PSA - Prostaat Specifiek Antigeen: verschil tussen versies

Versie van 11 mei 2022 om 10:33

1. Hoofdpagina
2. Leerlijn preventie
3. PSA - Prostaat Specifiek Antigeen

Relevantie

Het blijft een actuele discussie en terugkerend onderwerp in de spreekkamer: wel of niet PSA prikken op verzoek van de patiënt? En wat vertel je?

Doel

• Je kunt de patiënt adequaat voorlichten wanneer er vragen zijn omtrent het wel of niet laten verrichten van een PSA-bepaling.

Subdoelen:

• Je verdiept zich je PSA.
• Je weet welke factoren van invloed zijn op de bepaling en interpretatie hiervan.
• Je bent bekend met het nut van PSA-bepaling en kan dit uitleggen aan de patiënt.
• Je bent op de hoogte van (recente) media-aandacht omtrent PSA-bepaling.

Onderwijsactiviteiten

Voorbereiding op leergesprek

Haal je een patiënt voor de geest die onlangs op je spreekuur om een PSA-bepaling vroeg.

• Wat was je beleid? Welke overwegingen had je hierbij?
• Wat heb je deze patiënt uitgelegd?
• Hoe luidde de uitslag en wat heb je daar mee gedaan?
• Vul de besliswijzer in.
  • Wat valt je op?

Beantwoord de volgende vragen, eventueel op papier om samen met je opleider te bespreken. Maak eventueel gebruik van de bronnenlijst onderaan deze bouwsteen.

• Wat is PSA?
• Welke factoren zijn van invloed op de gemeten waarde? Wat is de invloed van finasteridegebruik?
• Wat zijn de normaalwaarden van PSA?
  • Wat is de kans op prostaatkanker bij een waarde tussen de 4 en 10 µg/l en bij >10 µg/l?
• Wat is de toegevoegde waarde van rectaal toucher bij mictieklachten?

Bonus

• Welke diagnostiek ondergaat een man bij de uroloog wanneer hij een verhoogd PSA heeft?
• Wat is het risico voor een man om voor zijn 80^e gediagnosticeerd te worden met prostaatcarcinoom? Wat is de kans op sterfte?
• Welke behandelopties ken je?
  • In welk aantal van de gevallen wordt er voor actieve surveillance gekozen?
  • In welke mate doen zich complicaties voor als incontinentie en impotentie?

Podcast Prostaatkanker in de familie en artikelen Wat als prostaatkanker in de familie voorkomt? en Wanneer onderzoek nodig bij prostaatkanker in de familie.

Leergesprek

Bespreek:

• Wat vertellen jullie een patiënt die om een PSA-test komt vragen? Verricht je dan ook een rectaal toucher? Waarom wel of niet?
• Zou je de test aan je familieleden aanraden?
• Wat spreken jullie bij de volgende uitslagen af:
  • PSA <1 µg/l
  • PSA tussen 1-3 µg/l
  • PSA 3,4 µg/l en levensverwachting < 10 jr

Bekijk met je opleider dit fragment (start 31:00, duur ongeveer 20 minuten) en bespreek vervolgens:

• Wat vonden jullie van het filmpje?
• Wat zou de doorsnee man/patiënt hiermee doen?
• Wat was de rol van de BN’ers en die van de uroloog? Wat zou jij graag aan tafel hebben willen vertellen?
• Verschillen jij en je opleider op sommige punten van mening? Hoe komt dat, denken jullie?

Bonus:
Presenteer kort je patiënt (zie voorbereiding) aan je opleider. Vraag je opleider de rol van de patiënt op zich te nemen en leg hem/haar uit wat het effect/de zin is van wel of niet screenen op prostaatkanker middels de infographic uit de Volkskrant. Gebruik eventueel een eigen infographic.

Bronnen

Eventueel te raadplegen bronnen:

• https://www.nvkc.nl/zoek-een-test/?id=275
• https://www.ntvg.nl/artikelen/prostaatkankerscreening-met-de-psa-test
• https://www.henw.org/artikelen/beperkte-waarde-rectaal-toucher-bij-mictieklachten
• https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/prostaatcarcinoom/prostaatcarcinoom_-_korte_beschrijving.html (Algemeen-epidemiologie en Vroeg-detectie)
• https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-mictieklachten-bij-mannen

Voor bouwsteen gebruikte bronnen:

• Thuisarts.nl
• Huisartspodcast
• Huisarts en Wetenschap
• Uitzending Pauw, 12 november 2019

De bouwstenen in de leerlijn preventie

De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's

Categorie: Competentiegebieden

Categorie: Overige aandachtsgebieden