Goed gesprek over het levenseinde

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest; Anneke Zwijnenburg;
Stage	1e Huisartsstage; Klinische stage; CZ stage; GGZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek; 2. Overgang-fasen; 3. Medische diagnostiek en handelen; 4. Anticiperend beleid; 5. Samenwerking en regie; 6. Naasten; 7. Rouwbegeleiding; 8. Palliatieve sedatie; 9. Euthanasie; 10. Continuïteit en zelfzorg;
Competenties	Medisch handelen; Communicatie; Samenwerken; Organiseren; Maatschappelijk handelen; Kennis en wetenschap; Professionaliteit; Aandachtsgebied diversiteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Relevantie

Goede communicatie is in het huisartsenvak een belangrijke competentie. Binnen de palliatieve zorg zijn er nog specifieke zaken en vaardigheden die aandacht behoeven. In deze bouwsteen vindt je meer informatie over: Hoe pak je zo’n gesprek aan? Welke vaardigheden en tools heb je als huisarts hiervoor nodig?

De handreiking "Slecht nieuwsgesprek", het onderwijsprogramma APC-Palliatieve fase en de presentatie "Schokbrekers in de communicatie" geven tools om deze gesprekken met patiënt en naasten te voeren ook, of juist, als het gaat wringen. Zij geven tevens inzicht in de emotionele processen bij alle betrokkenen die de communicatie in de weerbarstige praktijk kunnen kleuren.

De hieronder genoemde artikelen en overige materialen bieden verdieping aan de zelfstudie en/of het (leer)gesprek met opleider en peer.

Het artikel ‘Schokbrekers in de communicatie’ gaat in op de vier vaardigheden die de huisarts helpen in gesprek te komen met patiënten over hun naderend levenseinde en invulling van de palliatieve zorg. Het geeft ook inzicht in mechanismen die de communicatie beïnvloeden. De IKNL Handreiking slecht nieuws gesprek (2012) biedt zowel artsen als verpleegkundigen een beknopt stappenplan om de kwaliteit van het slecht-nieuwsgesprek te verbeteren. Het doel hiervan is tweeledig: het geeft houvast tijdens het gesprek het helpt bij het ontwikkelen en/of versterken van vertrouwen en het vergroten van vaardigheden voor het voeren van het gesprek. Inclusief Samenvattingskaart slecht nieuws gesprek (2015)

Doel

(Theoretische) vaardigheden hoe je een gesprek over het levenseinde kunt aanpakken

Inzicht in welke mechanismen en ook welke sociale, psychische en omgevingsfactoren allemaal een rol kunnen spelen bij communicatie in de laatste levensfase

Gebruiksaanwijzing

De informatie uit de artikelen kan gebruikt worden als basis voor een leergesprek, zelfstudie of ter voorbereiding voor een terugkomdag die over dit onderwerp gaat.

Onderwijsactiviteiten

Neem de handreiking slecht nieuws gesprek van het KNMG en het artikel van Christien de Jong over schokbrekers in de communicatie door.
Bespreek in een leergesprek: hoe pak jij het nu aan? Wat zou je willen veranderen? Hoe doet jouw opleider dat?
Neem een gesprek op met een palliatieve patiënt en bespreek na met je opleider.

Bronnen

Samenvattingskaart; Handreiking slecht nieuws gesprek IKNL. Volledige en up to date handreiking te vinden via oncoline.nl

Schokbrekers in de communicatie artikel Christien de Jong

Mart Calff, artikel in Medisch Contact: Een goed gesprek over de dood (2011, psychologische benadering): Praten over (on)mogelijkheden; opties, weerstanden, emoties.

Stichting STEM (staat voor STerven op je Eigen Manier) wil sterven een volwaardige plaats in het leven geven door mensen te stimuleren over sterven te praten en handvatten te bieden hoe ze dat kunnen doen met behoud van eigen normen en waarden t.a.v. lijden en sterven en in acht neming van de culturele achtergrond.

De bouwstenen in de leerlijn palliatieve zorg

De leerlijnen

Leerlijn palliatieve zorg
Auteur	Rinel van Beest Anneke Zwijnenburg
Stage	1e Huisartsstage Klinische stage CZ stage GGZ stage 2e Huisartsstage
KBA	1. Palliatieve en stervensfase-gesprek 2. Overgang-fasen 3. Medische diagnostiek en handelen 4. Anticiperend beleid 5. Samenwerking en regie 6. Naasten 7. Rouwbegeleiding 8. Palliatieve sedatie 9. Euthanasie 10. Continuïteit en zelfzorg
Competenties	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Organiseren Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap Professionaliteit Aandachtsgebied diversiteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie