht-nieuwsgesprek, het onderwijsprogramma APC-Palliatieve fase en het artikel schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten in de palliatieve fase geven tools om deze gesprekken met patiënt en naasten te voeren. Zij geven tevens inzicht in de emotionele processen bij alle betrokkenen die de communicatie in de weerbarstige praktijk kunnen kleuren.

De in deze bouwsteen aangeboden informatie biedt verdieping aan de zelfstudie en/of het (leer)gesprek met opleider en peer.

Onderwijsactiviteiten

Neem deze twee documenten door:
- Handreiking slecht-nieuwsgesprek (samenvattingskaart). De volledige en up to date handreiking is te vinden via Pallialine. De samenvattingskaart biedt zowel artsen als verpleegkundigen een beknopt stappenplan om de kwaliteit van het slecht-nieuwsgesprek te verbeteren. Het doel hiervan is tweeledig: het geeft houvast tijdens het gesprek het helpt bij het ontwikkelen en/of versterken van vertrouwen en het vergroten van vaardigheden voor het voeren van het gesprek.
- Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten in de palliatieve fase, Dr. Christien de Jong en drs. Leo Gualthérie van Weezel. In dit artikel worden vier vaardigheden (schokbrekers) besproken, die de huisarts helpen met patiënten in gesprek te komen over hun naderend levenseinde en de invulling van de palliatieve zorg. Het geeft ook inzicht in mechanismen die de communicatie beïnvloeden.
Bespreek in een leergesprek: hoe pak jij het nu aan? Wat zou je willen veranderen? Hoe doet jouw opleider dat?
Neem een gesprek op met een palliatieve patiënt en bespreek dit na met je opleider.

Kijk ook eens naar:

Een goed gesprek over de dood (2011, psychologische benadering): praten over (on)mogelijkheden; opties, weerstanden, emoties. Medisch Contact, juni 2011, Eveline van Dieten.
Stichting STEM (STerven op je Eigen Manier) wil sterven een volwaardige plaats in het leven geven door mensen te stimuleren over sterven te praten en handvatten te bieden hoe ze dat kunnen doen met behoud van eigen normen en waarden ten aanzien van lijden en sterven en met inachtneming van de culturele achtergrond.
Videomateriaal van Pharos over gesprekken over het levenseinde bij migranten. Zowel voor patiënten als artsen behulpzaam materiaal dat gebruikt kan worden bij de gespreksvoering.
Als de dood binnenkort te verwachten valt. Trouw, 29 oktober 2011.

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn palliatieve zorg

De leerlijnen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-<br />
+{{Header - Leerlijn palliatieve zorg}}
 {| class="infobox leerlijn-pall"
 ! {{Titelbalk - Leerlijn palliatieve zorg}}
@@ Regel 5: / Regel 6: @@
 |'''Auteur'''
 |
-{{Auteur - Rinel van Beest|Rinel van Beest}}
+{{Auteur - Rinel van Beest}}
-{{Auteur - Anneke Zwijnenburg|Anneke Zwijnenburg}}
+{{Auteur - Anneke Zwijnenburg}}
 |-
 |'''Stage'''
 |
-{{stage - 1e Huisartsstage}}
-{{stage - Klinische stage}}
-{{stage - CZ stage}}
-{{stage - GGZ stage}}
 {{stage - 2e Huisartsstage}}
 |-
@@ Regel 19: / Regel 16: @@
 |
 {{KBA 8.1 - Palliatieve en stervensfase-gesprek}}
-{{KBA 8.2 - Overgang-fasen}}
-{{KBA 8.3 - Medische diagnostiek en handelen}}
-{{KBA 8.4 - Anticiperend beleid}}
-{{KBA 8.5 - Samenwerking en regie}}
-{{KBA 8.6 - Naasten}}
-{{KBA 8.7 - Rouwbegeleiding}}
-{{KBA 8.8 - Palliatieve sedatie}}
-{{KBA 8.9 - Euthanasie}}
-{{KBA 8.10 - Continuïteit en zelfzorg}}
 |-
 |'''Competenties'''
 |
-{{Competentiegebied 1 - Medisch handelen}}
 {{Competentiegebied 2 - Communicatie}}
-{{Competentiegebied 3 - Samenwerken}}
-{{Competentiegebied 4 - Organiseren}}
-{{Competentiegebied 5 - Maatschappelijk handelen}}
-{{Competentiegebied 6 - Kennis en wetenschap}}
-{{Competentiegebied 7 - Professionaliteit}}
 {{Aandachtsgebied - Diversiteit}}
 |-
@@ Regel 43: / Regel 25: @@
 |
 {{Toepassing - Leergesprek}}
+{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}
 {{Toepassing - Praktijkleren}}
-{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}
 {{Toepassing - Zelfstudie}}
 |}
 === Relevantie ===
+Communiceren is in het huisartsenvak een belangrijke competentie. Binnen de palliatieve zorg zijn er specifieke zaken en vaardigheden die aandacht behoeven. In deze bouwsteen leer je hier meer over. Hoe pak je zo’n gesprek aan? Welke vaardigheden en tools heb je als huisarts nodig?
-Goede communicatie is in het huisartsenvak een belangrijke competentie. Binnen de palliatieve zorg zijn er nog specifieke zaken en vaardigheden die aandacht behoeven. In deze bouwsteen vindt je meer informatie over: Hoe pak je zo’n gesprek aan? Welke vaardigheden en tools heb je als huisarts hiervoor nodig?
-De handreiking "Slecht nieuwsgesprek", het onderwijsprogramma APC-Palliatieve fase en de presentatie "Schokbrekers in de communicatie" geven tools om deze gesprekken met patiënt en naasten te voeren ook, of juist, als het gaat wringen. Zij geven tevens inzicht in de emotionele processen bij alle betrokkenen die de communicatie in de weerbarstige praktijk kunnen kleuren.
-De hieronder genoemde artikelen en overige materialen bieden verdieping aan de zelfstudie en/of het (leer)gesprek met opleider en peer.
-Het artikel ‘Schokbrekers in de communicatie’ gaat in op de vier vaardigheden die de huisarts helpen in gesprek te komen met patiënten over hun naderend levenseinde en invulling van de palliatieve zorg. Het geeft ook inzicht in mechanismen die de communicatie beïnvloeden. De IKNL Handreiking slecht nieuws gesprek (2012) biedt zowel artsen als verpleegkundigen een beknopt stappenplan om de kwaliteit van het slecht-nieuwsgesprek te verbeteren. Het doel hiervan is tweeledig: het geeft houvast tijdens het gesprek het helpt bij het ontwikkelen en/of versterken van vertrouwen en het vergroten van vaardigheden voor het voeren van het gesprek. Inclusief Samenvattingskaart slecht nieuws gesprek (2015)
 === Doel   ===
- (Theoretische) vaardigheden hoe je een gesprek over het levenseinde kunt aanpakken
+* Je leert (theoretische) vaardigheden om een gesprek over het levenseinde aan te pakken.
+* Je krijgt inzicht in de mechanismen en de sociale, psychische en omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen bij communicatie in de laatste levensfase.
-Inzicht in welke mechanismen en ook welke sociale, psychische en omgevingsfactoren allemaal een rol kunnen spelen bij communicatie in de laatste levensfase
+=== Gebruiksaanwijzing ===
+De handreiking ''slecht-nieuwsgesprek'', het onderwijsprogramma APC-Palliatieve fase en het artikel ''schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten in de palliatieve fase'' geven tools om deze gesprekken met patiënt en naasten te voeren. Zij geven tevens inzicht in de emotionele processen bij alle betrokkenen die de communicatie in de weerbarstige praktijk kunnen kleuren.
-=== Gebruiksaanwijzing ===
+De in deze bouwsteen aangeboden informatie biedt verdieping aan de zelfstudie en/of het (leer)gesprek met opleider en peer.
-De informatie uit de artikelen kan gebruikt worden als basis voor een leergesprek, zelfstudie of ter voorbereiding voor een terugkomdag die over dit onderwerp gaat.
 === Onderwijsactiviteiten ===
-* Neem de handreiking slecht nieuws gesprek van het KNMG en het artikel van Christien de Jong over schokbrekers in de communicatie door.
+*Neem deze twee documenten door:
+**[[:Media:Samenvattingskaart-slecht-nieuwsgesprek.pdf|Handreiking slecht-nieuwsgesprek (samenvattingskaart)]]. De volledige en up to date handreiking is te vinden via [https://www.pallialine.nl/index.php?pagina=/richtlijn/item/pagina.php&id=35819&richtlijn_id=866 Pallialine]. De samenvattingskaart biedt zowel artsen als verpleegkundigen een beknopt stappenplan om de kwaliteit van het slecht-nieuwsgesprek te verbeteren. Het doel hiervan is tweeledig: het geeft houvast tijdens het gesprek het helpt bij het ontwikkelen en/of versterken van vertrouwen en het vergroten van vaardigheden voor het voeren van het gesprek.
+**[[:Media:Schokbrekers in de communicatie(1).pdf|Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten in de palliatieve fase]], Dr. Christien de Jong en drs. Leo Gualthérie van Weezel. In dit artikel worden vier vaardigheden (schokbrekers) besproken, die de huisarts helpen met patiënten in gesprek te komen over hun naderend levenseinde en de invulling van de palliatieve zorg. Het geeft ook inzicht in mechanismen die de communicatie beïnvloeden.
 * Bespreek in een leergesprek: hoe pak jij het nu aan? Wat zou je willen veranderen? Hoe doet jouw opleider dat?
-* Neem een gesprek op met een palliatieve patiënt en bespreek na met je opleider.
+* Neem een gesprek op met een palliatieve patiënt en bespreek dit na met je opleider.
+'''Kijk ook eens naar:'''
+*[https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/een-goed-gesprek-over-de-dood-1.htm Een goed gesprek over de dood] (2011, psychologische benadering): praten over (on)mogelijkheden; opties, weerstanden, emoties. Medisch Contact, juni 2011, Eveline van Dieten.
+*[http://www.stichtingstem.info/ Stichting STEM] ('''ST'''erven op je '''E'''igen '''M'''anier) wil sterven een volwaardige plaats in het leven geven door mensen te stimuleren over sterven te praten en handvatten te bieden hoe ze dat kunnen doen met behoud van eigen normen en waarden ten aanzien van lijden en sterven en met inachtneming van de culturele achtergrond.
+*[https://ingesprek.pharos.nl/ Videomateriaal van Pharos] over gesprekken over het levenseinde bij migranten. Zowel voor patiënten als artsen behulpzaam materiaal dat gebruikt kan worden bij de gespreksvoering.
+* [[:Media:Als de dood binnenkort te verwachten valt Bert Keizer.pdf|Als de dood binnenkort te verwachten valt]]. Trouw, 29 oktober 2011.
 ==== Bronnen ====
-* Samenvattingskaart; Handreiking slecht nieuws gesprek ''IKNL.'' Volledige en up to date handreiking te vinden via [[Www.oncoline.nl|oncoline.nl]]
+*[https://www.iknl.nl IKNL]
+*[https://www.pallialine.nl Pallialine]
-* Schokbrekers in de communicatie ''artikel Christien de Jong''
+*[https://www.pharos.nl Pharos]
-* Mart Calff, artikel in Medisch Contact: '''[https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/een-goed-gesprek-over-de-dood-1.htm Een goed gesprek over de dood]''' (2011, psychologische benadering): Praten over (on)mogelijkheden; opties, weerstanden, emoties.
-* [http://www.stichtingstem.info/ Stichting STEM] (staat voor STerven op je Eigen Manier) wil sterven een volwaardige plaats in het leven geven door mensen te stimuleren over sterven te praten en handvatten te bieden hoe ze dat kunnen doen met behoud van eigen normen en waarden  t.a.v. lijden en sterven en in acht neming van de culturele achtergrond.
 {{Footer - Leerlijn palliatieve zorg}}

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest Anneke Zwijnenburg
Stage	2e Huisartsstage
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek
Competenties	Communicatie Aandachtsgebied diversiteit
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Praktijkleren Zelfstudie