Bewegen - achtergrond en praktijk

Leerlijn preventie
Auteur	Marleen Offereins; Marieke Kerstens;
Stage	1e Huisartsstage; CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	2. Leefstijl; 3. Preventieve activiteiten; 4. Opsporen en selecteren; 6. Preventieproject;
Competenties	Medisch handelen; Samenwerken; Organiseren; Maatschappelijk handelen; Kennis en wetenschap;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Paralleldag; Praktijkleren; Themaonderwijs;

Relevantie

Meer beweging leidt tot een gezondere leefstijl door meerdere aspecten: een betere stofwisseling, maken van gezondere keuzes, meer ontspannen zijn, kwalitatief betere slaap, minder kans op depressie en een beter humeur. Helaas schiet ‘genoeg beweging’ bij veel mensen te kort. Wat is ‘genoeg beweging’? Wat is wetenschappelijk bekend over beweging? Hoe kun je de patiënt dit praktisch adviseren?

Doelen

Je verzamelt kennis over beweging en daaruit voorkomende gezondheidswinst.
Je wordt je bewust van verschillende vormen van beweging en het effect ervan.
Je weet wat de beweegrichtlijnen zijn en hoe dit verschilt per leeftijdsgroep.

Subdoelen

Je doet ervaring op met het integreren van beweging in de praktijk.
Je maakt een start met het coachen/begeleiden van een patiënt in het kader van bewegen.
Je doet ervaring op het organiseren en evalueren van een Beweeg Challenge.

Onderwijsactiviteiten

Wanneer je het met een patiënt over de voordelen van bewegen hebt, is het enerzijds handig om wat feiten/cijfers te hebben over waarom het voor de patiënt gunstig is om meer te bewegen (verdieping), maar anderzijds ook hoe dit praktisch te bespreken (praktijk).

Verdieping

Lees als voorbereiding de geldende beweegrichtlijnen per leeftijdsgroep (Beweegrichtlijnen 2017, Kenniscentrum Sport en Bewegen) en verdiep je in de METwaarde (hoeveelheid energie die een bepaalde inspanning kost in vergelijking tot de energie die je in rust verbruikt).
Wetenschappelijke onderbouwing van o.a. de gezondheidswinst van bewegen
Achtergrondinformatie over de invloed van bewegen op je hersenen

Praktijk

Zoek een geschikte patiënt uit (bijv. CVRM), waarbij winst te behalen zou zijn met meer beweging.
Vraag aan de patiënt wat hij/zij doet aan beweging, of eventueel vroeger deed of leuk vond.
Ga na: wat voor beweging is passend? Iedereen heeft zo zijn eigen motivatie om te gaan bewegen. Ben je iemand die juist een team nodig heeft? Of wil je vooral aan je figuur werken? Doe de test en/of laat je patiënt deze invullen. Vanzelfsprekend: iets wat je leuk vindt houd je langer vol!
Vraag de patiënt naar mogelijkheden voor beweging. Welk moment van de dag? Samen of alleen? Onder begeleiding?
Leg uit dat beweging meer inhoudt dan naar de sportschool gaan of bij een sportclubje aansluiten.
- Een snaxercise is een korte en makkelijke manier om meer te bewegen en kan op allerlei momenten worden toegepast. Zie hieronder ‘korte beweegmomenten op een dag’ en doe eventueel een oefening samen.
- Zorg dat je op de hoogte bent van mogelijkheden in jouw wijk; vaak zijn er (gratis) initiatieven (zoals in Amsterdam Noord: De leefstijlwijzer van Amsterdam-Noord Coaches Voeding Bewegen).
- Opties zijn ook Nederland in Beweging (Elke werkdag om 09.15 uur op NPO 2 en om 10.15 uur op NPO 1) of online programma’s/filmpjes op YouTube.
Laat de patiënt met een concreet plan komen. Wanneer? Wat? Hoe? Formuleer je goede voornemens SMART
Maak een vervolgafspraak om te bespreken hoe het ging. Als het niet (helemaal) gelukt is, wat kan ervoor zorgen dat het de volgende keer wel lukt?
Indien gewenst kan je een voor- en nameting doen, denk aan buikomvang, bloeddruk, cholesterol, gewicht. Dit werkt motiverend!
Bespreek na met je opleider.

Korte beweegmomenten op een dag

We zijn allemaal druk met werk, agenda’s worden volgepropt. Er wordt veel van je gevraagd. Tot er een moment is dat de druk van werk je lichamelijke klachten geeft. Wat doe je? Negeren, paracetamol nemen, onderdrukken… Wat merk je? Sneller verkouden, ziek, minder fit. Totdat je het niet meer trekt… een burn-out of chronische klachten liggen op de loer.

Gemiddeld zitten Nederlandse werknemers 7 uur per dag in dezelfde houding!

Een oplossing: snaxercise, oftewel korte beweegoefeningen tussendoor, die amper tijd kosten. Zie hier voor voorbeelden. Zo zijn er vele oefeningen, die ook onder de douche, tijdens tv-kijken, tandenpoetsen etc. kunnen worden gedaan.

Zie hier een paar oefeningen voor op werk. Doe ten minste 3 herhalingen met korte pauze ertussen.

Filmpjes en achtergrondinformatie over korte beweegoefeningen/snaxercise:

Opdrachten

Terugkomdag: Bedenk een snaxercise voor tussendoor tijdens de terugkomdag, geef de beurt door zodat er elke week een exercise bij komt.
Praktijk: Probeer het eens uit bij jezelf; hoe zorg je dat je meer beweging (een snaxercise) integreert in je dagelijkse werk? Zorg voor ten minste 3 momenten op een dag. Bespreek het na met je opleider en/of tijdens de terugkomdag. Wat werkt wel en niet voor jou? Hoe zou het een gewoonte kunnen worden? Wat levert het op?
Leergesprek: Doe je leergesprek eens wandelend, of zelfs met een paar korte oefeningen erbij. Wedden dat je de patiënten daarna met een veel frissere blik kunt helpen?

Praktijkopdracht: Beweeg Challenge in de huisartspraktijk

Gemotiveerde, fitte werknemers op de praktijk stralen dit ook uit naar patiënten! Organiseer in je huisartspraktijk een Beweeg Challenge voor ten minste 4 weken.
Zie voor inspiratie:

Bespreek na tijdens de terugkomdag en met de deelnemers op de praktijk: Wat heeft het opgeleverd? Waar liep(en) je/jullie tegenaan? Hoe blijft het duurzaam (effect op lange termijn)?
Wil je het groter/professioneler aanpakken, kijk dan eens bij Stimuleer met verdiepingsworkshops van Vitalavie.

Achtergrondinformatie voor de patiënt

Beweegrichtlijnen per leeftijdsgroep
Informatie over bewegen en praktische tools om te gebruiken (zoals de tijdens COVID bekend geworden app ‘Ommetje’)
Boekje “Bewegen kan altijd’ van Wilma Wouters
Hoe breng je het in de praktijk? Tips om van zitten in beweging te komen
Speciaal voor diabetici: Meer bewegen doe je zo
Tips en informatie van de Hartstichting
Thuisarts.nl: Ik wil gezond bewegen
Bewegen tijdens opname/bedrust: Blijf bewegen tijdens uw ziekenhuisopname (Folder)

Bronnen

De afbeeldingen bij 'korte beweegmomenten op een dag' komen uit het boekje 'Bewegen kan altijd' van Wilma Wouters.
Opleidingen 2000
Kenniscentrum Sport en Beweging
NHG
Hersenstichting
MyWellness
Samen Gezond
Hartverslag
Hartstichting
Werken in beweging
Slim & Schoon Onderweg
a.s.r. Vitality
Vitaal Bedrijf
Vitalavie
Voedingscentrum
Voluit leven met diabetes
Thuisarts.nl
Catharina Ziekenhuis

De bouwstenen in de leerlijn preventie

De leerlijnen

Leerlijn preventie
Auteur	Marleen Offereins Marieke Kerstens
Stage	1e Huisartsstage CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	2. Leefstijl 3. Preventieve activiteiten 4. Opsporen en selecteren 6. Preventieproject
Competenties	Medisch handelen Samenwerken Organiseren Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Paralleldag Praktijkleren Themaonderwijs