Wijkgebonden zorg

Leerlijn maatschappelijk handelen
Auteur	Martine Samsom; Joanne Kessler;
Stage	1e Huisartsstage; 2e Huisartsstage;
Competentie	5.1 Gezondheidsbevordering;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Praktijkleren; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Achtergrond
3 Doel
4 Gebruiksaanwijzing
5 Onderwijsactiviteiten
- 5.1 Bronnen

Relevantie

Om te weten waar je patiënten met sociale vraagstukken naartoe kunt verwijzen, is het belangrijk om de sociale kaart van je wijk te kennen en te weten hoe je met ze in contact komt. Dit onderdeel helpt je hier mee op weg.

Achtergrond

Er zijn vele instanties die zich bezighouden met vragen van patiënten met betrekking tot sociale problemen zoals zorg, welzijn, geld, wonen, gezondheid, werk, meedoen of veiligheid. Om hiervoor één centraal aanspreekpunt te hebben, bestaan er sinds 2015 per gemeente wijkteams. Deze teams bestaan vaak onder meer uit maatschappelijk werkers, schuldhulpverleners en ervaringsdeskundigen, en bieden zorg en ondersteuning op een laagdrempelige manier aan. De jeugdzorg heeft zich ook in de wijken georganiseerd en soms los van het wijkteam. In Amsterdam is dat bijvoorbeeld het Ouder Kind Team (OKT).

Naast het wijkteam en de jeugdzorg, die zich bezighouden met de sociale zorg, kom je vaak ook in aanraking met andere hulpverleners voor medische zorg in de wijk. Je kunt hierbij denken aan de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI), welzijnscoach, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, verloskundigen, diëtiste, wijkverpleegkundige, de specialist ouderengeneeskunde etc.

Zie ook Samenwerking in de wijk (leerlijn preventie). Zie ook onze bronnen voor extra achtergrondinformatie.

Doel

Erachter komen hoe de sociale kaart (in jouw wijk) in elkaar zit
Hier meer mee in aanraking komen, zodat je laagdrempeliger patiënten kan overleggen of verwijzen
Je mening vormen over deze organisatiestructuur

Gebruiksaanwijzing

Dit onderdeel is met name geschikt tijdens de 2e huisartsstage, als je meer met sociale problematiek in aanraking komt. Het geeft je achtergrondinformatie, een opdracht in de wijk (voor je eigen praktijk), of tijdens een terugkomdag (bijvoorbeeld Keek op de Week). Je kan het gebruiken voor een ontwikkelplan of als input gebruiken voor een leergesprek.

Onderwijsactiviteiten

Leergesprek

Onderwerpen: Om tijdens een leergesprek met je opleider te bespreken.

Organisatie: hoe ziet de organisatiestructuur eruit hier in de wijk? Is er alleen een wijkteam of ook een jeugdteam? Hoe is de organisatie met scholen geregeld? En hoe met ouderen of thuiszorg? Is de organisatie recent nog veranderd of gaat hij nog veranderen?
Contact: met welke hulpverleners is er veel contact? Hoe verloopt dat contact? Met welke weinig? Waar ligt dat aan? Hoe en wanneer vindt er terugkoppeling plaats van patiënten? Zou er misschien meer of juist minder verwezen moeten worden? Is er nog verschil in contact met de wijkteams of de jeugdzorg?
Verwijzingen: wat voor patiënten worden verwezen en met welke problematiek? Naar welke zorgverleners met name? Wanneer is er voor de laatste keer verwezen en wat voor casus was dat? Welke casus is het meest bijgebleven? Welke keer was een verwijzing het meest succesvol? Waar lag dat aan? Wanneer het minst succesvol? Waar lag dat aan? Bij welke problematiek is over het algemeen een verwijzing wel of niet succesvol?

Onderwijsprogramma

Organiseer een wijksafari: Dit is een fiets- of wandeltocht die je organiseert met je onderwijsgroep, langs de belangrijkste teams of hulpverleners in jouw buurt. Hiermee kom je laagdrempelig in contact met de hulpverleners, kunnen er vragen en ervaringen worden uitgewisseld, krijg je een beter beeld van de sociale kaart én kan je er samen een leuke (buiten) dag van maken. Enkele tips voor het organiseren:

Zorg dat je in ieder geval langsgaat bij het wijkteam en (indien aanwezig) het jeugd- en gezinsteam. Vaak zijn deze teams ook erg enthousiast om meer met jullie in contact te komen.
Zorg dat je van tevoren duidelijk aangeeft met welk doel jullie komen. Eventueel kan er een korte presentatie plaatsvinden over de organisatiestructuur, maar er moet met name genoeg tijd zijn voor vragen en uitwisseling.
Zorg dat je maximaal een uur per organisatie hebt ingepland, hou het kort en krachtig.
Zorg voor voldoende looptijd en pauzes, nabespreken werkt vaak beter dan een aaneenschakeling van praatjes.

Keek op de Week: Bespreek tijdens een keek op de week, mogelijk voorafgaand aan de wijksafari, de huidige organisatiestructuur. Enkele voorbeelden van recente artikelen hierover:

Sociaal wijkteam is slecht onderbouwde hype
Of je hulp ontvangt van de gemeente, hangt af van waar je woont Trouw, 21 mei 2019
Met zorgverlener in wijkteam vaker verwijzing Medisch Contact 18 januari 2019 (zie ook onderstaande reacties)

Praktijkleren

Organiseer een wijksafari: Zie onder onderwijsprogramma, maar dan voor je eigen praktijk. Indien je praktijk in een achterstandswijk in Amsterdam ligt, kan je hiervoor financiering aanvragen via het Achterstands Ondersteuningsfonds (AOF)

Ontwikkelplan Als er verbetering mogelijk zou kunnen zijn met betrekking tot het contact in de wijkteams of de rest van de sociale kaart, dan zou je dit tot een praktijkverbeterplan kunnen uitwikkelen. Hieronder zijn de stappen deels uitgewerkt met betrekking tot een plan. Kijk of er punten zijn die op jou van toepassing kunnen zijn en pas aan waar nodig.

Zie ook ontwikkelplan

1. Herkennen van een verbeterpunt: Ga tijdens een leergesprek met je opleider na of er mogelijk verbeterpunten zijn met betrekking tot de wijkgerichte zorg (zie Leergesprek - Onderwerpen). Dit kan je uiteraard ook doen vanuit de wijkteams. Zijn er vanuit hun adviezen, wensen of verbeterpunten?
2. Analyseren van de achtergrond: Ga na wat de huidige afspraken zijn. Hoe vindt contact plaats tussen de huisartsen en andere zorgverleners? Zijn er vaste momenten? Vaste contactpersonen? Vindt er terugkoppeling plaats? Kan in elkaars dossier worden meegekeken? Zijn deze afspraken net nieuw? Hoe was het hiervoor georganiseerd? Waarom is het aangepast? Wat werkte wel en niet?
3. Ontwikkelen van ideeën over mogelijke verbetering: Dit is de opzet van het project. Wat kan je aan de hand van de vorige 2 punten als mogelijke verbetering ontwikkelen? Is het bijvoorbeeld nodig om eerst elkaar beter te leren kennen, mogelijk aan de hand van een wijksafari? Of kent iedereen elkaar al, maar is er meer behoefte aan een gemakkelijker verwijssysteem, vaste contactmomenten of een vast contactpersoon? Moet dit juist plaatsvinden tijdens een gezamenlijke lunch, of juist kort aan het einde van een spreekuur? Met alle huisartsen of is er 1 aanspreekpunt? Of loopt het contact met de patiënten zelf stroef en is hier meer hulp en terugkoppeling bij nodig? Maak een opzet voor een plan met een aantal concrete punten waar je naartoe wilt werken en hoe je daar wilt komen (eventueel aan de hand van de DARTN methode).
4. Relatie opbouwen met betrokkenen op onderwerp: Bespreek de opzet van je project met de betrokkenen: je opleider, eventueel de andere huisartsen, en het wijk of jeugdteam waar het over gaat. Kijk of zij nog aanpassingen of verbeteringen hierop hebben.
5. Ontwerp – en ontwikkelgerichte interventies bedenken: Wat is er nodig om de opzet te laten slagen? Is er eerst een wijksafari nodig om elkaar beter te leren kennen? Of mogelijk een bijscholing zodat iedereen weet waar je wel of niet iemand voor kan verwijzen of hoe de organisatiestructuur in elkaar zit? Mogelijk een gezamenlijke vergadering die je leidt waarbij iedereen zijn wensen en zorgen kan uitspreken? Is er een teambespreking nodig om het plan uit te leggen?
6. Bespreken van verbetermogelijkheden en afwegen voor- en nadelen van interventies met betrokkenen: Mogelijk dat een wijkteam het liefst elke week met alle artsen een ruime tijd zou willen overleggen, maar dat dit voor huisartsen niet wenselijk of haalbaar is. Ga na welke afspraken welke voor - en nadelen voor beide partijen heeft en welke afspraken het wel en niet halen.
7. Implementatie: Bepaal een startdatum. Zorg dat dit ruim voor het einde van je opleidingsjaar is, zodat je ook de evaluatie goed kan uitvoeren.
8. Evaluatie: Bepaal een evaluatiedatum. Ga met alle partijen na welke afspraken wel of niet worden nagekomen en waarom wel of niet. Pas zo nodig het verbeterplan aan. En plan dan weer een evaluatie moment in. Mocht het einde van je opleidingsjaar in zicht komen, draag het dan mogelijk over aan de volgende aios.

Zelfstudie

E-learning NHG: Samenwerken aan gezondheid in de wijk

Bronnen

Uitleg over de verschillende organisatie vormen van wijkteams
Uitleg sociale wijkteams, een overzicht van 5 jaar
Sjabloon sociale kaart, NHG
Uitleg Buurtteams Amsterdam
Uitleg Ouder en Kind Team (OKT) Amsterdam
Informatie, contactgegevens en aanbod Buurtteams Amsterdam
Welzijn op recept. Een landelijk kennisnetwerk waar je patiënten met psychosociale klachten verwijst naar een welzijnscoach

De bouwstenen in de leerlijn maatschappelijk handelen

De leerlijnen

Leerlijn maatschappelijk handelen
Auteur	Martine Samsom Joanne Kessler
Stage	1e Huisartsstage 2e Huisartsstage
Competentie	5.1 Gezondheidsbevordering
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Praktijkleren Zelfstudie