Goed gesprek over het levenseinde

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest; Anneke Zwijnenburg;
Stage	2e Huisartsstage;
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek;
Competenties	Communicatie; Aandachtsgebied diversiteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten
- 4.1 Bronnen

Relevantie

Goede communicatie is in het huisartsenvak een belangrijke competentie. Binnen de palliatieve zorg zijn er nog specifieke zaken en vaardigheden die aandacht behoeven. In deze bouwsteen vindt je meer informatie over: Hoe pak je zo’n gesprek aan? Welke vaardigheden en tools heb je als huisarts hiervoor nodig?

De handreiking "Slecht-nieuwsgesprek", het onderwijsprogramma APC-Palliatieve fase en het artikel "Schokbrekers in de communicatie" geven tools om deze gesprekken met patiënt en naasten te voeren. Zij geven tevens inzicht in de emotionele processen bij alle betrokkenen die de communicatie in de weerbarstige praktijk kunnen kleuren.

De hieronder genoemde artikelen en overige materialen bieden verdieping aan de zelfstudie en/of het (leer)gesprek met opleider en peer.

Het artikel ‘Schokbrekers in de communicatie’ gaat in op de vier vaardigheden die de huisarts helpen in gesprek te komen met patiënten over hun naderend levenseinde en invulling van de palliatieve zorg. Het geeft ook inzicht in mechanismen die de communicatie beïnvloeden. De IKNL Handreiking 'slecht-nieuws gesprek' (2012) biedt zowel artsen als verpleegkundigen een beknopt stappenplan om de kwaliteit van het slecht-nieuwsgesprek te verbeteren. Het doel hiervan is tweeledig: het geeft houvast tijdens het gesprek het helpt bij het ontwikkelen en/of versterken van vertrouwen en het vergroten van vaardigheden voor het voeren van het gesprek.

Doel

(Theoretische) vaardigheden hoe je een gesprek over het levenseinde kunt aanpakken
Inzicht in welke mechanismen en ook welke sociale, psychische en omgevingsfactoren allemaal een rol kunnen spelen bij communicatie in de laatste levensfase

Gebruiksaanwijzing

De informatie uit de artikelen kan gebruikt worden als basis voor een leergesprek, zelfstudie of ter voorbereiding voor een terugkomdag die over dit onderwerp gaat.

Onderwijsactiviteiten

Neem de handreiking slecht nieuws gesprek van het KNMG en het artikel van Christien de Jong over schokbrekers in de communicatie door.
Bespreek in een leergesprek: hoe pak jij het nu aan? Wat zou je willen veranderen? Hoe doet jouw opleider dat?
Neem een gesprek op met een palliatieve patiënt en bespreek na met je opleider.

Bronnen

Samenvattingskaart; Handreiking slecht nieuws gesprek IKNL. Volledige en up to date handreiking te vinden via oncoline.

Schokbrekers in de communicatie artikel Christien de Jong In dit artikel worden vier vaardigheden of ‘schokbrekers’ besproken, die de huisarts helpen in gesprek te komen met patiënten over hun naderend levenseinde en de invulling van de palliatieve zorg.

Mart Calff, artikel in Medisch Contact: Een goed gesprek over de dood (2011, psychologische benadering): Praten over (on)mogelijkheden; opties, weerstanden, emoties.

Stichting STEM (staat voor STerven op je Eigen Manier) wil sterven een volwaardige plaats in het leven geven door mensen te stimuleren over sterven te praten en handvatten te bieden hoe ze dat kunnen doen met behoud van eigen normen en waarden t.a.v. lijden en sterven en in acht neming van de culturele achtergrond.

Videomateriaal van pharos over gesprekken over het levenseinde bij migranten. Zowel voor patiënten als artsen behulpzaam materiaal wat gebruikt kan worden bij de gespreksvoering.

De bouwstenen in de leerlijn palliatieve zorg

De leerlijnen

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest Anneke Zwijnenburg
Stage	2e Huisartsstage
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek
Competenties	Communicatie Aandachtsgebied diversiteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie