Leidraad voor het leren dienstdoen

Leerlijn spoedeisende zorg
Auteur	Daphne Beemsterboer;
Stage	1e Huisartsstage; 2e Huisartsstage;
KBA	7. Organisatie;
Competenties	Samenwerken; Organiseren; Professionaliteit;
Leerplek	Onderwijsprogramma;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten
- 4.1 Bronnen

Relevantie

De opleidingssetting op de huisartsenpost is anders dan in een dagpraktijk. Door de samenwerking met andere artsen en assistenten en de toenemende (acute) zorgvraag van onbekende patiënten maakt het soms lastig om adequaat op te leiden. Huisartsopleiding Nederland heeft daarom een leidraad ontwikkeld voor het leren dienstdoen op de huisartsenpost.

Doel

De Leidraad voor het leren dienstdoen (kortweg Leidraad Diensten) geldt als uitvoeringsregeling voor het leren dienstdoen op de huisartsenpost. Uitgangspunt hierbij is het waarborgen van het gezamenlijke doel: het adequaat opleiden van aios tot het leveren van spoedzorg. Hoe zorgen we gezamenlijk voor de meest optimale opleidingsklimaat op de huisartsenposten?

Gebruiksaanwijzing

Deze bouwsteen gaat over het leren dienst doen op een huisartsenpost en kan als leidraad voor een terugkomdag gebruikt worden.

Onderwijsactiviteiten

Werkzaamheden van de huisarts op de huisartsenpost zijn te verdelen in vier rollen:

Consultarts: ziet de patiënten die naar de huisartsenpost komen na voorafgaande triage. De consulten betreffen vooral veel voorkomende, kortdurende klachten die door de patiënten als spoedeisend ervaren worden. Het morbiditeitpatroon tijdens het dienstdoen is vergelijkbaar met dat van een inloopspreekuur en van de spoedgevallen in een huisartspraktijk overdag. Ondanks het feit dat er in toenemende mate op de post medische informatie vanuit de huisartspraktijk beschikbaar komt, is de onbekendheid met de voorgeschiedenis en het medicatiegebruik van de patiënt een moeilijkheidsfactor in deze rol. Verder komt de aios vaker dan in de opleidingspraktijk ernstige ziektebeelden en spoedeisende situaties tegen. Bovendien kan tijdens deze Avond-Nacht-Weekend diensten (ANW-diensten) het omgaan met tijdsdruk een belangrijke factor zijn.
Visite-arts: wordt vooral geconfronteerd met spoedgevallen, exacerbaties van bestaande ziektes en vastgelopen hulpverleningssituaties. In korte tijd kan de aios verschillende, vaak ernstige ziektebeelden zien. Goede samenwerking met chauffeur, ambulancedienst en de tweede lijn is hier belangrijk. Beheersing van Basic Life Support- technieken en ABCDE-systematiek is een vereiste.
Telefoonarts: heeft naast het triëren op urgentie ook de taak om de triagisten te superviseren en autoriseren. Deze rol heeft van de genoemde rollen de hoogste moeilijkheidsgraad en kan pas uitgevoerd worden als de aios voldoende ervaring als consultarts en visitearts heeft opgedaan. Kennis van de urgentiecriteria van het NTS (Nederlandse Triage Standaard) is van belang om de uitgevoerde triages van de triagisten te kunnen autoriseren en de criteria te kunnen toepassen bij van de triagisten overgenomen moeilijke triages.
Regiearts: De regiearts rol is voorbehouden aan ervaren huisartsen, die hiervoor een speciale opleiding gevolgd hebben, en behoort niet tot de opleidingsdoelen van de opleiding. De regiearts heeft meer taken en bevoegdheden dan een telefoonarts. Een voorbeeld is het aansturen van andere artsen op de post en van visite rijdende huisartsen.

Voor elk van de rollen – consult-, visite- en telefoonarts – moet de aios de benodigde kennis, vaardigheden en attitude verwerven, geconcretiseerd in de zogenoemde Kenmerkende Beroepsactiviteiten (KBA’s). Opleider en aios bepalen aan de hand van de KBA’s waar leerpunten liggen.

Op veel huisartsenposten vindt geen toedeling van rollen plaats en vervult de huisarts tijdens de dienst meerdere rollen. Het is sterk aan te raden te focussen op één van de rollen passend bij de fase van de opleiding om de voortgang van de aios hierin te beoordelen en de benodigde bekwaamheidsverklaring af te geven.

Supervisie: het dienstdoen op de huisartsenpost biedt aan aios de gelegenheid om zich te bekwamen in de uitvoering van de KBA’s, met als doel de KBA’s geleidelijk met supervisie op afstand uit te kunnen voeren. De opleider superviseert de aios tijdens de diensten. Het niveau van supervisie is afhankelijk van de ontwikkeling van de aios.

Niveaus van supervisie:

De aios observeert de opleider.
De opleider observeert de aios: directe supervisie.
De aios werkt zonder directe supervisie met ad hoc observatie. De opleider is direct fysiek beschikbaar.
De aios werkt zonder directe supervisie. De opleider is niet meer fysiek aanwezig, maar wel beschikbaar en bereikbaar. Nabespreking op initiatief van aios en/of opleider.

Terugkomdag:

Benoem dat de werkzaamheden van een huisarts in vier rollen te verdelen valt. Vraag de aios naar de mogelijke verschillende rollen die de huisarts kan vervullen.
Vraag aan de aios wat zij denken nodig te hebben voor een optimale leeromgeving op de huisartsenpost en laat dit in groepjes noteren. Denk hierbij ook aan gevoelens die dit in de weg kunnen staan: gevoel van onveiligheid, stress, tijdsdruk, etc. Hoe kan er gefaciliteerd worden om deze gevoelens weg te nemen (denk hierbij aan voorzieningen, mogelijkheden van supervisie etc.).
Bespreek wat er genoteerd is en benoem wat er verwacht mag worden op de huisartsenpost aan faciliteiten. Bespreek de verschillende niveaus van supervisie (met name de eerste drie niveaus. Het vierde niveau is alleen van toepassing in de laatste drie maanden van de opleiding; hierbij zal aan verschillende voorwaarden moeten worden voldaan).
Zorg dat de aios uitgedaagd wordt om vragen te stellen tav de mogelijkheden en verantwoordelijkheden. (De meeste antwoorden zullen terug te vinden zijn in het document: leidraad voor het leren dienstdoen). Laat hierbij in ieder geval het onderstaande de revue passeren:
- Introductiecursus
- Bekwaamheidsverklaringen
- Het minimaal aantal diensten dat gedaan moet worden en de registratie hiervan
- Dienstdoen bij een waarnemend opleider

Bronnen

Leidraad voor het leren dienstdoen

De bouwstenen in de leerlijn spoedeisende zorg

De leerlijnen

Leerlijn spoedeisende zorg
Auteur	Daphne Beemsterboer
Stage	1e Huisartsstage 2e Huisartsstage
KBA	7. Organisatie
Competenties	Samenwerken Organiseren Professionaliteit
Leerplek	Onderwijsprogramma

Leidraad voor het leren dienstdoen

Inhoud

Relevantie

Doel

Gebruiksaanwijzing

Onderwijsactiviteiten

Bronnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's

Categorie: Competentiegebieden

Categorie: Overige aandachtsgebieden