Gezamenlijke besluitvorming - waarom: verschil tussen versies

Versie van 1 okt 2019 om 11:17

1. Hoofdpagina
2. Leerlijn communicatie
3. APC - Basisgespreksvaardigheden
4. Gezamenlijke besluitvorming - waarom

Relevantie

De consulttaak 'Uitleg, planning en advies' bestaat uit een aantal onderdelen.

Eerst deelt de huisarts haar bevindingen en eventuele diagnose met de patiënt. Ze sluit daarbij zoveel mogelijk aan op de hulpvraag en het referentiekader van de patiënt (zie gerelateerd onderwijs 'Informatie-overdracht').

Pas daarna bespreekt de huisarts de volgende stap: aanvullende onderzoeken of behandelmogelijkheden. Om behandeltrouw, motivatie en tevredenheid van de patiënt te vergroten, moet de patiënt de verschillende mogelijkheden (tot op zekere hoogte) kennen en begrijpen en mee worden genomen in het keuzeproces: de gezamenlijke besluitvorming.

De huisarts gaat na of de vragen waarmee de patiënt naar het spreekuur kwam, beantwoord zijn. Vervolgens maken huisarts en patiënt afspraken over de volgende stappen.

Onderzoek laat zien dat huisartsen vaak (te) weinig tijd in het consult reserveren voor het onderdeel 'uitleg, planning en advies'. De nadruk ligt veelal op het stellen van een diagnose. Uit studies naar gezamenlijke besluitvorming (ook bekend onder de Engelse term ‘shared decision making’), patiënt-tevredenheid, behandeltrouw en zelfs ziekte-uitkomsten, blijkt dat op al deze onderdelen beter wordt gescoord wanneer de informatie-overdracht naar de patiënt optimaal is, en de patiënt in de juiste mate betrokken wordt bij het keuzeproces.

Hoewel de effecten van deze vorm van patiëntgerichte communicatie zo groot en onbetwistbaar zijn, toont onderzoek aan dat slechts een klein deel van de huisartsen gezamenlijke besluitvorming toepast in de spreekkamer. De reden hiervoor is vooral onbekendheid van de vaardigheid en het belang ervan: onbekend maakt onbemind. Daarom is het nodig om de kennis over deze communicatievaardigheid te verspreiden onder aios en huisartsen.

Doel

• De aios ervaart zelf het belang van gezamenlijke besluitvorming;
• De aios is zich bewust van haar eigen houding ten aanzien van gezamenlijke besluitvorming;
• De aios is gemotiveerd om gezamenlijke besluitvorming toe te passen.

Gebruiksaanwijzing

Bron 1: hoofdstuk 1.5 uit het genoemde handboek (dat als basis dient voor het onderwijs over arts-patientcommunicatie binnen de huisartsopleiding) geeft een duidelijke samenvatting over het onderwerp gezamenlijke besluitvorming. Te gebruiken als voorbereiding op het onderwijs en ter zelfstudie.

Bron 2 is artikel uit Medisch Contact dat uitleg geeft over het concept 'gezamenlijke besluitvorming'; daarbij lichten de auteurs veel gehoorde voor- en tegenargumenten van gezamenlijke besluitvorming toe. Interessant als voorbereiding op de onderwijsmiddag en als zelfstudie om snel een duidelijk beeld te krijgen over dit onderwerp.

Bron 3: deze voorbereidingsopdracht maken de aios desgewenst voorafgaand aan het onderwijs. De uitwerking van de opdracht is het uitgangspunt voor een groepsgesprek over gezamenlijke besluitvorming. Suggesties voor aanvullende onderwijsactiviteiten naar aanleiding van deze opdracht:

• een debat met stellingen over gezamenlijke besluitvorming ('patiënten vinden het prima dat de dokter voor hen beslist’, 'patiënten kunnen de keuzemogelijkheden niet goed genoeg overzien om mee te beslissen');
• een groepsdiscussie starten door de aios op te stellen in een rij op basis van de mate van gemotiveerdheid tot gedeelde besluitvorming: 'hoe ver ben je in je motivatie (0-10)?', 'wat is er nodig om je motivatie 1 punt te laten toenemen?'.

Bron 4 bestaat uit drie artikelen die ingaan op het nut van gezamenlijke besluitvorming in de huisartspraktijk. Lezen als achtergrond informatie of als basis voor een leergesprek met hao of groepsdiscussie op de terugkomdag.

Bron 5 is een powerpoint-presentatie voor onderwijs over de motivatie achter het toepassen van gezamenlijke besluitvorming.

Bron 6 is voor wie de diepte in wil over gezamenlijke besluitvorming: een onderzoeksartikel over het gebruik van gezamenlijke besluitvorming in de praktijk.

Bron 7 is een handleiding voor docenten waarin een voorzet wordt gegeven voor de invulling van anderhalf tot twee uur onderwijs aan de hand van bovenstaande documenten (met name op basis van bron 3 en 5).

Onderwijsactiviteiten

De bouwsteen bestaat uit achtergrond-artikelen, verwijzingen naar het handboek arts-patientcommunicatie, een voorbereidingsopdrachten een powerpoint-presentatie. Zoals boven beschreven dienen ze ter zelfstudie, voorbereiding van onderwijs en als onderwijsmateriaal op de terugkomdag.

Bronnen

1. Handboek effectieve communicatie in de huisartsenpraktijk, Dielissen et. al, NHG. Hoofdstuk 1.5 (door T. van de Weyden, hoogleraar huisartsgeneeskunde, Universiteit van Maastricht). In te zien op HOVumc, 12e verdieping.
2. Een kort artikel 'Alles wat u moet weten over gedeelde besluitvorming' door o.a. P. Brand, kinderarts, Medisch Contact 2017.
3. Voorbereidingsopdracht 'gezamenlijke besluitvorming'.
4. Drie praktische artikelen over gezamenlijke besluitvorming: - 'Leidt samen beslissen tot minder antibioticagebruik?' T. van Esch, H&W 2019 - 'Therapieontrouw - who cares' C. Rietmeijer, H&W 2016 - 'Samen beslissen is beter' C. Rietmeijer, H&W 2014
5. Powerpoint-presentatie 'Waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?'
6. Couët N, Desroches S, Robitaille H et al. Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making: a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Expect. 2013;18(4):542-61 (https://doi.org/10.1111/hex.12054) (open access).
7. Document 'Onderwijsprogramma: waarom gezamenlijke besluitvorming toepassen?'.

De bouwstenen in de leerlijn communicatie

De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's

Categorie: Competentiegebieden

Categorie: Overige aandachtsgebieden