Geneesmiddelen en zuurstof in spoedsituaties: verschil tussen versies

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken
(acuut hartfalen en headers gemaakt)
k (Bron uit H&W 2012 verwijderd (niet meer werkzaam))
 
(25 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
Bouwsteen geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties
 
−
(acuut respiratoir falen en pseudocroep al aangepast aan de nieuwe richtlijn)
 
−
 
 
{{Header - Leerlijn spoedeisende zorg}}
 
{{Header - Leerlijn spoedeisende zorg}}
  
Regel 27: Regel 24:
 
|'''Leerplek'''
 
|'''Leerplek'''
 
|
 
|
 +
{{Toepassing - Huisartsenpost}}
 
{{Toepassing - Zelfstudie}}
 
{{Toepassing - Zelfstudie}}
 
|}
 
|}
−
 
−
CONCEPT (IN ONTWIKKELING)
 
  
 
=== Relevantie ===
 
=== Relevantie ===
Regel 36: Regel 32:
  
 
=== Doel ===
 
=== Doel ===
−
De Farmacotherapeutische richtlijn ‘Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties’ geeft richtlijnen voor het medicamenteuze beleid inclusief de toediening van zuurstof bij spoedeisende symptomen of aandoeningen. De richtlijn sluit aan bij de ABCDE-methodiek.
+
De NHG Behandelrichtlijn ‘Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties’ geeft richtlijnen voor het medicamenteuze beleid inclusief de toediening van zuurstof bij spoedeisende symptomen of aandoeningen. De richtlijn sluit aan bij de ABCDE-methodiek.
  
 
=== Gebruiksaanwijzing ===
 
=== Gebruiksaanwijzing ===
Regel 44: Regel 40:
 
Deze bouwsteen kan je helpen om een houvast te geven t.a.v. diagnostiek en behandeling tijdens spoedsituaties. Je kunt de bouwsteen zelfstandig, op een zelfgekozen tijdstip en in je eigen tempo doornemen. Ook zou je deze bouwsteen kunnen raadplegen als naslagwerk. 
 
Deze bouwsteen kan je helpen om een houvast te geven t.a.v. diagnostiek en behandeling tijdens spoedsituaties. Je kunt de bouwsteen zelfstandig, op een zelfgekozen tijdstip en in je eigen tempo doornemen. Ook zou je deze bouwsteen kunnen raadplegen als naslagwerk. 
  
−
Overzicht: [https://richtlijnen.nhg.org/files/2020-05/final_nhg-behandelrichtlijn_geneesmiddelen_en_zuurstof_in_spoedeisende_situaties.pdf Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties] <br />
+
Overzicht: [https://richtlijnen.nhg.org/files/2020-05/final_nhg-behandelrichtlijn_geneesmiddelen_en_zuurstof_in_spoedeisende_situaties.pdf Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties]  
  
−
<big>'''Aandoeningen of symptomen met een spoedeisend karakter en een specifiek medicamenteus beleid of indicatie voor zuurstofbehandeling.''' <br /></big>
+
Zie ook de instructievideo's [https://onderwerpen.nhg.org/instructiefilm/zuurstoftoediening/ zuurstoftoediening] en [https://onderwerpen.nhg.org/instructiefilm/vernevelen/ vernevelen]. <br />
  
−
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-copd- Longaanval COPD]
 
−
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-astma-bij-volwassenen Longaanval astma bij volwassenen]
 
−
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-astma-bij-kinderen-tot-16-18-jaar Longaanval astma bij kinderen tot 16-18 jaar]
 
  
 +
<big>'''Aandoeningen of symptomen met een spoedeisend karakter en een specifiek medicamenteus beleid of indicatie voor zuurstofbehandeling.''' <br /></big>
  
 
<div class="panel-group" id="accordion">
 
<div class="panel-group" id="accordion">
−
<accordion parent="accordion" heading="Acuut respiratoir falen">
+
<accordion parent="accordion1" heading="Acute (ernstige) pijn">
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-respiratoir-falen-en-zuurstofbehandeling acuut respiratoir falen] van NHG. <br /> <br />
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acute-ernstige-pijn acute (ernstige) pijn] van NHG. <br />
−
'''Tabel 1''' Normaalwaarden adem- en hartfrequentie
 
−
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
−
!Leeftijd in jaren
 
−
!Ademfrequentie per minuut
 
−
!Hartslagfrequentie per minuut
 
−
|-
 
−
|<1
 
−
| 30-40
 
−
|110-160
 
−
|-
 
−
|1-2
 
−
| 25-35
 
−
|100-150
 
−
|-
 
−
|2-5
 
−
| 25-30
 
−
| 95-140
 
−
|-
 
−
|5-12
 
−
| 20-25
 
−
| 80-120
 
−
|-
 
−
|>12
 
−
| 15-20
 
−
| 60-100
 
−
|-
 
−
|}
 
−
<br />
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Pseudokroep">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-pseudokroep pseudokroep] van NHG.
 
  
−
'''Tabel 2''' Medicamenteuze behandeling van pseudokroep
+
'''Numeric rating scale (NRS):''' pijnschaal waarin de mate van pijn verbaal of schriftelijk op een schaal van 0 tot 10 wordt aangegeven. <br />
−
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
+
'''Verbal rating scale (VRS):''' pijnschaal waarin de mate van pijn in bewoordingen wordt weergegeven, bijvoorbeeld als ‘geen’, ‘licht’, ‘matig’, ‘ernstig’. <br />  
−
!Geneesmiddel
 
−
!Dosering
 
−
!Werkingssnelheid, -duur
 
−
|-
 
−
|'''dexamethason''' ampul 4mg/ml; 1ml
 
−
|'''oraal:''' 0,15-0,6 mg/kg (maximaal 15 mg per gift), bijvoorbeeld bij 10 kg 0,5 ml injectievloeistof oraal. <br /> '''i.m. >6 mnd:''' 0,15mg/kg (max 4mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 0,3ml
 
−
|na ongeveer een half uur
 
−
|-
 
−
|'''dexamethason drank''' 1mg/ml (als dinatriumfosfaat) LNA
 
−
|'''oraal:''' 0,15-0,6mg/kg (max 15mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 4ml
 
−
|na ongeveer een half uur
 
−
|-
 
−
|'''budesonide''' vernevelvloeistof 0,5mg/ml; 2ml
 
−
|>1 maand: 2mg (2 ampullen van 2ml) per vernevelaar
 
−
|na ongeveer een half uur
 
−
|-
 
−
|}
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Ernstige exacerbatie astma/COPD">
 
−
''Zie ook de [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/astma-bij-volwassenen NHG-Standaard Astma bij volwassenen], [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/astma-bij-kinderen NHG-Standaard Astma bij kinderen] en de [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/copd NHG-Standaard COPD]'' <br /> <br />
 
−
'''Diagnostiek''' criteria voor acute ernstige exacerbatie zijn:
 
−
*(Een toename van de) dyspneu in rust, moeite met uitspreken van een hele zin, niet plat kunnen liggen.
 
−
*Hoge ademfrequentie (bij zeer ernstige dyspneu neemt ademfrequentie weer af): volwassenen > 30/min, normaalwaarden kinderen, zie ''[tabel 1]''.
 
−
*Versnelde hartslag > 120/min, normaalwaarden kinderen, zie ''[tabel 1]''.
 
−
*Gebruik van hulpademhalingsspieren, let bij kinderen ook op intrekkingen intercostaal en neusvleugelen.
 
−
*Ongelijkmatig inspiratoir ademgeruis (verminderd of afwezig ademgeruis bij zeer ernstige dyspneu).
 
−
*Centrale cyanose (treedt pas op bij lage zuurstofsaturatie; saturatie < 80% (donkere huidskleur < 70%)).
 
  
−
'''Beleid''' <br />
+
'''Beleid''' Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 1]''. <br /> <br />
−
Dien (indien beschikbaar) bij aanwijzingen voor (dreigend) respiratoir falen zuurstof toe (zie ''acuut respiratoir falen''). <br /> <br />
+
'''Acute matige tot ernstige pijn'''
−
'''Medicamenteuze behandeling bij volwassenen''' (zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 3]'').
+
*Overweeg bij matige pijn tot ernstige pijn (NRS-score ≥ 4) de toediening van '''paracetamol''' oraal en combineer dit bij ernstige pijn met '''morfine''' (lange werkingsduur) of (offlabel) '''fentanyl''' (korte werkingsduur) intraveneus of subcutaan.  
−
*Geef een kortwerkend '''bèta-2-sympathicomimeticum via een voorzetkamer''', eventueel i.m. per injectie en wacht het effect (ter plaatse) af.
+
*Om de pijnbehandeling met fentanyl of morfine te kunnen titreren tijdens het vervoer naar het ziekenhuis of op de spoedeisende hulp, heeft intraveneuze toediening met een waaknaald de voorkeur.  
−
*'''Herhaal''' de inhalaties na enkele minuten, geef bij onvoldoende verbetering (persisterende tachypneu en gebruik hulpademhalingsspieren, lage zuurstofsaturatie, verlaagd bewustzijn) '''aanvullend ipratropium''' via een voorzetkamer.
 
−
*Indien de bronchusverwijders per vernevelaar worden toegediend kunnen salbutamol en ipratropium eventueel gelijktijdig worden toegediend.
 
−
*Geef '''bij verbetering oraal prednisolon''' gedurende 7 tot 14 dagen en instructies voor het gebruik van bronchusverwijders gedurende de komende 24 uur (bijvoorbeeld een dubbele dosis of inhalatie via een inhalatiekamer).
 
  
−
'''Consultatie/verwijzing:''' verwijs een patiënt met een ernstige exacerbatie als:
+
'''Koliekpijn'''
−
*Er binnen een half uur geen verbetering optreedt.
+
*Geef bij galsteen- of niersteenkoliek '''diclofenac''', bij voorkeur intramusculair.  
−
*Er thuis onvoldoende zorgmogelijkheden zijn.
+
*Geef bij onvoldoende effect of contra-indicatie voor diclofenac, '''morfine'''; subcutaan, intramusculair (of intraveneus).
−
*Bij eerdere exacerbaties een ziekenhuisopname noodzakelijk was.
+
*Verwijs bij koorts of peritoneale prikkeling, niet te beheersen pijn of kinderen jonger dan 12 jaar en zwangeren.
−
*Uitputting leidt tot een afname van de ademfrequentie, verminderd bewustzijn en ‘rustiger’ worden van de patiënt (spoedopname geïndiceerd).
 
−
''Bij de inschatting of thuisbehandeling (van een patiënt met COPD) mogelijk is, houdt de huisarts rekening met risicofactoren voor een ernstig beloop (leeftijd ≥ 65 jaar, ademhalingsfrequentie ≥ 30/min, systolische bloeddruk < 90mmHg, desoriëntatie, nierfunctiestoornis).''
 
−
 
 
−
<br />
 
−
'''Medicamenteuze behandeling bij kinderen'''
 
−
*Geef een '''kortwerkend bèta-2-sympathicomimeticum via een voorzetkamer'''. Herhaal de inhalaties '''na 15 minuten'''. Wacht het effect van de medicatie ter plaatse af (binnen half uur te verwachten).
 
−
*Geef bij verbetering een '''prednisolonkuur''': tablet, bij zuigelingen en peuters drank.
 
−
*Geef '''instructies voor het gebruik van bronchusverwijders''' gedurende de eerstvolgende 24 uur (bijvoorbeeld inhalatie elke 3 uur via een inhalatiekamer).
 
−
'''Consultatie/verwijzing.''' Verwijs met spoed bij:
 
−
*Alarmsymptomen (uitputting, cyanose, bewustzijnsdaling).
 
−
*Onvoldoende verbetering binnen een half uur (onder andere persisterende tachypneu en gebruik hulpademhalingsspieren, verlaagde zuurstofsaturatie) ondanks adequate behandeling.
 
−
*Onvoldoende zorgmogelijkheden.
 
−
*Ziekenhuisopname wegens astma of een zeer ernstig verlopen exacerbatie in de voorafgaande twaalf maanden.
 
−
<br />
 
  
−
'''Tabel 3''' Medicamenteuze behandeling van exacerbatie astma/COPD
+
'''Tabel 1''' Medicamenteuze behandeling acute pijn
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
−
!Dosering
+
!Dosering en contra-indicaties (indien relevant)
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''salbutamol''' <br /> '''dosis aerosol''' 100microg/dosis
+
|'''diclofenac''' 25mg/ml; 3ml ampul
−
|'''volw:''' 4-10 puffs (100 microg dosisaerosol per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen) <br />
+
|'''i.m.:''' 75mg <br /> '''contra-indicatie:''' actief peptisch ulcus, overgevoeligheid voor salicylaten, eGFR <30ml/min, levercirrose, ernstig hartfalen
−
'''kinderen:''' 4-8 puffs (100-200 microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen)
+
|'''i.m.:''' binnen 15-30 min <br /> '''duur:''' 3-4 uur
−
|'''inhalatie:''' binnen enkele min, <br /> '''duur:''' 4 uur
 
 
|-
 
|-
−
|'''salbutamol inhalatievloeistof''' <br /> 1mg/ml; 2,5ml flacon, <br /> 2mg/ml; 2,5ml flacon
+
|'''morfine''' 10mg/ml; 1ml ampul
−
|'''vernevelen:''' <br /> '''volw:''' 2,5-5mg, <br />'''kinderen:''' <4 jaar: 2,5mg
+
|'''i.v.:''' in 5 min<br /> -'''volw.:''' 5-10mg (0,1mg/kg), '''>65 jr:''' 2,5-5mg (0,05mg/kg)  <br /> '''-kinderen:''' 0,05-0,1mg/kg <br /> '''s.c. of i.m.:''' <br /> -'''volw.:''' 5-10mg, '''>65 jr:''' 2,5-5mg <br /> -'''kinderen:''' 0,1mg/kg/dosis (max 5mg per keer )
−
|
+
|'''i.v.:''' max na 20 min <br /> '''duur:''' tot 7 uur <br /> <br /> '''i.m./s.c.:''' max na 60 min <br />
 
|-
 
|-
−
|'''salbutamol injectievloeistof''' <br /> 0,5mg/ml; 1ml ampul
+
|'''fentanyl''' 50microg/ml; 2ml ampul (facultatief)
−
|'''i.m.:''' <br /> '''volw:''' 0,5mg per injectie
+
|'''i.v.: volw.:''' 1microg/kg (in 2 min) <br /> '''kinderen:''' nasaal 1-2 microg/kg/dosis (max 100 microg per gift), '''8-14 jaar:''' 50mcg, '''>14 jaar:''' 100mcg
−
|
+
|na 2-3 min <br /> '''duur:''' 30-60 min
−
|-
 
−
|'''ipratropiumbromide dosis aerosol''' <br /> 20microg/dosis
 
−
|2-4 puffs (20microg dosis aerosol per keer in inhalatiekamer)
 
−
|'''inhalatie:''' binnen 15-30 min, <br /> '''duur:''' 3-8 uur
 
−
|-
 
−
|'''ipratropiumbromide inhalatievloeistof''' <br /> 250microg/ml; 2ml flacon
 
−
|'''vernevelen:''' 500microg, <br />'''kinderen''' <4 jaar 250microg
 
−
|'''vernevelen:''' na 15-30 min, <br /> '''duur:''' 4-8 uur
 
−
|-
 
−
|'''prednisolon''' <br /> tablet 30 mg <br /> drank (5mg/ml)
 
−
|'''volw:''' 1dd 30mg gedurende 7 tot 14 dagen <br /> '''kinderen:''' 1-2mg/kg lichaamsgewicht (max 40/dag) gedurende 5 dagen
 
−
|
 
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
−
<accordion parent="accordion1" heading="Anafylaxie">
+
<accordion parent="accordion1" heading="Acute dystonie">
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-anafylaxie anafylaxie] van NHG.
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acute-dystonie acute dystonie] van NHG.
 +
 
 +
* Bij het gebruik van onder andere antipsychotica, anti-emetica, antivertigomiddelen en antidepressiva kan in zeldzame gevallen een acute dystonie optreden. De dystonie is herkenbaar aan scheefstand van het hoofd, dysartrie, slikstoornissen, kaakklem en dwangstand van de ogen.
 +
 
 +
'''Beleid''' Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 2]''. <br />
  
−
'''Tabel 4''' Medicamenteuze behandeling anafylaxie
+
'''Tabel 2''' Medicamenteuze behandeling acute dystonie
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 187: Regel 97:
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''adrenaline''' 1mg/ml; 1ml ampul
+
|'''Biperideen''' 5mg/ml, 1ml ampul (facultatief)
−
|'''volw. en kind ≥12 jaar:''' <br /> i.m. 0,5mg (0,5ml) <br /> herhaal zn na 5-15 min <br /> '''kinderen <12 jaar:''' i.m. 0,01mg/kg, maximaal 0,5mg <br /> of geef bij '''0-6jr:''' 0,15mg (0,15ml), '''6-12jr:''' 0,3mg (0,3ml) <br /> herhaal zn na 5-15 min
+
|'''i.m. of i.v.:''' 2,5-5mg (in 2-3 min) <br /> herhaal, indien nodig na 30 min
−
|na 3-5 min
 
−
|-
 
−
|'''salbutamol'''
 
−
|zie dosering bij longaanval astma/COPD
 
 
|
 
|
−
|-
 
−
|'''clemastine''' 1mg/ml; 2ml ampul
 
−
|'''volw:''' 2mg i.m. of (langzaam) i.v. <br /> '''kinderen:''' i.m. of i.v. > 1mnd: 25-50microg/kg, max 2mg
 
−
|'''i.v.''' na enkele min <br /> '''i.m.''' na 45-60 min <br /> '''duur''' ongeveer 12 uur
 
−
|-
 
−
|'''dexamethason''' 4mg/ml; 1ml ampul
 
−
|'''i.m. (of i.v.) volw:''' 4-8mg <br /> '''kinderen:''' 0,15mg/kg, max 4mg
 
−
|na enige uren
 
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
 
<accordion parent="accordion1" heading="Acuut coronair syndroom">
 
<accordion parent="accordion1" heading="Acuut coronair syndroom">
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-coronair-syndroom acuut coronair syndroom] van NHG.  
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-coronair-syndroom acuut coronair syndroom] van NHG. <br />
  
−
'''Tabel 5''' Medicamenteuze behandeling acuut coronair syndroom
+
'''Tabel 3''' Medicamenteuze behandeling acuut coronair syndroom
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 242: Regel 140:
 
Zie ook de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-hartfalen acuut hartfalen] van NHG. <br />
 
Zie ook de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-hartfalen acuut hartfalen] van NHG. <br />
  
−
'''Tabel 6''' Medicamenteuze behandeling acuut hartfalen
+
Maak onderscheid tussen:
 +
* Acuut hartfalen waarbij respiratoir falen als gevolg van vochtretentie in de longen op de voorgrond staat (meestal)
 +
* Acuut hartfalen leidend tot cardiogene shock zonder vochtretentie ''[zie Shock]''.
 +
 
 +
'''Tabel 4''' Medicamenteuze behandeling acuut hartfalen
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 249: Regel 151:
 
|-
 
|-
 
|'''nitroglycerine''' spray 0,4mg/dosis
 
|'''nitroglycerine''' spray 0,4mg/dosis
−
|2-4 pufjes sublinguaal iedere 5 min tot de klachten voldoende verbeteren. <br /> '''contra-indicatie:''' bloeddruk < 90mmHg, gelijktijdig gebruik van fosfodiësterase-5-remmer (sildenafil, vardenafil, tadalafil)
+
|2-4 pufjes sublinguaal iedere 5 min tot de klachten voldoende verbeteren. <br /> '''contra-indicatie:''' bloeddruk < 90mmHg, gelijktijdig gebruik van fosfodiësterase-5-remmer (avanafil, sildenafil, vardenafil, tadalafil)
 
|binnen 1-3 min <br /> '''duur:''' tot 60 min
 
|binnen 1-3 min <br /> '''duur:''' tot 60 min
 
|-
 
|-
Regel 265: Regel 167:
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
−
 
 
</accordion>
 
</accordion>
−
<accordion parent="accordion1" heading="Ernstige agitatie">
+
<accordion parent="accordion" heading="Acuut respiratoir falen">
−
Aandoeningen die zich met een agitatie kunnen presenteren zijn onder andere een (onttrekkings)delier, intoxicatie (alcohol, cocaïne, amfetamine of andere stimulantia), hypoglykemie, dementie of depressie, acute psychose (schizofrenie) en hersenletsel.  
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acuut-respiratoir-falen-en-zuurstofbehandeling acuut respiratoir falen] van NHG. <br /> <br />
−
 
+
'''Tabel 5''' Normaalwaarden adem- en hartfrequentie
−
'''Diagnostiek''' <br />
+
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
−
Tracht, met oog op de behandeling, onderscheid te maken tussen de volgende oorzaken:
+
!Leeftijd in jaren
−
*Agitatie bij '''gebruik of onttrekking van (genees)middel''' of door onbekende oorzaak.
+
!Ademfrequentie per minuut
−
*Agitatie bij '''hypoglykemie'''. Meet bij patiënten met diabetes mellitus altijd de glucose.
+
!Hartslagfrequentie per minuut
−
*Agitatie door '''schedelletsel'''.
+
|-
−
*'''Delier:''' een stoornis in bewustzijn, aandacht en cognitie (denken, geheugen, taal, oriëntatie) die in uren tot dagen is ontstaan en waarvan de verschijnselen fluctueren over het etmaal, is zeer suspect voor een delier.
+
|<1
−
*'''Acute psychose:''' wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak, gedesorganiseerd gedrag, onverzorgd uiterlijk, ‘negatieve symptomen’ (onder andere vervlakking van het affect, gedachten- of spraakarmoede) en katatonie (onbeweeglijkheid, mutisme, ongewone houding, overmatige activiteit).
+
| 30-40
−
 
+
|110-160
−
'''Beleid''' <br />
+
|-
−
'''Medicamenteuze behandeling'''
+
|1-2
−
Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 7]''. <br />
+
| 25-35
−
Medicamenteuze behandeling heeft een plaats indien de patiënt ondanks de-escalerende technieken (aanvullend) onderzoek of behandeling weigert en hiermee zichzelf of zijn omgeving schade berokkent. Probeer indien mogelijk de patiënt in eerste instantie oraal met een benzodiazepine zoals lorazepam te behandelen. Overweeg parenterale sedatie indien orale sedatie van de patiënt niet mogelijk is.
+
|100-150
−
*Geef bij ernstige agitatie bij een (cocaïne)intoxicatie, alcoholonttrekkingsdelier of door onbekende oorzaak waarbij orale behandeling met een rustgevend benzodiazepine niet mogelijk is '''midazolam i.m.'''. Controleer na toediening regelmatig de ademhaling, de zuurstofsaturatie, de bloeddruk en de polsfrequentie.
+
|-
−
*Geef bij het vermoeden van een acute psychose of delier en hevige angst of onrust indien orale behandeling met een rustgevend benzodiazepine niet mogelijk is '''haloperidol'''. Geef geen haloperidol bij gelijktijdig cocaïnegebruik.
+
|2-5
−
*Voor de behandeling van hypoglykemie; zie ''Hypoglykemie''.
+
| 25-30
−
 
+
| 95-140
−
'''Consultatie en verwijzing'''
+
|-
−
Gelet op het vaak complexe, multifactoriële en soms urgente karakter van het toestandsbeeld kan het aangewezen zijn voor diagnostiek en behandeling de internist, klinisch geriater of psychiater te consulteren.
+
|5-12
−
Verwijsindicaties zijn:
+
| 20-25
−
*Een ernstig zieke patiënt.
+
| 80-120
−
*Onvoldoende onderzoeks-, behandel- en verzorgingsmogelijkheden in de thuissituatie.
+
|-
−
*Onvoldoende effect van de ingestelde behandeling.
+
|>12
 +
| 15-20
 +
| 60-100
 +
|-
 +
|}
 +
<br />
 +
</accordion>
 +
<accordion parent="accordion1" heading="Agitatie (ernstig)">
 +
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-ernstige-agitatie ernstige agitatie] van NHG. <br /> <br />
 +
Aandoeningen die zich met een agitatie kunnen presenteren zijn onder andere een (onttrekkings)'''delier''', '''intoxicatie''' (alcohol, cocaïne, amfetamine of andere stimulantia), '''hypoglykemie''', '''dementie''' of '''depressie''', '''acute psychose''' (schizofrenie) en '''hersenletsel'''.  
  
−
'''Tabel 7''' Medicamenteuze behandeling ernstige agitatie
+
'''Tabel 6''' Medicamenteuze behandeling ernstige agitatie
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 299: Regel 209:
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''lorazepam''' tablet 2,5mg, 1mg
+
|'''lorazepam''' tablet 1mg/ 2,5mg
−
|'''oraal: volw:''' 1,25-2,5mg <br /> '''kinderen:''' 0,5-1mg (0,02-0,1mg/kg lichaamsgewicht/dag in 2-3 doses)
+
|'''oraal: volw:''' 1-2mg of 1,25-2,5mg <br /> '''kind >12 jaar:''' 0,5-1mg (0,02-0,1mg/kg/dag in 2-3 doses)
−
|
+
|'''duur:''' 6-8 uur
 
|-
 
|-
 
|'''midazolam''' <br /> 5mg/ml; 3ml ampul <br /> 1mg/ml; 5ml ampul
 
|'''midazolam''' <br /> 5mg/ml; 3ml ampul <br /> 1mg/ml; 5ml ampul
−
|'''i.m.:''' <br /> '''volw:''' 5-10mg (0,2mg/kg) <br /> '''kinderen:''' 0,2mg/kg lichaamsgewicht max. 10mg
+
|'''i.m.:''' <br /> -'''volw:''' 5-10mg <br /> -'''kind >12 jaar:''' 0,1mg/kg max. 5mg <br /> '''nasaal:''' <br />-'''volw:''' 10mg (5mg in elk neusgat) <br /> -'''kind >12 jaar:''' 0,1mg/kg per keer (max 5mg per keer)
−
|'''i.m.:''' binnen 2-3 min
+
|'''i.m. en nasaal:''' binnen 2-3 min <br /> '''duur:''' 1-2 uur
 
|-
 
|-
 
|'''haloperidol''' 5mg/ml; 1ml ampul
 
|'''haloperidol''' 5mg/ml; 1ml ampul
 
|'''i.m.:''' 2,5-5mg (ouderen 2,5mg) <br /> '''contra-indicatie:''' ziekte van Parkinson, verlengd QT-interval
 
|'''i.m.:''' 2,5-5mg (ouderen 2,5mg) <br /> '''contra-indicatie:''' ziekte van Parkinson, verlengd QT-interval
 
|na 10-20 min
 
|na 10-20 min
 +
|-
 +
|}
 +
</accordion>
 +
<accordion parent="accordion1" heading="Anafylaxie">
 +
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-anafylaxie anafylaxie] van NHG. <br /> <br />
 +
De meest voorkomende oorzaken zijn '''voedsel''' (noten, pinda’s, schaal- of schelpdieren), '''insectenbeten''' (wespensteek) en '''geneesmiddelen''' (antibiotica, NSAID’s).
 +
 +
'''Tabel 7''' Medicamenteuze behandeling anafylaxie
 +
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 +
!Geneesmiddel
 +
!Dosering
 +
!Werkingssnelheid, -duur
 +
|-
 +
|'''adrenaline''' 1mg/ml; 1ml ampul
 +
|'''i.m.:''' <br /> -'''volw. en kind ≥12 jaar:''' 0,5mg (0,5ml) <br /> -'''kinderen <12 jaar:''' 0,01mg/kg, max 0,5mg <br /> -'''0-6jr:''' 0,15mg (0,15ml), <br />-'''6-12jr:''' 0,3mg (0,3ml) <br /> herhaal zn na 5-15 min
 +
|na 3-5 min
 +
|-
 +
|'''salbutamol'''
 +
|zie dosering bij longaanval astma/COPD
 +
|
 +
|-
 +
|'''clemastine''' 1mg/ml; 2ml ampul
 +
|'''i.m. of i.v.:''' <br /> -'''volw:''' 2mg <br /> -'''kinderen > 1mnd:'''25-50microg/kg, max 2mg
 +
|'''i.v.''' na enkele min <br /> '''i.m.''' na 45-60 min <br /> '''duur''' ongeveer 12 uur
 +
|-
 +
|'''dexamethason''' 4mg/ml; 1ml ampul
 +
|'''i.m. of i.v.:''' <br /> -'''volw:''' 4-8mg <br /> -'''kinderen:''' 0,15mg/kg, max 4mg
 +
|na enige uren
 +
|-
 +
|}
 +
</accordion>
 +
<accordion parent="accordion1" heading="Clusterhoofdpijn">
 +
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-clusterhoofdpijn clusterhoofdpijn] van NHG. <br />
 +
 +
'''Tabel 8''' Medicamenteuze behandeling clusterhoofdpijn
 +
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 +
!Geneesmiddel
 +
!Dosering
 +
!Werkingssnelheid, -duur
 +
|-
 +
|'''Sumatriptan''' 12mg/ml, 0,5ml patroon/wegwerpspuit (facultatief)
 +
|'''s.c. volw.:''' 6mg 1-2 maal per aanval (max 12mg in 24 uur) <br /> tussen 2 injecties min 1 uur wachten
 +
|na 10-15 min
 +
|-
 +
|}
 +
</accordion>
 +
<accordion parent="accordion1" heading="Epileptisch insult/status epilepticus">
 +
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-epileptisch-insultstatus-epilepticus epileptisch insult/status epilepticus] van NHG.
 +
<br /> <br />
 +
'''Status epilepticus:''' een gegeneraliseerde convulsie die > 5 minuten duurt of bij ≥ 2 kortere insulten waartussen het bewustzijn niet volledig herstelt. <br />
 +
 +
'''Tabel 9''' Medicamenteuze behandeling epileptisch insult/koortsconvulsie/status epilepticus
 +
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 +
!Geneesmiddel
 +
!Dosering
 +
!Werkingssnelheid, -duur
 +
|-
 +
|'''diazepam''' rectiole 5 en 10mg
 +
|'''volw.:''' 10-20mg <br /> '''kind tot 6 mnd:''' 2,5mg (halve rectiole van 5mg) <br /> '''kind 6 mnd-3 jaar:''' 5mg <br /> '''kind >3 jaar:''' 10mg <br />zo nodig na 10 min eenmaal herhalen
 +
|na 5-10 min <br /> '''duur:''' 20-30min
 +
|-
 +
|'''midazolam''' 5mg/ml; 3ml ampul <br /> '''midazolam''' 1mg/ml; 5ml ampul
 +
|'''i.m. of oromucosaal''' (ampul injectievloeistof gebruiken) <br /> -'''volw.:''' 10mg <br /> -'''kinderen:''' 0,2mg/kg max 10mg <br /> '''i.v.:''' <br /> -'''volw.:''' 5mg <br /> -'''kinderen:''' 0,1mg/kg max 5mg
 +
|'''i.m.:''' binnen 2-3 min <br /> '''i.v.:''' binnen 1-5 min <br /> '''duur:''' 1-2 uur
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
 
<accordion parent="accordion1" heading="Hypoglykemie">
 
<accordion parent="accordion1" heading="Hypoglykemie">
−
''Zie ook [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/diabetes-mellitus-type-2 NHG-Standaard Diabetes mellitus type2]'' <br /> <br />
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-hypoglykemie hypoglykemie] van NHG. <br />
−
'''Diagnostiek''' <br />
+
Zie de [https://richtlijnen.nhg.org/files/2020-02/beslisboom_hypoglykemie_in_de_acute_fase_0.pdf NHG beslisboom] of [https://diabetes2.nl/acute-diabetes-problemen/hypo/?cli_action=1 richtlijn van diabetes2.nl] in de acute fase.
 +
 
 
Stel de diagnose hypoglykemie bij een '''bloedglucosewaarde < 3,5 mmol/l''', met de daarbij passende klachten of symptomen zoals zweten, hartkloppingen, gapen, rusteloosheid, agitatie of verminderd bewustzijn.
 
Stel de diagnose hypoglykemie bij een '''bloedglucosewaarde < 3,5 mmol/l''', met de daarbij passende klachten of symptomen zoals zweten, hartkloppingen, gapen, rusteloosheid, agitatie of verminderd bewustzijn.
−
<br /> <br />
+
<br />  
−
'''Beleid'''
 
−
*Geef indien mogelijk een '''koolhydraatrijke drank''' met ten minste 30 g suiker.
 
−
*Geef indien orale inname van glucose niet mogelijk is een '''glucoseoplossing intraveneus of geef glucagon subcutaan of intramusculair''' indien toediening van glucose door onrust van de patiënt moeilijkheden oplevert (zie dosering ''[tabel 8]'').
 
−
*Laat de patiënt na voldoende herstel van het bewustzijn (binnen 2 tot 3 minuten na glucosetoediening, binnen 15 minuten na glucagoninjectie) alsnog koolhydraatrijke voeding tot zich nemen (bijvoorbeeld een boterham met jam).
 
−
*'''Herhaal''' de toediening van een glucoseoplossing indien het bewustzijn onvoldoende hersteld om koolhydraatrijke voeding in te nemen.
 
−
*Ga de oorzaak van hypoglykemie na.
 
−
<br />
 
−
''Bij behandeling van diabetes mellitus met langwerkende insuline of sulfonylureumderivaten, zoals glibenclamide, is de huisarts erop bedacht dat de hypoglykemie binnen enkele uren kan recidiveren.''
 
  
−
'''Tabel 8''' Medicamenteuze behandeling hypoglykemie
+
'''Tabel10''' Medicamenteuze behandeling hypoglykemie
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 333: Regel 300:
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''glucoseoplossing 40-50%''' <br /> 10ml ampul (4-5g/10ml)
+
|'''glucose''' oplossing 10% zak/flacon, 100ml
−
|'''i.v.:''' 20-40ml van een 50%-glucoseoplossing
+
|'''i.v.:''' <br /> -'''volw. en kind ≥ 25 kg:''' 50ml 10% <br /> -'''kind < 25kg:''' 2ml/kg 10% <br /> herhaal indien de patiënt niet binnen 3 minuten bijkomt
 +
|binnen 1-2 min
 +
|-
 +
|'''glucoseoplossing 50%''' flacon 50ml <br /> '''glucoseoplossing 40%''' 10ml ampul
 +
|'''i.v.:''' 10ml 50% of 12-20ml 40% <br /> herhaal indien de patiënt niet binnen 3 minuten bijkomt
 
|binnen 1-2 min
 
|binnen 1-2 min
 
|-
 
|-
Regel 343: Regel 314:
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
−
<accordion parent="accordion1" heading="Epileptisch insult/status epilepticus/koortsconvulsie">
+
<accordion parent="accordion1" heading="Koortsconvulsie">
−
''Zie ook [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/kinderen-met-koorts NHG-Standaard Kinderen met koorts]'' <br /> <br />
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-koortsconvulsie koortsconvulsie] van NHG. <br /> <br />
−
'''Koortsconvulsie:''' een tonisch-clonisch insult met bewustzijnsdaling dat maximaal 15 minuten duurt en wordt gevolgd door een postictale fase die maximaal zestig minuten duurt. De meeste koortsconvulsies treden op bij kinderen zonder neurologische voorgeschiedenis, in de leeftijd van 6 maanden tot 5 jaar tijdens een periode van koorts. <br />
+
'''Koortsconvulsie:''' een tonisch-clonisch insult met bewustzijnsdaling dat maximaal 15 minuten duurt en wordt gevolgd door een postictale fase die maximaal zestig minuten duurt. De meeste koortsconvulsies treden op bij kinderen zonder neurologische voorgeschiedenis, in de leeftijd van 6 maanden tot 6 jaar tijdens een periode van koorts. <br />
−
'''(Dreigende) status epilepticus:''' een gegeneraliseerde convulsie die langer duurt dan 5 tot 10 minuten. <br />
 
−
'''Status epilepticus:''' een gegeneraliseerde convulsie die langer dan 10 minuten duurt of bij 2 of meer kleinere insulten waartussen het bewustzijn niet volledig herstelt. <br /> <br />
 
−
 
 
−
'''Diagnostiek''' <br />
 
−
Een typisch epileptisch insult of koortsconvulsie begint als een tonisch-clonisch insult met bewustzijnsdaling. De ictale fase van een insult duurt meestal vijf minuten en wordt gevolgd door een postictale fase die maximaal zestig minuten duurt. <br />
 
−
Na een koortsconvulsie moet naar een '''focus van de koorts''' worden gezocht, in het bijzonder naar verschijnselen van een meningitis. Deze symptomen zijn in de postictale fase moeilijk te vinden en ontbreken vaak bij kinderen jonger dan één jaar. Beoordeel het kind in dit geval op een later moment op dezelfde dag nogmaals.
 
−
<br /> <br />
 
−
 
 
−
'''Beleid''' <br />
 
−
Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 9]''.
 
−
Voor de behandeling van een (dreigende) status epilepticus of een koortsconvulsie is '''diazepam''' de eerste keus. Indien toediening bij een epileptisch insult niet mogelijk of succesvol is, kan voor '''midazolam i.m. of op het wangslijmvlies''' worden gekozen. Midazolam is niet voor de indicatie epilepsie geregistreerd. <br /> <br />
 
−
 
 
−
'''Epileptisch insult''' <br />
 
−
Meestal zal een epileptisch insult binnen vijf minuten spontaan eindigen. Bij insulten die langer duren, dient medicamenteuze behandeling te worden gestart ter voorkoming van een status epilepticus.
 
−
*Geef '''diazepam rectaal''', zo nodig na tien minuten herhalen bij onvoldoende effect. Indien geen rectiole beschikbaar is, kan diazepam uit een ampul met een spuitje rectaal worden toegediend.
 
−
*Geef, als het insult voortduurt of rectale toediening niet mogelijk is, '''midazolam intramusculair of op het wangslijmvlies'''. Een alternatief is diazepam langzaam intraveneus (indien mogelijk). Wees erop bedacht dat midazolam en diazepam ademhalingsdepressie kunnen veroorzaken.
 
−
*Het hierboven beschreven beleid is ook van toepassing bij patiënten bij wie een insult ontstaat door alcoholonttrekking en bij een epileptisch insult tijdens de zwangerschap.
 
−
*Consulteer na coupering van het insult de neuroloog voor het verdere beleid.
 
−
*Verwijs met spoed indien het insult ondanks behandeling aanhoudt (status epilepticus).
 
−
<br / >
 
−
 
 
−
'''Koortsconvulsie'''
 
−
*Geef als de convulsie bij aankomst nog niet voorbij is '''diazepam rectaal''' door middel van een rectiole of een injectiespuit zonder naald.
 
−
*'''Herhaal''' dezelfde dosis na tien minuten als de convulsie aanhoudt.
 
−
*Kort na gebruik van diazepam kan het kind niet goed beoordeeld worden. Beoordeel het kind in deze gevallen op een later moment op dezelfde dag nogmaals.
 
−
*Indien het kind na vijftien minuten nog trekkingen vertoont, is een '''spoedopname''' aangewezen.
 
−
*Verwijzing is ook geïndiceerd bij: - een convulsie bij een kind met koorts '''<6 maanden''', – een '''recidief convulsie''' in dezelfde koortsperiode, – een convulsie die '''>15 minuten''' duurt, – een convulsie met '''focale kenmerken''',tekenen van meningitis: meningeale prikkelingsverschijnselen, petechiën en/of verlaagd bewustzijn.
 
−
<br />
 
−
''Overweeg indien beschikbaar, 10 tot 15 liter zuurstof/min (kinderen 10 liter zuurstof/min) toe te dienen bij aan- wijzingen voor respiratoir falen tijdens een tonisch-clonisch insult. Zie Acuut respiratoir falen en zuurstofbehandeling.'' <br/>
 
  
 
'''Tabel 9''' Medicamenteuze behandeling epileptisch insult/koortsconvulsie/status epilepticus
 
'''Tabel 9''' Medicamenteuze behandeling epileptisch insult/koortsconvulsie/status epilepticus
Regel 383: Regel 325:
 
|-
 
|-
 
|'''diazepam''' rectiole 5 en 10mg
 
|'''diazepam''' rectiole 5 en 10mg
−
|'''volw.:''' 10-20mg <br /> '''kinderen: <1 jr:''' 0,5mg/kg lichaamsgewicht (max 5mg), '''1-3 jr:''' 5mg, '''>3 jr:''' 10mg, zo nodig na 10 min herhalen.
+
|'''volw.:''' 10-20mg <br /> '''kind tot 6 mnd:''' 2,5mg (halve rectiole van 5mg) <br /> '''kind 6 mnd-3 jaar:''' 5mg <br /> '''kind >3 jaar:''' 10mg <br />zo nodig na 10 min eenmaal herhalen
−
|'''rectaal:''' na 5-10 min <br /> '''duur:''' 20-30min
+
|na 5-10 min <br /> '''duur:''' 20-30min
−
|-
 
−
|'''diazepam''' 5mg/ml; 2ml ampul (geen emulsie)
 
−
|'''i.v.:''' (0,15-0,25mg/kg) <br /> '''volw.:''' 10mg <br /> '''kinderen: <5 jr:''' 0,25mg/kg lichaamsgewicht, '''5-10 jr:''' 5mg
 
−
|'''i.v.:''' na 1 min <br /> '''duur:''' 10-20 min
 
 
|-
 
|-
 
|'''midazolam''' 5mg/ml; 3ml ampul <br /> '''midazolam''' 1mg/ml; 5ml ampul
 
|'''midazolam''' 5mg/ml; 3ml ampul <br /> '''midazolam''' 1mg/ml; 5ml ampul
−
|'''i.m. of oromucosaal''' (ampul injectievloeistof gebruiken) <br /> '''volw.:''' 5-10mg <br /> '''kinderen:''' 0,2mg/kg lichaamsgewicht max 10mg
+
|'''i.m. of oromucosaal''' (ampul injectievloeistof gebruiken) <br /> -'''volw.:''' 10mg <br /> -'''kinderen:''' 0,2mg/kg max 10mg <br /> '''i.v.:''' <br /> -'''volw.:''' 5mg <br /> -'''kinderen:''' 0,1mg/kg max 5mg
−
|'''i.m.:''' binnen 2-3 min
+
|'''i.m.:''' binnen 2-3 min <br /> '''i.v.:''' binnen 1-5 min <br /> '''duur:''' 1-2 uur
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
−
<accordion parent="accordion1" heading="Opiaatintoxicatie">
+
<accordion parent="accordion1" heading="Longaanval">
−
'''Diagnostiek''' <br />
+
Zie ook de richtlijnen [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-copd- Longaanval Longaanval COPD], [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-astma-bij-volwassenen Longaanval astma bij volwassenen] en [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-longaanval-astma-bij-kinderen-tot-16-18-jaar Longaanval astma bij kinderen tot 16-18 jaar] van NHG.
−
Stel bij het vermoeden van een overdosis opiaten aan de patiënt of andere aanwezigen de volgende vragen:
 
−
*Welk(e) middel(en) is (zijn) ingenomen?
 
−
*Welke hoeveelheid en wanneer is het ingenomen?
 
−
*Was het verpakt en hoeveel is eruit, wat was de sterkte of concentratie?
 
−
*Wat is het gewicht van de patiënt?
 
−
Een opiaatintoxicatie wordt gekenmerkt door ademhalingsdepressie (afname van de ademhalingsprikkel, alveolaire ventilatie en zuurstofsaturatie), verminderd bewustzijn, miosis, bradycardie en hypotensie.
 
−
 
 
−
'''Beleid''' <br />
 
−
Bel direct een '''ambulance''' met U1-indicatie bij bewusteloosheid en aanwijzingen voor respiratoir falen.
 
−
Informatie over risico’s en het beleid bij een opiaat intoxicatie kan men inwinnen bij het [https://www.vergiftigingen.info Nationaal Vergiftigingen informatiecentrum], tel: 030-2748888. Overweeg medicamenteuze behandeling. <br />
 
−
''Dien bij aanwijzingen voor (dreigend) respiratoir falen zuurstof toe (indien beschikbaar).'' Zie ''Acuut respiratoir falen en zuurstofbehandeling''. <br /> <br />
 
−
 
 
−
'''Medicamenteuze behandeling''' <br />
 
−
Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 10]''.
 
−
*Geef '''naloxon''' i.v. (langzaam toedienen) of i.m. bij ademhalingsdepressie of verminderd bewustzijn al dan niet in combinatie met bradycardie en hypotensie.
 
−
*'''Herhaal de toediening driemaal''' op geleide van het herstel van de ademhaling (streefwaarde ademfrequentie > 10 per minuut, kinderen: zie normaalwaarden ''[tabel 1]'') iedere 2 tot 3 minuten. Omdat de meeste opioïden (zoals methadon) een langere werkingsduur hebben, is herhaalde toediening van naloxon nodig om terugkeer van de intoxicatieverschijnselen te voorkomen.
 
−
*De werking treedt snel in en houdt, afhankelijk van de dosis, meestal één tot vier uur aan.
 
−
*Bij een patiënt die chronisch opiaten gebruikt, kan naloxon onmiddellijk in aansluiting aan intraveneuze toedie- ning leiden tot acute ontwenningsverschijnselen (onrust, braken, hypertensie, tremoren, tachycardie, hevig transpireren). Wegens het risico op braken is aandacht voor het '''vrijhouden van de ademhalingsweg''' dan ook gewenst. Verwijs met spoed als naloxon geen of onvoldoende effect heeft, ook na verbetering van het klinische beeld blijft controle en observatie van de patiënt noodzakelijk en is '''verwijzing''' aangewezen. <br />
 
  
−
'''Tabel 10''' Medicamenteuze behandeling bij opiaatintoxicatie
+
'''Tabel 13''' Medicamenteuze behandeling van longaanval astma/COPD
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
Regel 423: Regel 343:
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''naloxon''' 0,4mg/ml; 1ml ampul
+
|'''salbutamol dosis aerosol''' 100microg/dosis
−
|'''i.v.:''' 0,4mg (langzaam toedienen) op geleide van ademhaling herhalen <br /> ''eventueel 0,4mg i.m. (effect treeft iets later in dan na i.v. toediening)'' <br /> '''kinderen:''' 0,01mg/kg lichaamsgewicht i.m. eventueel na 3min herhalen
+
|'''volw:''' 4-10 puffs (100 microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen) <br />
−
|na 1-2min <br /> '''duur:''' 1-4 uur
+
'''kinderen:''' 4-8 puffs (100 microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen) <br /> ''herhaal zn na 15 min''
 +
|'''inhalatie/vernevelen:''' binnen 5 min, <br /> '''duur:''' 4-6 uur
 +
|-
 +
|'''salbutamol inhalatievloeistof''' <br /> 1mg/ml; 2,5ml flacon, <br /> 2mg/ml; 2,5ml flacon
 +
|'''vernevelen:''' <br /> '''volw:''' 2,5-5mg, <br />'''kinderen:''' <5 jaar: 2,5mg
 +
|
 +
|-
 +
|'''ipratropiumbromide dosis aerosol''' <br /> 20microg/dosis
 +
|2-4 puffs (20microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5x inademen)
 +
|'''inhalatie/vernevelen:''' binnen 15 min, <br /> '''duur:''' 4-6 uur
 +
|-
 +
|'''ipratropiumbromide inhalatievloeistof''' <br /> 250microg/ml; 2ml flacon
 +
|'''vernevelen:''' 500microg, <br />'''kinderen''' <5 jaar 250microg
 +
|'''inhalatie/vernevelen:''' binnen 15 min, <br /> '''duur:''' 4-6 uur
 +
|-
 +
|'''prednisolon''' <br /> tablet 5 mg <br /> drank (5mg/ml)
 +
|'''volw:''' 1dd 40 mg gedurende 5 tot 14 dagen <br /> '''kinderen:''' 1-2mg/kg in 2 giften (max 40mg/dag) gedurende 5 dagen
 +
|na meerdere uren/dag
 +
|-
 +
|'''dexamethason''' <br /> injectievloeistof 4mg/ml; 1ml ampul
 +
|'''volw:''' i.m. of i.v. (in 2-3 min) 8-10mg (2 ampullen)
 +
|na enige uren
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
−
<accordion parent="accordion1" heading="Acute pijn/koliekpijn">
+
<accordion parent="accordion1" heading="Opioidintoxicatie">
−
'''Numeric rating scale (NRS):''' pijnschaal waarin de mate van pijn verbaal of schriftelijk op een schaal van 0 tot 10 wordt aangegeven. <br />
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-opioidintoxicatie opioidintoxicatie] van NHG.
−
'''Verbal rating scale (VRS):''' pijnschaal waarin de mate van pijn in bewoordingen wordt weergegeven, bijvoorbeeld als ‘geen’, ‘licht’, ‘matig’, ‘ernstig’. <br /> <br />
+
<br />  
 +
 
 +
Een '''opiaatintoxicatie''' wordt gekenmerkt door ademhalingsdepressie (afname van de ademhalingsprikkel, alveolaire ventilatie en zuurstofsaturatie), verminderd bewustzijn, miosis, bradycardie en hypotensie.
  
−
'''Diagnostiek''' <br />
+
Informatie over risico’s en het beleid bij een opiaat intoxicatie kan men inwinnen bij het [https://www.vergiftigingen.info Nationaal Vergiftigingen informatiecentrum], tel: 030-2748888.  
−
Bij matige tot ernstige pijn (NRS-score ≥ 4) is er een indicatie voor (medicamenteuze) pijnbehandeling. <br /> <br />
 
  
 
'''Beleid''' <br />
 
'''Beleid''' <br />
−
Zie voor doseringen en toedieningsvorm ''[tabel 11]''. <br />
+
In de – zeldzame – situatie dat een huisarts een patiënt treft met een ernstige ademdepressie of deze krijgt door toediening van een opioïde, is in verreweg de meeste gevallen zuurstoftoediening, indien beschikbaar, en/of kapbeademing in afwachting van een ambulance te verkiezen boven toediening van naloxon.
−
'''Acute matige tot ernstige pijn'''
 
−
*Overweeg bij matige pijn tot ernstige pijn (NRS-score ≥ 4) de toediening van '''paracetamol''' oraal en combineer dit bij ernstige pijn met '''morfine''' (lange werkingsduur) '''of fentanyl''' (korte werkingsduur) intraveneus of subcutaan. Fentanyl is niet voor de indicatie acute pijn geregistreerd.
 
−
*Om de pijnbehandeling met fentanyl of morfine te kunnen titreren tijdens het vervoer naar het ziekenhuis of op de spoedeisende hulp, heeft intraveneuze toediening met een waaknaald de voorkeur.  
 
  
−
'''Koliekpijn'''
+
</accordion>
−
*Geef bij galsteen- of niersteenkoliek '''diclofenac'''. Op grond van de snelheid waarmee de werking van diclofenac intreedt, verdient intramusculaire toediening de voorkeur boven rectale toediening.
+
<accordion parent="accordion1" heading="Pseudokroep">
−
*Geef bij onvoldoende effect of contra-indicatie voor diclofenac, '''morfine''', subcutaan, intramusculair (of intraveneus).
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-pseudokroep pseudokroep] van NHG. <br />
−
*Verwijs bij koorts of peritoneale prikkeling, niet te beheersen pijn of kinderen jonger dan 12 jaar en zwangeren.
 
  
−
'''Tabel 11''' Medicamenteuze behandeling acute pijn
+
'''Tabel 11''' Medicamenteuze behandeling van pseudokroep
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
 
!Geneesmiddel
 
!Geneesmiddel
−
!Dosering en contra-indicaties (indien relevant)
+
!Dosering
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
!Werkingssnelheid, -duur
 
|-
 
|-
−
|'''morfine''' 10mg/ml; 1ml ampul
+
|'''dexamethason''' ampul 4mg/ml; 1ml
−
|'''i.v.:''' <br /> '''volw.:''' 5-10mg (0,1mg/kg), '''>65 jr:''' 2,5-5mg (0,05mg/kg), in 4-5 min <br /> '''kinderen:''' 0,05-0,1mg/kg lichaamsgewicht langzaam in 5 min toedienen <br /> '''s.c. of i.m.:''' <br /> '''volw.:''' 5-20mg (gewoonlijk 10mg per keer), zo nodig elke 4 uur <br /> '''kinderen:''' 0,1-0,2mg/kg lichaamsgewicht per keer max 15mg per keer zo nodig elke 4 uur
+
|'''oraal:''' 0,15-0,6 mg/kg (maximaal 15 mg per gift), bijvoorbeeld bij 10 kg 0,5 ml injectievloeistof oraal. <br /> '''i.m. >6 mnd:''' 0,15mg/kg (max 4mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 0,3ml
−
|'''i.v.:''' na 1-2min <br /> '''duur:''' 3-4 uur <br /> <br /> '''i.m./s.c.:''' na 15-30 min <br /> '''duur:''' 4 uur
+
|na ongeveer een half uur
 
|-
 
|-
−
|'''fentanyl''' 50microg/ml; 2ml ampul
+
|'''dexamethason drank''' 1mg/ml (als dinatriumfosfaat) LNA
−
|'''i.v.:''' <br /> '''volw. en kinderen:''' 1microg/kg lichaamsgewicht in 2 min
+
|'''oraal:''' 0,15-0,6mg/kg (max 15mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 4ml
−
|na 2-3 min <br /> '''duur:''' 30-60 min
+
|na ongeveer een half uur
 
|-
 
|-
−
|'''diclofenac''' 25mg/ml; 3ml ampul
+
|'''budesonide''' vernevelvloeistof 0,5mg/ml; 2ml
−
|'''i.m.:''' 75mg <br /> '''contra-indicatie:''' actief peptisch ulcus, overgevoeligheid voor salicylaten
+
|'''>1 maand:''' 2mg (2 ampullen van 2ml) per vernevelaar
−
|'''i.m.:''' na ongeveer 15 min
+
|na ongeveer een half uur
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
 
<accordion parent="accordion1" heading="Shock">
 
<accordion parent="accordion1" heading="Shock">
−
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-shock Shock]
+
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-shock shock] van NHG
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Hypoglykemie">
 
−
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-hypoglykemie Hypoglykemie]
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Koortsconvulsie">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-koortsconvulsie koortsconvulsie] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Epileptisch insult/status epilepticus">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-epileptisch-insultstatus-epilepticus epileptisch insult/status epilepticus] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Opiodintoxicatie">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-opioidintoxicatie opioidintoxicatie] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Ernstige agitatie">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-ernstige-agitatie ernstige agitatie] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Acute (ernstige) pijn">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acute-ernstige-pijn acute (ernstige) pijn] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Clusterhoofdpijn">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-clusterhoofdpijn clusterhoofdpijn] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Acute dystonie">
 
−
Zie de richtlijn [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst-acute-dystonie acute dystonie] van NHG.
 
−
</accordion>
 
−
<accordion parent="accordion1" heading="Andere acute aandoeningen met optionele middelen">
 
−
'''(Auto)intoxicatie''' <br />
 
−
Indien bij een (auto)intoxicatie op basis van de ingenomen dosis van (genees)middelen systemische vergiftigingsverschijnselen verwacht worden, de ingenomen stoffen binden aan geactiveerde kool en de ingestie maximaal een uur geleden heeft plaatsgevonden, kan eenmalig toediening van '''geactiveerde kool in poedervorm''' overwogen worden. Voor overleg over de indicatie voor toediening kan het [https://www.vergiftigingen.info vergiftigingscentrum] worden geraadpleegd (tel: 030-2748888).
 
−
*'''Actieve kool:''' dosering: volwassenen 50 g, kinderen 1g/kg lichaamsgewicht. Poeder in water suspenderen en laten opdrinken of zo nodig per maagsonde toedienen.
 
−
<br />
 
  
−
'''Acute dystonie''' <br />
+
Er worden vier typen shock onderscheiden:
−
Bij het gebruik van onder andere antipsychotica, anti-emetica, antivertigomiddelen en antidepressiva kan in zeldzame gevallen een acute dystonie optreden. De dystonie is herkenbaar aan scheefstand van het hoofd, dysartrie, slikstoornissen, kaakklem en dwangstand van de ogen. Deze toestand kan zeer beangstigend en levensbedreigend zijn.
+
* hypovolemisch
−
*'''Biperideen''' 2,5-5mg intramusculair of (langzaam) intraveneus, indien nodig na 30 minuten herhalen.
+
* obstructief
−
<br />
+
* distributief
 +
* cardiogeen
  
−
'''Fluxus post partum''' <br />
+
'''Shock''' uit zich onder meer in een hoge ademfrequentie, zwakke, snelle pols, hypotensie (bij gevorderde shock) en soms in cyanose (bij obstructieve shock door bijvoorbeeld harttamponnade kan het gelaat rood aanlopen). De patiënt kan vaak niet op de benen staan, is gespannen, angstig en/of verward.
−
De medicamenteuze behandeling van fluxus post partum (meer dan 1000 ml/24 uur), wat meestal wordt veroor- zaakt door uterusatonie, bestaat uit toediening van oxytocine intramusculair of intraveneus.
 
−
*'''Oxytocine:''' dosering: 5 IE oxytocine intramusculair, zo nodig herhalen, of 5 IE oxytocine intraveneus via druppelinfuus: 5 IE toevoegen aan 500 ml (0,9 NaCl of 5% glucose) infusievloeistof.  
 
−
<br />
 
  
−
'''Clusterhoofdpijn''' <br />
+
'''Tabel 12''' Medicamenteuze behandeling van shock
−
De aanvalsbehandeling van clusterhoofdpijn bestaat uit '''zuurstof of sumatriptan'''. In verband met de beperkte ervaring met de diagnostiek en behandeling van clusterhoofdpijn is het raadzaam de neuroloog te consulteren voor het verder beleid (zoals advies over de aanvalsbehandeling).
+
{| class="infobox huisarts1 box cel klein"
−
*'''Sumatriptan:''' 6mg subcutaan.
+
!Geneesmiddel
−
*'''Zuurstof:''' 12 liter/min gedurende 15 minuten (indien beschikbaar).  
+
!Dosering
−
<br />
+
!Werkingssnelheid, -duur
 +
|-
 +
|'''zuurstof''' (facultatief)
 +
|'''volw.:''' 10-15 l/min via een non-rebreathing masker <br /> '''kinderen:''' 10 l/min via een non-rebreathing masker <br /> '''indien >15 min O2:''' zuurstofbril: streefwaarde 94-98% (COPD 88-92%)
 +
|vrijwel direct
 +
|-
 +
|'''ringerlactaatoplossing''' infusievloeistof 500ml (facultatief) <br /> <br />'''NaCl 0,9%''' infusievloeistof 500ml (facultatief)
 +
|'''volw.:''' i.v. 500-1000ml tot systolisch RR > 90 mmHg (bij cardiogene obstructieve shock: 250ml / bij ernstige bloedingen: tot systolische RR 80-90 mmHg <br /> '''kinderen:''' i.v. 20 ml/kg, herhaal max 1 keer
 +
|vrijwel direct
 +
|-
 +
|}
 
</accordion>
 
</accordion>
 
</div><small>Aan bovenstaande kunnen geen rechten worden ontleend.</small>
 
</div><small>Aan bovenstaande kunnen geen rechten worden ontleend.</small>
 +
<br />
 +
Test hier je kennis met de [https://www.henw.org/artikelen/nhg-behandelrichtlijn-geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties-kennistoets kennistoets] uit Huisarts en Wetenschap, 05-2020. 
 +
<br /> <br />
  
 
==== Bronnen ====
 
==== Bronnen ====
−
* [https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/file5740.pdf Fraanje WL, Giesen PHJ, Knobbe K, Van Putten AM, Draijer LW. Farmacotherapeutische richtlijn Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties. Huisarts Wet 2012;55(5):210-20.]
+
* [https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/geneesmiddelen-en-zuurstof-spoedeisende-situaties#volledige-tekst NHG richtlijn Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties]
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/acuut-hoesten NHG-Standaard Acuut hoesten]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/astma-bij-volwassenen NHG standaard Astma bij volwassenen]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/astma-bij-kinderen NHG-Standaard Astma bij kinderen]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/copd NHG-Standaard COPD]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/acuut-coronair-syndroom NHG-Standaard Acuut coronair syndroom]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/hartfalen NHG-Standaard Hartfalen]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/diabetes-mellitus-type-2 NHG-Standaard Diabetes mellitus type2]
 
−
*[https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/kinderen-met-koorts NHG-Standaard Kinderen met koorts]
 
 
*[https://www.vergiftigingen.info Nationaal Vergiftigingen informatiecentrum]
 
*[https://www.vergiftigingen.info Nationaal Vergiftigingen informatiecentrum]
  
 
{{Footer - Leerlijn spoedeisende zorg}}
 
{{Footer - Leerlijn spoedeisende zorg}}

Huidige versie van 14 dec 2021 om 16:16

  1. Hoofdpagina
  2. Leerlijn spoedeisende zorg
  3. Geneesmiddelen en zuurstof in spoedsituaties


Leerlijn spoedeisende zorg
Auteur

Daphne Beemsterboer

Stage

1e Huisartsstage
Klinische stage
2e Huisartsstage

KBA

1. Toestandsbeeld

Competenties

Medisch handelen

Leerplek

Huisartsenpost
Zelfstudie

Relevantie

Spoedsituaties kunnen niet alleen voor de patiënt maar ook voor de arts spannend zijn. Een richtlijn voor de diagnostiek en behandeling in spoedsituaties kan dan een goede houvast bieden. 

Doel

De NHG Behandelrichtlijn ‘Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties’ geeft richtlijnen voor het medicamenteuze beleid inclusief de toediening van zuurstof bij spoedeisende symptomen of aandoeningen. De richtlijn sluit aan bij de ABCDE-methodiek.

Gebruiksaanwijzing

Deze bouwsteen is gebaseerd op de richtlijn voor diagnostiek en behandeling in spoedsituaties en kan voor zelfstudie of naslagwerk worden gebruikt.

Onderwijsactiviteiten

Deze bouwsteen kan je helpen om een houvast te geven t.a.v. diagnostiek en behandeling tijdens spoedsituaties. Je kunt de bouwsteen zelfstandig, op een zelfgekozen tijdstip en in je eigen tempo doornemen. Ook zou je deze bouwsteen kunnen raadplegen als naslagwerk. 

Overzicht: Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties

Zie ook de instructievideo's zuurstoftoediening en vernevelen.


Aandoeningen of symptomen met een spoedeisend karakter en een specifiek medicamenteus beleid of indicatie voor zuurstofbehandeling.

Acute (ernstige) pijn

Zie de richtlijn acute (ernstige) pijn van NHG.

Numeric rating scale (NRS): pijnschaal waarin de mate van pijn verbaal of schriftelijk op een schaal van 0 tot 10 wordt aangegeven.
Verbal rating scale (VRS): pijnschaal waarin de mate van pijn in bewoordingen wordt weergegeven, bijvoorbeeld als ‘geen’, ‘licht’, ‘matig’, ‘ernstig’.

Beleid Zie voor doseringen en toedieningsvorm [tabel 1].

Acute matige tot ernstige pijn

  • Overweeg bij matige pijn tot ernstige pijn (NRS-score ≥ 4) de toediening van paracetamol oraal en combineer dit bij ernstige pijn met morfine (lange werkingsduur) of (offlabel) fentanyl (korte werkingsduur) intraveneus of subcutaan.
  • Om de pijnbehandeling met fentanyl of morfine te kunnen titreren tijdens het vervoer naar het ziekenhuis of op de spoedeisende hulp, heeft intraveneuze toediening met een waaknaald de voorkeur.

Koliekpijn

  • Geef bij galsteen- of niersteenkoliek diclofenac, bij voorkeur intramusculair.
  • Geef bij onvoldoende effect of contra-indicatie voor diclofenac, morfine; subcutaan, intramusculair (of intraveneus).
  • Verwijs bij koorts of peritoneale prikkeling, niet te beheersen pijn of kinderen jonger dan 12 jaar en zwangeren.

Tabel 1 Medicamenteuze behandeling acute pijn

Geneesmiddel Dosering en contra-indicaties (indien relevant) Werkingssnelheid, -duur
diclofenac 25mg/ml; 3ml ampul i.m.: 75mg
contra-indicatie: actief peptisch ulcus, overgevoeligheid voor salicylaten, eGFR <30ml/min, levercirrose, ernstig hartfalen 		i.m.: binnen 15-30 min
duur: 3-4 uur
morfine 10mg/ml; 1ml ampul i.v.: in 5 min
-volw.: 5-10mg (0,1mg/kg), >65 jr: 2,5-5mg (0,05mg/kg)
-kinderen: 0,05-0,1mg/kg
s.c. of i.m.:
-volw.: 5-10mg, >65 jr: 2,5-5mg
-kinderen: 0,1mg/kg/dosis (max 5mg per keer ) 		i.v.: max na 20 min
duur: tot 7 uur

i.m./s.c.: max na 60 min
fentanyl 50microg/ml; 2ml ampul (facultatief) i.v.: volw.: 1microg/kg (in 2 min)
kinderen: nasaal 1-2 microg/kg/dosis (max 100 microg per gift), 8-14 jaar: 50mcg, >14 jaar: 100mcg 		na 2-3 min
duur: 30-60 min

Acute dystonie

Zie de richtlijn acute dystonie van NHG.

  • Bij het gebruik van onder andere antipsychotica, anti-emetica, antivertigomiddelen en antidepressiva kan in zeldzame gevallen een acute dystonie optreden. De dystonie is herkenbaar aan scheefstand van het hoofd, dysartrie, slikstoornissen, kaakklem en dwangstand van de ogen.

Beleid Zie voor doseringen en toedieningsvorm [tabel 2].

Tabel 2 Medicamenteuze behandeling acute dystonie

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
Biperideen 5mg/ml, 1ml ampul (facultatief) i.m. of i.v.: 2,5-5mg (in 2-3 min)
herhaal, indien nodig na 30 min

Acuut coronair syndroom

Zie de richtlijn acuut coronair syndroom van NHG.

Tabel 3 Medicamenteuze behandeling acuut coronair syndroom

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
nitroglycerine spray 0,4mg/dosis 1 spray sublinguaal iedere 5 min maximaal 3 dosis
contra-indicatie: bloeddruk < 90 mmHg, gelijktijdig gebruik van fosfodiësterase-5-remmer (avanafil, sildenafil, vardenafil, tadalafil) 		binnen 1-3 min
duur: max 60 min
morfine 10mg/ml; 1ml ampul i.v.: in 4-5 min 5-10mg (0,1mg/kg), >65 jr: 2,5-5mg (0,05mg/kg) i.v.: max na 20 min
duur tot 7 uur
fentanyl 50microg/ml; 2ml ampul i.v.: 50-100microg in 2 min (1microg/kg) na 2-3 min
duur: 0,5-1 uur
fentanyl neusspray 50 tot 100 microg/dosis (facultatief) nasaal (eenmalige dosis neusspray): 50-100microg na 12-21 min
duur: 0,5-1 uur
acetylsalicylzuur tablet 80mg eenmalig 160-320mg oraal (in water opgelost)
contra-indicatie: actief peptisch ulcus, overgevoeligheid voor salicylaten 		duur: 7-10 dagen
atropine 0,5mg/ml; 1ml ampul 0,5mg in 2-3 min i.v. bij bradycardie met hemodynamische gevolgen na 2-4 min
duur: 4 uur

Acuut hartfalen

Zie ook de richtlijn acuut hartfalen van NHG.

Maak onderscheid tussen:

  • Acuut hartfalen waarbij respiratoir falen als gevolg van vochtretentie in de longen op de voorgrond staat (meestal)
  • Acuut hartfalen leidend tot cardiogene shock zonder vochtretentie [zie Shock].

Tabel 4 Medicamenteuze behandeling acuut hartfalen

Geneesmiddel Dosering en contra-indicaties Werkingssnelheid, -duur
nitroglycerine spray 0,4mg/dosis 2-4 pufjes sublinguaal iedere 5 min tot de klachten voldoende verbeteren.
contra-indicatie: bloeddruk < 90mmHg, gelijktijdig gebruik van fosfodiësterase-5-remmer (avanafil, sildenafil, vardenafil, tadalafil) 		binnen 1-3 min
duur: tot 60 min
bumetanide 0,5mg/ml; 4ml ampul i.v.: 1mg, max 4mg
doseer hoger bij eGFR < 30 ml/min 		na enkele min
duur: ongeveer 2 uur
furosemide 10mg/ml; 4ml ampul i.v.: 40mg in 2-3min
doseer hoger bij eGFR < 30 ml/min 		na enkele min
duur: ongeveer 2 uur
morfine 10mg/ml; 1ml ampul
uitsluitend bij persisterend hevige onrust, dyspneu, angst of pijn op de borst 		i.v.: 2,5-5mg in 4-5 min, herhaal zo nodig na 10-20 min
contra-indicatie: ernstige COPD 		max na 20 min
duur: tot 7 uur

Acuut respiratoir falen

Zie de richtlijn acuut respiratoir falen van NHG.

Tabel 5 Normaalwaarden adem- en hartfrequentie

Leeftijd in jaren Ademfrequentie per minuut Hartslagfrequentie per minuut
<1 30-40 110-160
1-2 25-35 100-150
2-5 25-30 95-140
5-12 20-25 80-120
>12 15-20 60-100


Agitatie (ernstig)

Zie de richtlijn ernstige agitatie van NHG.

Aandoeningen die zich met een agitatie kunnen presenteren zijn onder andere een (onttrekkings)delier, intoxicatie (alcohol, cocaïne, amfetamine of andere stimulantia), hypoglykemie, dementie of depressie, acute psychose (schizofrenie) en hersenletsel.

Tabel 6 Medicamenteuze behandeling ernstige agitatie

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
lorazepam tablet 1mg/ 2,5mg oraal: volw: 1-2mg of 1,25-2,5mg
kind >12 jaar: 0,5-1mg (0,02-0,1mg/kg/dag in 2-3 doses) 		duur: 6-8 uur
midazolam
5mg/ml; 3ml ampul
1mg/ml; 5ml ampul 		i.m.:
-volw: 5-10mg
-kind >12 jaar: 0,1mg/kg max. 5mg
nasaal:
-volw: 10mg (5mg in elk neusgat)
-kind >12 jaar: 0,1mg/kg per keer (max 5mg per keer) 		i.m. en nasaal: binnen 2-3 min
duur: 1-2 uur
haloperidol 5mg/ml; 1ml ampul i.m.: 2,5-5mg (ouderen 2,5mg)
contra-indicatie: ziekte van Parkinson, verlengd QT-interval 		na 10-20 min

Anafylaxie

Zie de richtlijn anafylaxie van NHG.

De meest voorkomende oorzaken zijn voedsel (noten, pinda’s, schaal- of schelpdieren), insectenbeten (wespensteek) en geneesmiddelen (antibiotica, NSAID’s).

Tabel 7 Medicamenteuze behandeling anafylaxie

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
adrenaline 1mg/ml; 1ml ampul i.m.:
-volw. en kind ≥12 jaar: 0,5mg (0,5ml)
-kinderen <12 jaar: 0,01mg/kg, max 0,5mg
-0-6jr: 0,15mg (0,15ml),
-6-12jr: 0,3mg (0,3ml)
herhaal zn na 5-15 min 		na 3-5 min
salbutamol zie dosering bij longaanval astma/COPD
clemastine 1mg/ml; 2ml ampul i.m. of i.v.:
-volw: 2mg
-kinderen > 1mnd:25-50microg/kg, max 2mg 		i.v. na enkele min
i.m. na 45-60 min
duur ongeveer 12 uur
dexamethason 4mg/ml; 1ml ampul i.m. of i.v.:
-volw: 4-8mg
-kinderen: 0,15mg/kg, max 4mg 		na enige uren

Clusterhoofdpijn

Zie de richtlijn clusterhoofdpijn van NHG.

Tabel 8 Medicamenteuze behandeling clusterhoofdpijn

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
Sumatriptan 12mg/ml, 0,5ml patroon/wegwerpspuit (facultatief) s.c. volw.: 6mg 1-2 maal per aanval (max 12mg in 24 uur)
tussen 2 injecties min 1 uur wachten 		na 10-15 min

Epileptisch insult/status epilepticus

Zie de richtlijn epileptisch insult/status epilepticus van NHG.

Status epilepticus: een gegeneraliseerde convulsie die > 5 minuten duurt of bij ≥ 2 kortere insulten waartussen het bewustzijn niet volledig herstelt.

Tabel 9 Medicamenteuze behandeling epileptisch insult/koortsconvulsie/status epilepticus

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
diazepam rectiole 5 en 10mg volw.: 10-20mg
kind tot 6 mnd: 2,5mg (halve rectiole van 5mg)
kind 6 mnd-3 jaar: 5mg
kind >3 jaar: 10mg
zo nodig na 10 min eenmaal herhalen 		na 5-10 min
duur: 20-30min
midazolam 5mg/ml; 3ml ampul
midazolam 1mg/ml; 5ml ampul 		i.m. of oromucosaal (ampul injectievloeistof gebruiken)
-volw.: 10mg
-kinderen: 0,2mg/kg max 10mg
i.v.:
-volw.: 5mg
-kinderen: 0,1mg/kg max 5mg 		i.m.: binnen 2-3 min
i.v.: binnen 1-5 min
duur: 1-2 uur

Hypoglykemie

Zie de richtlijn hypoglykemie van NHG.
Zie de NHG beslisboom of richtlijn van diabetes2.nl in de acute fase.

Stel de diagnose hypoglykemie bij een bloedglucosewaarde < 3,5 mmol/l, met de daarbij passende klachten of symptomen zoals zweten, hartkloppingen, gapen, rusteloosheid, agitatie of verminderd bewustzijn.

Tabel10 Medicamenteuze behandeling hypoglykemie

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
glucose oplossing 10% zak/flacon, 100ml i.v.:
-volw. en kind ≥ 25 kg: 50ml 10%
-kind < 25kg: 2ml/kg 10%
herhaal indien de patiënt niet binnen 3 minuten bijkomt 		binnen 1-2 min
glucoseoplossing 50% flacon 50ml
glucoseoplossing 40% 10ml ampul 		i.v.: 10ml 50% of 12-20ml 40%
herhaal indien de patiënt niet binnen 3 minuten bijkomt 		binnen 1-2 min
glucagonpoeder 1mg en solvent 1ml i.m./s.c.: 1mg glucagon
kinderen: <25kg, <8jr: 0,5mg 		binnen 15 min

Koortsconvulsie

Zie de richtlijn koortsconvulsie van NHG.

Koortsconvulsie: een tonisch-clonisch insult met bewustzijnsdaling dat maximaal 15 minuten duurt en wordt gevolgd door een postictale fase die maximaal zestig minuten duurt. De meeste koortsconvulsies treden op bij kinderen zonder neurologische voorgeschiedenis, in de leeftijd van 6 maanden tot 6 jaar tijdens een periode van koorts.

Tabel 9 Medicamenteuze behandeling epileptisch insult/koortsconvulsie/status epilepticus

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
diazepam rectiole 5 en 10mg volw.: 10-20mg
kind tot 6 mnd: 2,5mg (halve rectiole van 5mg)
kind 6 mnd-3 jaar: 5mg
kind >3 jaar: 10mg
zo nodig na 10 min eenmaal herhalen 		na 5-10 min
duur: 20-30min
midazolam 5mg/ml; 3ml ampul
midazolam 1mg/ml; 5ml ampul 		i.m. of oromucosaal (ampul injectievloeistof gebruiken)
-volw.: 10mg
-kinderen: 0,2mg/kg max 10mg
i.v.:
-volw.: 5mg
-kinderen: 0,1mg/kg max 5mg 		i.m.: binnen 2-3 min
i.v.: binnen 1-5 min
duur: 1-2 uur

Longaanval

Zie ook de richtlijnen Longaanval Longaanval COPD, Longaanval astma bij volwassenen en Longaanval astma bij kinderen tot 16-18 jaar van NHG.

Tabel 13 Medicamenteuze behandeling van longaanval astma/COPD

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
salbutamol dosis aerosol 100microg/dosis volw: 4-10 puffs (100 microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen)

kinderen: 4-8 puffs (100 microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5 maal inademen)
herhaal zn na 15 min

inhalatie/vernevelen: binnen 5 min,
duur: 4-6 uur
salbutamol inhalatievloeistof
1mg/ml; 2,5ml flacon,
2mg/ml; 2,5ml flacon 		vernevelen:
volw: 2,5-5mg,
kinderen: <5 jaar: 2,5mg
ipratropiumbromide dosis aerosol
20microg/dosis 		2-4 puffs (20microg per keer in inhalatiekamer verstuiven, 5x inademen) inhalatie/vernevelen: binnen 15 min,
duur: 4-6 uur
ipratropiumbromide inhalatievloeistof
250microg/ml; 2ml flacon 		vernevelen: 500microg,
kinderen <5 jaar 250microg 		inhalatie/vernevelen: binnen 15 min,
duur: 4-6 uur
prednisolon
tablet 5 mg
drank (5mg/ml) 		volw: 1dd 40 mg gedurende 5 tot 14 dagen
kinderen: 1-2mg/kg in 2 giften (max 40mg/dag) gedurende 5 dagen 		na meerdere uren/dag
dexamethason
injectievloeistof 4mg/ml; 1ml ampul 		volw: i.m. of i.v. (in 2-3 min) 8-10mg (2 ampullen) na enige uren

Opioidintoxicatie

Zie de richtlijn opioidintoxicatie van NHG.

Een opiaatintoxicatie wordt gekenmerkt door ademhalingsdepressie (afname van de ademhalingsprikkel, alveolaire ventilatie en zuurstofsaturatie), verminderd bewustzijn, miosis, bradycardie en hypotensie.

Informatie over risico’s en het beleid bij een opiaat intoxicatie kan men inwinnen bij het Nationaal Vergiftigingen informatiecentrum, tel: 030-2748888.

Beleid
In de – zeldzame – situatie dat een huisarts een patiënt treft met een ernstige ademdepressie of deze krijgt door toediening van een opioïde, is in verreweg de meeste gevallen zuurstoftoediening, indien beschikbaar, en/of kapbeademing in afwachting van een ambulance te verkiezen boven toediening van naloxon.


Pseudokroep

Zie de richtlijn pseudokroep van NHG.

Tabel 11 Medicamenteuze behandeling van pseudokroep

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
dexamethason ampul 4mg/ml; 1ml oraal: 0,15-0,6 mg/kg (maximaal 15 mg per gift), bijvoorbeeld bij 10 kg 0,5 ml injectievloeistof oraal.
i.m. >6 mnd: 0,15mg/kg (max 4mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 0,3ml 		na ongeveer een half uur
dexamethason drank 1mg/ml (als dinatriumfosfaat) LNA oraal: 0,15-0,6mg/kg (max 15mg per gift), bijvoorbeeld bij 10kg 4ml na ongeveer een half uur
budesonide vernevelvloeistof 0,5mg/ml; 2ml >1 maand: 2mg (2 ampullen van 2ml) per vernevelaar na ongeveer een half uur

Shock

Zie de richtlijn shock van NHG

Er worden vier typen shock onderscheiden:

  • hypovolemisch
  • obstructief
  • distributief
  • cardiogeen

Shock uit zich onder meer in een hoge ademfrequentie, zwakke, snelle pols, hypotensie (bij gevorderde shock) en soms in cyanose (bij obstructieve shock door bijvoorbeeld harttamponnade kan het gelaat rood aanlopen). De patiënt kan vaak niet op de benen staan, is gespannen, angstig en/of verward.

Tabel 12 Medicamenteuze behandeling van shock

Geneesmiddel Dosering Werkingssnelheid, -duur
zuurstof (facultatief) volw.: 10-15 l/min via een non-rebreathing masker
kinderen: 10 l/min via een non-rebreathing masker
indien >15 min O2: zuurstofbril: streefwaarde 94-98% (COPD 88-92%) 		vrijwel direct
ringerlactaatoplossing infusievloeistof 500ml (facultatief)

NaCl 0,9% infusievloeistof 500ml (facultatief) 		volw.: i.v. 500-1000ml tot systolisch RR > 90 mmHg (bij cardiogene obstructieve shock: 250ml / bij ernstige bloedingen: tot systolische RR 80-90 mmHg
kinderen: i.v. 20 ml/kg, herhaal max 1 keer 		vrijwel direct
Aan bovenstaande kunnen geen rechten worden ontleend.


Test hier je kennis met de kennistoets uit Huisarts en Wetenschap, 05-2020.

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn spoedeisende zorg

De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's
Kort Spoed Chron Ouderen Kind Psych ALK Pall Preventie Praktijk
Korte episode zorg
Spoedeisende zorg
Chronische zorg
Complexe ouderenzorg
Zorg voor het kind
Psychische klachten
ALK
Palliatieve zorg
Preventie
Praktijkmanagement
Categorie: Competentiegebieden
Medisch handelen Communicatie Maatsch. handelen Wetenschap Professionaliteit
Medisch handelen
Communicatie
Maatschappelijk handelen
Wetenschap
Professionaliteit
Categorie: Overige aandachtsgebieden
Diversiteit Seksualiteit Innovatie
Diversiteit
Seksualiteit
Innovatie
Overgenomen van "https://www.hovumc.nl/w/index.php?title=Geneesmiddelen_en_zuurstof_in_spoedsituaties&oldid=14640"