Leefstijlverandering bespreekbaar maken

Leerlijn preventie
Auteur	Annemarie Schalkwijk; Louise Nooteboom; Marleen Offereins; Esther van Vlaanderen;
Stage	1e Huisartsstage; Klinische stage; CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	2. Leefstijl; 4. Opsporen en selecteren;
Competentie	Medisch handelen; Communicatie; Maatschappelijk handelen; Kennis en wetenschap; Professionaliteit;
Toepassing	Leergesprek; Praktijkleren; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doelen
3 Voorbereiding
4 Onderwijsactiviteiten
- 4.1 Verenigingen die zich bezighouden met chronische ziekten
- 4.2 Bronnen

Relevantie

Door vaker het gesprek aan te gaan over leefstijlverandering en de patiënt te ondersteunen in dit proces, merk je dat dit je steeds makkelijker af zal gaan. Je herkent de barrières die je hierbij kan tegenkomen en hoe je daarop moet anticiperen. Bovendien doe je ervaring op met motiverende gespreksvoering en het opstellen van een individueel zorgplan. Hierbij kunnen de achtergrondinformatie en handvatten in deze bouwsteen je helpen leefstijlverandering met de patiënt te bespreken en de patiënt te motiveren, adviseren en indien nodig te verwijzen naar de juiste websites en andere hulpverleners/instanties.

Doelen

Leefstijlverandering leren bespreken met de patiënt.
In het verandertraject een ondersteunende rol leren spelen voor de patiënt.
Ervaring opdoen met motiverende gespreksvoering.
Ervaring opdoen met het opstellen van een individueel zorgplan.
Kennis opdoen van waar je achtergrondinformatie voor patiënten kunt vinden en hen heen kunt verwijzen.
Handvaten leren gebruiken om leefstijlverandering te bespreken en gepaste begeleiden hierbij te bieden.

Voorbereiding

In het NHG-artikel leefstijladvisering algemeen komt alles aan de orde. Het voorkomen of beperken van gezondheidsschade staat centraal en een actieve rol van de patiënt is essentieel. Enige motivatie van de patiënt is dus wel nodig! Huisarts en praktijkondersteuner kunnen de patiënt begeleiden bij diens zelfmanagement door middel van:

Voorlichting over gezondheidsrisico’s en een gezonde leefstijl
Motiveren en ondersteunen bij gedragsverandering
Adviseren bij leefstijlverandering
Verwijzen naar instanties, websites of hulpverleners

1 Voorlichting

In de nieuwe NHG-Zorgmodules Leefstijl staan uitgebreide richtlijnen over leefstijladvisering rondom de thema’s roken, alcohol, voeding en bewegen, met uitgebreide informatie.
De patiënt inzicht geven in de risicofactoren voor de gezondheid kan met De Persoonlijke Gezondheidscheck. Hierna wordt een gezondheidsrapport gemaakt, met adviezen om de gezondheid te verbeteren.

2 Motiveren en ondersteunen

Gebruik maken van motiverende gespreksvoering, zie kopje Do’s and don’ts bij motiverende gespreksvoering.
Door middel van leefstijlfactoren uitvragen en een plan van aanpak maken: Uitvragen alle leefstijlfactoren | Nederlands Huisartsen Genootschap.
Samen met de patiënt opstellen van een individueel zorgplan.

3 Adviseren

Stoppen met roken:
- NHG-behandelrichtlijn stoppen met roken
- NHG-zorgmodule leefstijl roken
Alcoholgebruik
- VNN Stoppen met alcohol
Meer bewegen
- Beweegrichtlijn
- 10 tips om meer te bewegen
Gezonde voeding
- Het Voedingscentrum
- Thuisarts.nl: Ik wil gezond eten
- Food First Network
- PAN Nederland; Nederlandse tak van vereniging die bewustzijn van plantaardige en onbewerkte voeding wil vergroten onder zorgprofessionals. Onder Toolkbox is een gratis gezonde voedingsgids te downloaden.
- Gezonde leefstijl als preventie bij DM – Diabetesvereniging Nederland
- Zorgstandaard diabetes
- De Hartstichting

4 Verwijzen

Stoppen met roken
Alcoholgebruik
Meer bewegen
- Lokale buurtsportcoach
- Programma’s bij fysiotherapeut
- RIVM: Gecombineerde Leefstijl Interventie
- Samen Gezond
Gezonde voeding
- RIVM: Gecombineerde Leefstijl Interventie
- Verwijzen naar de diëtiste
- Bij diabetes en andere chronische ziekten: Keer Diabetes 2 om en Stichting Voeding Leeft hebben verschillende interventieprogramma's voor patiënten
- Websites genoemd bij ‘Adviseren’

Onderwijsactiviteiten

Spreek met je opleider en de praktijkassistente af dat je graag patiënten met CZ/met een indicatie voor een leefstijlverandering op je spreekuur wilt zien. Wanneer je een patiënt gevonden hebt met:
- een nieuwe chronische ziekte (bijv. DM2, CVRM, COPD, nierfalen);
- een indicatie voor leefstijlverandering (bijv. overgewicht/obesitas, stoppen met roken, alcohol abuses).

Bespreek of patiënt gemotiveerd is tot leefstijlverandering.
Stel vast in welke veranderingsfase de patiënt zich bevindt.
Exploreer welke wensen en mogelijkheden er zijn voor verandering.
Bied een ondersteunende rol in het verandertraject.
Maak gebruik van de zorgmodules en stel, indien toepasbaar, een individueel zorgplan op.

Bespreek met je opleider en/of POH-S:
- wat jouw knelpunten zijn bij het bespreken van leefstijlverandering;
- hoe je een patiënt gemotiveerd hebt gehouden en hoe je motiverende gespreksvoering heb toegepast;
- hoe je ondersteuning van leefstijlverandering biedt bij een patiënt.
Ga na wat je de volgende keer anders zou kunnen doen of anders zou aanpakken.
Spreek met je opleider en/of POH-S over het opstellen van een individueel zorgplan.

Bepreek met je opleider en/of POH-S:
- over ervaringen om leefstijlverandering met de patiënt te bespreken.
Spreek met je opleider en/of POH-S over het opstellen van een individueel zorgplan.

Bekijk de volgende filmpjes samen of individueel:
- Een voorbeeld om leefstijlverandering in 10 minuten bespreekbaar te maken: Voorbeeld leefstijl bespreken: overgewicht bij artrose
- Een voorbeeld van twee manieren om overgewicht te bespreken, onder andere hoe het niet moet: Overgewicht bespreken op twee manieren

Verenigingen die zich bezighouden met chronische ziekten

Naast de NHG-zorgmodules kun je inspiratie en tips halen van verenigingen die zich bezighouden met chronische ziekten:

De Nierstichting
Arts en Leefstijl voor nascholingen en verdieping leefstijl in de spreekkamer
Keer Diabetes 2 om en Stichting Voeding Leeft hebben verschillende interventieprogramma's voor patiënten
Stichting Je Leefstijl als Medicijn

Bronnen

De bouwstenen in de leerlijn preventie

De leerlijnen

Leerlijn preventie
Auteur	Annemarie Schalkwijk Louise Nooteboom Marleen Offereins Esther van Vlaanderen
Stage	1e Huisartsstage Klinische stage CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	2. Leefstijl 4. Opsporen en selecteren
Competentie	Medisch handelen Communicatie Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap Professionaliteit
Toepassing	Leergesprek Praktijkleren Zelfstudie