Partydrugs

Leerlijn spoedeisende zorg
Auteur	Daphne Beemsterboer;
Stage	1e Huisartsstage; Klinische stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	1. Toestandsbeeld;
Competenties	Medisch handelen;
Leerplek	Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten

Relevantie

Het recreatief en tevens problematisch drugsgebruik neemt toe. Steeds vaker komen wij artsen in aanraking met de effecten van drugsgebruik. Een achtergrond van verschillende partydrugs, de effecten en de mogelijke gevaren is hierbij essentieel.

Doel

Een achtergrond geven van verschillende partydrug en de mogelijke effecten.

Gebruiksaanwijzing

Gebruik het drugswheel-spel om spelenderwijs kennis nemen van verschillende soorten drugs en de effecten hiervan gedurende een terugkomdag. Tevens staan er verschillende soorten zelfstudiemogelijkheden benoemd.

Onderwijsactiviteiten

Terugkomdag:

Het drugswheel: spelenderwijs kennis nemen van verschillende soorten drugs en de effecten hiervan.

Het spel kan tijdens een terugkomdag gespeeld worden. Het spel met alle 36 labels spelen kan tot over een uur duren, om dit te verkorten kan van te voren met een selectie gemaakt worden (zie ook de instructies hieronder). Het bord heeft een buitenste en een binnenste ring waardoor de drugs in verschillende categorieën ingedeeld kunnen worden; bijvoorbeeld legaal/niet-legaal, voorgeschreven/niet-voorgeschreven.

Drugswheel instructies en templates

Instructies spel (Engels): instructies

Druglabels: voor het verkorten van het spel gebruik de volgende drugs: Amphetamine, Cocaïne, Methylphenidate (Ritalin), Caffeine, Nicotine, MDMA, Ecstasy, LSD, Magic mushrooms (paddo’s), Nitrous Oxide (lachgas), Cabbabis, Temazepam, Alcohol, GHB, Heroin, Tramadol, Codeïne
Beschrijvingen
Bord (Gebruik een van de twee borden).

Zelfstudie

Interactieve film: Interactieve en educatieve film van een dansende drugsgebruikster. Deze film is ontwikkeld door NEMO in opdracht van het Trimbos-instituut. De dansende dame kun je verschillende drugs (hoeveelheden en cocktails) geven en zien wat voor effect dit op haar heeft.

Grafische overzichten drugs:

Interessante bronnen:
- Netflix: "the business of drugs". Om de oorsprong en de ware impact van de drugshandel te begrijpen, onderzoekt een voormalige CIA-analiste de handel achter zes verboden middelen: cocaïne, synthetische drugs, heroïne, meth, cannabis en opioïden.
- Nationale drug monitor, Trimbos instituut
- Alcohol & drugsinfo, Jellinek
- Drugsinfoteam
- Vergiftigingen.info

Verschillende soorten drugs

Tabel 1: rangschikking van drugs op de verschillende aspecten van schadelijk naar minder schadelijk. Jellinek.nl
Acute Toxiciteit	Chronische Toxiciteit	Verslaving	Sociale schade op Individueel niveau	Sociale schade op bevolkingsniveau
Heroïne	Tabak	Heroïne	Basecoke	Alcohol
Basecoke	Basecoke	Basecoke	Heroïne	Tabak
Metamfetamine	Alcohol	Tabak	Alcohol	Basecoke
Alcohol	Metamfetamine	Metamfetamine	Tabak	Heroïne
Cocaïne	Cocaïne	Cocaïne	Cocaïne	Cocaïne
GHB	Heroïne	Alcohol	Metamfetamine	Cannabis
Amf	Amf	Amf	Amf	Benzo
Ketamine	Cannabis	Benzo	GHB	Amf
Lsd	Xtc	GHB	Cannabis	Xtc
Xtc	Khat	Cannabis	Benzo’s	GHB
Benzo	Ketamine	Ketamine	Xtc	Metamfetamine
Paddo’s	Benzo	Khat	Ketamine	Ketamine
Cannabis	GHB	Xtc	Lsd	Paddo’s
Tabak	Lsd	Paddo’s	Paddo’s	Lsd
Khat	Paddo’s	Lsd	Khat	Khat

Alcohol

Inname: drinken.
Werking: bij kleine hoeveelheden (1 a 2 glazen); ontremmend en ontspannend. Bij grotere hoeveelheden: verdovend. Voelbaar na enkele minuten en houdt 1-1,5 uur na inname per standaardglas.
Intoxicatie: hypoglycemie, polyurie, hypertensie, hypokaliëmie, pancreatitis, korsakoff syndroom/ wernicke’s encefalopathie.
Behandeling: bij de meeste patiënten kan worden volstaan met ondersteunende maatregelen, zelfs als het alcoholpercentage in het lichaam hoog is. In uitzonderlijke gevallen kan hemodialyse van nut zijn. Voor bestrijding van hypoglycaemie kan men in een vroeg stadium overwegen glucose of suiker toe te dienen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'ethanol' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Tabak/nicotine

Inname: roken, snuiven, pruimtabak, snus (tablet of theezakje dat onder de bovenlip wordt gestopt).
Werking: nicotine stimuleert de afgifte van adrenaline en prikkelt het zenuwstelsel waardoor het lichaam wordt opgejaagd. De hartslag gaat omhoog en de bloedvaten vernauwen zich. De temperatuur in handen en voeten gaat omlaag en de bloeddruk stijgt.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'nicotine' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Cannabis/ wiet en hasj

Inname: roken, verwerkt in voedsel (bijv. cake of thee).
Werking: van hasj en wiet kun je beide high of stoned worden. Dit hangt af van de soort hasj of wiet die gebruikt wordt en elke persoon ervaart dit verschillend. Met high zijn wordt een opwekkend of energiek effect bedoeld en ervaar je vooral psychische effecten. Met stoned zijn wordt een meer lichamelijk en ontspannen effect bedoeld.
Intoxicatie: het merendeel van de intoxicaties met cannabis kent een mild verloop, waarbij het vooral raadzaam is zorg te dragen voor een rustige omgeving. Voor bodypackers is een specifiek beleid van toepassing. Bij bodypackers met cannabis wordt een laparotomie op toxicologische gronden NIET aanbevolen. De toxiciteit van cannabis is namelijk zo laag dat de risico’s van een laparotomie niet opwegen tegen het toxicologische risico. Enkel bij tekenen van obstructie of perforatie van het maag-darmkanaal door de bolletjes (ileus) dient een laparotomie overwogen te worden.
Behandeling: behoeft geen behandeling.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'cannabis' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

XTC/ MDMA

Inname: MDMA is de werkzame stof in XTC. Met MDMA bedoelt men vaak de poeder of kristallen versie.
Werking: XTC; pillen. MDMA; poeders/ kristallen/ capsules (slikken, likken oplossen in drankje). Werkt stimulerend, bewustzijnsverandering; blij, warm, gelukzalig, verliefd. Gebruikers hebben behoefte aan contact met anderen. Muziek wordt intenser beleefd.
Intoxicatie: Watervergiftiging (hyponatriemie) bij MDMA: stimuleert ADH —> meer en verdund bloed in het lichaam —> water stroomt van vaten naar de cellen —> zwelling van cellen, ook in hersenen/ longen —> overlijden. Vrouwen gevoeliger. Symptomen: hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, verwarring, suf voelen, spierkrampen, eleptische aanval, coma. animatie over XTC en watervergiftiging.
Behandeling: wegens de snelle absorptie van MDMA is laten braken, toedienen van geactiveerde kool en maagspoelen bij inname van 1 XTC pil en/of langer dan 1 uur na inname doorgaans niet zinvol. Met name observeren en vitale functies bewaken, koelen bij hyperthermie en zo nodig elektrolyten corrigeren.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'XTC' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Speed/ amfetamine

Inname: wordt meestal gesnoven. Kan ook worden gespoten, of geslikt (bommetje (poeder in dichtgevouwen vloeitje), capsule, pil, opgelost in water of frisdrank). Werkt bij slikken 5 tot 8 uur.
Werking: Amfetamine (Speed, S, Pep, Amf). Amfetamine (oftewel speed of pep) is een oppeppend middel dat in een laboratorium wordt gemaakt. Chemisch lijkt amfetamine sterk op het hormoon adrenaline en op de neurotransmitters noradrenaline en dopamine. Stimulantia die van invloed is op adrenaline en dopamine. Vrolijk, alert, energiek, lijkt sneller te denken, niet kunnen slapen, rusteloos, hartslag en bloeddruk stijgen, lichaamstemperatuur stijgt, grote pupillen, gespannen spieren, zweten.
Intoxicatie: hoge doses amfetamine kunnen leiden tot extreme achterdochtigheid of paranoïde psychosis, wat in combinatie met hyperactiviteit tot onvoorspelbaar agressief gedrag kan leiden (zogenaamde speedfreaks). Fatale intoxicaties komen vrijwel uitsluitend voor bij onervaren amfetamine gebruikers. Doodsoorzaken zijn cardiovasculaire-, cerebrovasculaire- of hyperthermische complicaties.
Behandeling: bij hyperthermie; fysisch koelen. waterintoxicatie.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'amfetamine' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Methamfetamine/ crystal meth

Zie amfetamine.

Inname: als pil, poeder of kristal. Het is een vorm van amfetamine. Methamfetamine lost beter in vet op dan amfetamine, het passeert de bloed-hersenbarrière makkelijker. Hierdoor is methamfetamine iets sterker dan amfetamine. Daarbij komt methamfetamine langzamer vrij waardoor het langer doorwerkt. Werkt bij slikken 6 tot 12 uur.

Cocaïne

Inname: wit kristalachtig poeder dat gesnoven kan worden, het smaakt bitter. Snuiven, roken (basecoke/ crack; bewerkte vorm van cocaïne om het rookbaar te maken), spuiten, kauwen (op de cocabladeren).
Werking: Psychisch: vrolijk, alert, meer energie, gevoel snel en helder te kunnen denken, zelfvertrouwen neemt toe, veel praten, honger verdwijnt. Lichamelijk: tachycardie, tachypnoe, hypertensie, vasoconstrictie, hypoesthesie neus/ gehemelte/ tandvlees, stimulering blaas, eetlust verminderd, uithoudingsvermogen neemt toe, soms mydriasis, hyperthermie (bij hoge dosis). Gebruik herkennen: zijn vaak opgewerkt, energiek, overmoedig en zelfverzekerd. Praten veel, luisteren slecht. Rusteloos, opvliegend, geirriteerd. Staan strak, zien bleek, soms wijde pupillen, vaak naar toilet, drinken vaak ook veel alcohol, bij regelmatig gebruiken pijnlijke neus en soms mager, volgende dag moe en soms down.
Intoxicatie: onrustig, angstig en achterdochtig, waanideeën. Hart- en ademhalingsproblemen; hartstilstand, CVA, coma, ademhalingsdrepessie
Behandeling: z.s.m. toedienen (bij voorkeur kortwerkende) benzodiazepines voor sedatie van de patient; wat cardiovasculaire effecten, rhabdomyolyse en hyperthermie kan verminderen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'cocaïne' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Heroïne/ opiaten

Inname: verdampen/ chinezen/ ‘chasing the dragon’: op een stukje aluminiumfolie wordt de heroïne verhit. Via een buisje/ kokertje worden de dampen geïnhaleerd (betreft 90% van het gebruik). Spuiten: heroïne wordt op een lepel gelegd en vermengd met water en citroensap / ascorbine. Dit wordt verhit en de opgeloste heroïne wordt middels een injectie in een ader gespoten (er wordt tegenwoordig minder gespoten wegens de risico op andere infectieziekten met vervuilde naalden). Roken: in een vloeitj, gebeurd zelden. Snuiven: gebeurd zelden.
Werking: opiaten worden uit opium gewonnen (chemische stoffen met vergelijkbare werking worden ook opiaten genoemd). Opium zit in de papaver plant. Direct effect bij verdampen of spuiten, werkt ongeveer 4 tot 6 uur. Psychisch: gelukzalig gevoel, geen last van angst/ pijn/ verdriet/ kou/ honger, ontspannen, dromerige toestand, knikkebollen. Lichamelijk: hartslag vertraagd, ademhaling vertraagd, dalen van lichaamstemperatuur, pupillen worden klein, darmbewegingen nemen af, sluitspier blaas raakt wat verdoofd, moeite met ontlasting en mictie, seksuele behoefte neemt af, menstruatie kan ontregelen. Bij de eerste malen gebruik ook vervelende effecten als hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid
Intoxicatie: ademhalingsdepressie, bewustzijnsdaling tot coma, bradycardie, hypothermie, spierspasmen (convulsies worden vooral bij kinderen gezien).
Behandeling:bij vermoeden van opioïdintoxicatie kant naloxon worden gegeven. Tevens behandeling van de symptomen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'heroïne' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Slaap- en kalmeringsmiddelen/ benzodiazepinen

Inname: via een pil.
Werking: verdovende werking. Rustig, kalm, ontspannen, slaperig, angsten en spanningen verminderen, spieren verslapen, concentratie wordt minder, geheugenverlies kan optreden.
Intoxicatie: depressie ven het centrale zenuwstelsel: slaperigheid, verminderd reactievermogen, coördinatiestoornissen, dysartrie, verwardheid, ademhalingsdepressie, hypotensie.
Behandeling: de behandeling van een benzodiazepine-intoxicatie is met name ondersteunend en symptomatisch, met speciale aandacht voor handhaving van een adequate ademhaling en bloedsomloop. Gezien de aard van de effecten van een benzodiazepine-intoxicatie is het raadzaam de patiënt niet alleen te laten. Men dient alert te zijn op sufheid en coördinatiestoornissen met risico op vallen en secundaire complicaties.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'temazepam' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

GHB

Inname: drinken.
Werking: verdovend, ontspannend, ontremmend, seksueel stimulerend.
Intoxicatie: coma en ademhalingsdepressie.
Behandeling: de behandeling van een GHB-intoxicatie is met name ondersteunend en symptomatisch, met speciale aandacht voor het handhaven van een adequate ademhaling, bloedsomloop en het vrijhouden van de luchtwegen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'GHB' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)
Podcast: GHB maakt meer kapot dan je lief is

Ketamine

Inname: poedervorm; ketamine wordt meestal gesnoven. Ook is een vloeibare vorm beschikbaar maar dit wordt maar zelden gebruikt door het intramusculair te injecteren.
Werking: het werd in eerste instantie alleen gebruikt als narcosemiddel, het is redelijk veilig maar geeft wel vaak hallucinaties als bijwerking. Als drug: met lage doseringen kom je in een dromerige/ zweverige toestand. Bij hogere doseringen treden dissociatie effecten op, waardoor je 'out-of-body experience' kan krijgen of het gevoel krijgt dat bepaalde lichaamsdelen anders aanvoelen of niet bij je horen. Tevens treden er visuele hallucinaties op en tijdsbesef veranderd.
Intoxicatie: sterke bewustzijnsdaling, ademhalingsdepressie, angst, onwillekeurige bewegingen, agitatie.
Behandeling: na overdosering is de therapie voornamelijk symptomatisch en ondersteunend. Aangeraden wordt om patiënten in een donkere en rustige omgeving te plaatsen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'Ketamine' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde). Zie ook het artikel uit Huisarts en Wetenschap "Ketamine: populaire partydrug met urologische complicaties.

Lachgas

Inname: inhaleren vanuit een ballon.
Werking: Voorheen werd het als narcosemiddel gebruikt, maar wegens andere betere opties neemt de toepassing hiervoor af. Na inname ervaar je een soort roes; je waarneming verandert. Je kan je euforisch, alert en energiek voelen. Het kan lachbuien geven, stemmingswisselingen en je kan duizelig worden. De effecten zijn maar van korte duur ongeveer 1-5 minuten.
Intoxicatie: neurologische klachten zoals tintelingen en gevoelsstoornissen, epileptische aanvallen, verlies of psychose. Door lachgas kan er een tekort van vitamine B12 optreden en dit kan leiden tot een dwarslaesie die soms blijvend is. Tevens kunnen er bevriezingswonden optreden indien een gebruiker direct vanuit het patroon de gas wil inademen.
Behandeling: in eerste instantie is het belangrijk dat het gebruik van lachgas wordt gestopt. Tevens kunnen vitamine B12 injecties helpen om de schadelijke gevolgen te beperken.
Interessante artikelen:
- Punwasi R, Rijkels-Otters H. Lachgas: een drug met vele gezichten. Huisarts en Wetenschap 2020;11:52-54.
- Hendriks E, Kniest-de Jong H. Neurologische klachten en diagnostiek bij lachgasgebruik. Huisarts en Wetenschap 2020;11:57-59.
Podcasts:
- Lachgas deel 1, diagnostiek en behandeling van een vitamine B12 tekort
- Lachgas deel 2, een drug met vele gezichten

Poppers/nitraten

Inname: poppers is de benaming voor een aantal vluchtige stoffen. Het wordt vaak in kleine glazen flesjes op de markt gebracht. Door wat vloeistof op een zakdoek te druppelen kan men het hierna inhaleren. Het kan ook middels een sigaret, door deze in het flesje te dopen en daarna te inhaleren via de niet-ontstoken sigaret.
Werking: voorheen werd het gebruikt als vaatverwijder (bij angina pectoris). Het zat in capsules en maakte bij openen een soort knalletje; 'pop(per)'. Door gebruik treedt er relaxatie van de gladde spieren, daalt de bloeddruk, gaat het hart sneller kloppen en krijg je een gloeiend hoofd. Hierdoor kan er tijdelijk een lekker gevoel optreden maar kan het ook duizeligheid en flauwte geven.
Intoxicatie: hypotensie, tachycardie. Hemoglobine kan worden omgezet in methemoglobine wat geassocieerd is met cyanose die niet op zuurstof reageert.
Behandeling: patiënten die poppers oraal hebben ingenomen of patiënten met onderliggende hartafwijkingen, anemie, glucose-6-fosfaat dehydrogenase deficiëntie of methemoglobine reductase deficiëntie dienen altijd geobserveerd te worden. Bij symptomatische methemoglobinemie of asymptomatische methemoglobinemie vanaf 30% is het raadzaam om methyleenblauw toe te dienen.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'poppers' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Truffels en paddo’s/ psilocybine

Inname: inname door te eten, hoe meer gekauwd wordt hoe beter de opname van de werkzame stof is door de slijmvliezen. Eventueel kan er ook thee van gezet worden of kunnen gedroogde paddo's gerookt worden.
Werking: psychedelisch effect; waarneemveranderingen die mooi maar ook angstig kunnen zijn. De intensiteit van de trip hangt van de hoeveelheid en het soort paddo of truffel af.
Intoxicatie: wegens psychotrope effecten kunnen mensen zichzelf in gevaar brengen (gevoel te kunnen vliegen), verwardheid, desoriëntatie en agitatie kunnen optreden. Bij grote hoeveelheden kunnen coma en convulsies optreden. Daarbij kunnen er systemische effecten als hypertensie, tachycardie, hyperthermie optreden.
Behandeling: vaak zijn de symptomen kortdurend, bij aanhoudende klachten kunnen benzodiazepines worden toegediend. Observatie is bij kinderen en bij symptomatische klachten bij ingestie van paddestoelen uit het wild altijd nodig.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'paddo's' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

LSD

Inname: oraal via een papertrip (doorslikken of onder de tong), tablet, microdot.
Werking: LSD beïnvloedt vooral de werking van dopamine en serotonine waardoor er waarneemveranderingen optreden. Prikkelgeleiding van zintuigen gaan door elkaar lopen waardoor je bijvoorbeeld muziek gaat zien maar niet horen. Het ondergaan van een lsd-trip is een buitengewoon intensieve ervaring. Het is niet iets wat iemand vaak wil doen. Kans op verslaving is er dan ook nauwelijks.
Intoxicatie: LSD intoxicaties met somatische effecten zijn zeldzaam. Er treden vooral psychische symptomen op. Hierdoor kan een bad-trip optreden met angst, paniek, onrust en paranoia.
Behandeling: nadruk ligt op het kalmeren en zo nodig sederen van de patiënt.
Casuïstiek: ga naar vergiftigingen.info.nl - zoek op 'LSD' - humane informatie - casuïstiek (linkerzijde)

Afbeelding 1. Overzicht toxidromen. (Toxidroom = verzameling klachten en symptomen die een indicatie vormen voor vergiftiging met een toxische stof uit een specifieke groep)

Bronnen

Drugswheel
Interactieve en educatieve film ontwikkeld door NEMO in opdracht van het Trimbos-instituut.
Jellinek.nl
Drugsinfoteam
Vergiftigingen.info

De bouwstenen in de leerlijn spoedeisende zorg

De leerlijnen

Leerlijn spoedeisende zorg
Auteur	Daphne Beemsterboer
Stage	1e Huisartsstage Klinische stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	1. Toestandsbeeld
Competenties	Medisch handelen
Leerplek	Onderwijsprogramma Zelfstudie