Valpreventie: verschil tussen versies

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Anouk Meijer; Vivian Kenter; Niek van Asperen;
Stage	CZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	7. Veiligheid
Competenties	Samenwerken; Maatschappelijk handelen; Kennis en wetenschap;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Praktijkleren; Themaonderwijs; Zelfstudie;

Huidige versie van 3 dec 2022 om 12:04

Relevantie

In 2018 waren er naar schatting 108.000 SEH-bezoeken naar aanleiding van letsel door een valongeval onder ouderen van 65 jaar en ouder. Dagelijks overlijden er 13 mensen door een val(CBS). Bijna de helft van de valongevallen in de leeftijd 70 jaar en ouder vindt plaat in en om het huis. Met name in de sanitaire ruimte en voornamelijk door struikelen.

Een val veroorzaakt vaak veel leed. Lichamelijk door kneuzingen of een breuk, maar ook geestelijk. Vallen is ook een groot maatschappelijk probleem. De gezondheidskosten van vallen en van gerelateerde letsel zijn substantieel en direct gerelateerd aan de valfrequentie en de ernst van het letsel. Ook de werklast van de professionals in zorgsector neemt hierdoor toe.

cijfers valongevallen bij 65+ van de website veiligheid.nl

Doel

Je kent de signalen die wijzen op valrisico
Je kunt het valrisico inschatten en bespreekbaar maken
Je kent de 9 tips voor valpreventie voor ouderen
Je kan gebruik maken van een multidisciplinair netwerk.

Gebruiksaanwijzing

Informatie bedoeld voor zelfstudie, vragen om in het leergesprek te bespreken en informatie die gebruikt kan worden voor onderwijs.

Onderwijsactiviteiten

Tijdens de visite valt het je al op: je loopt achter patiënt (op slippers) aan door een donkere volle gang, de rollator wordt flink voor haar uitgeduwd. Binnen parkeert patiënt de rollator in een hoek en gaat zich vasthoudend aan stoelen en banken in haar hoekje bij het raam zitten. Als je haar wilt onderzoeken loopt ze naar de slaapkamer en gaat op bed liggen. Je helpt maar je vraagt je af hoe ze dat elke avond zelf doet. En doe je het wel goed?

Zelfstudie

Een voor verzorgende, maar zeker ook voor huisartsen interessante online training: Valpreventie, e-learning van Free-learning.nl
Doe de val risicotest en valanalyse op de site van Zorgvoorbeter.nl
Kijk naar de sociale kaart: wie kan je inzetten voor valanalyse en valpreventie? Overzicht van de betrokken zorgverleners bij vallen.
Schakel je wel eens de mantelzorger in? Hier een checklist voor mantelzorgers om zelf vallen te voorkomen.
Welke beweegprogramma's worden er bij jou in de buurt gegeven? Keuzehulp beweegprogramma's valpreventie 65+.
Podcast Pilot - Osteoporose en Fractuurpreventie
Podcast Vallen bij ouderen

Leergesprek

Ga een leergesprek aan met je opleider: hoe proactief geef je adviezen, wat zijn de belemmeringen? Verwijs je patiënten wel eens naar websites als:

Vallen voorkomen en veilig wonen van thuisarts.nl
'Tips om niet te vallen' op youtube
Voorlichtingsmateriaal over valpreventie van Veiligheid.nl

Medicatiegebruik blijkt een van de dertien factoren op een verhoogd valrisico. Op dit moment loopt het FARM-Op onderzoek bij apothekers. Het doel van het onderzoek is om ouderen met een hoog valrisico op te sporen in de apotheek met een risicostratificatie instrument. Doet jouw apotheek eraan mee? Iets voor het FTO? Zijn er nog andere projecten in de regio?

onderwijsprogramma

Voor het organiseren van onderwijs over vallen en medicatiegebruik: Instituut Verantwoord Medicijngebruik

Bronnen

Wat werkt in valpreventie bij thuiswonende ouderen? Veiligheid.nl

Valpreventie: hoe herken je risico's op vallen? Kennisplein Zorg voor Beter

Startpagina - preventie van valincidenten. Richtlijnendatabase

Valpreventie. KNMP.nl

Factsheet Screening op valrisico. Veiligheid.nl

De bouwstenen in de leerlijn complexe ouderenzorg

De leerlijnen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{Header - Leerlijn complexe ouderenzorg}}
 {| class="infobox leerlijn-ouderen"
 ! {{Titelbalk - Leerlijn complexe ouderenzorg}}
@@ Regel 4: / Regel 6: @@
 |'''Auteur'''
 |
-{{Auteur - Els Licht|Els Licht}}<br />
+{{Auteur - Anouk Meijer}}
-{{Auteur - Niek van Asperen|Niek van Asperen}}<br />
+{{Auteur - Vivian Kenter}}
+{{Auteur - Niek van Asperen}}
 |-
 |'''Stage'''
 |
-{{stage - CZ stage}}<br />
+{{stage - CZ stage}}
 {{stage - 2e Huisartsstage}}
 |-
 |'''KBA'''
 |
-{{KBA 4.7 - Veiligheid|7. Veiligheid}}<br />
+{{KBA 4.7 - Veiligheid|7. Veiligheid}}
 |-
 |'''Competenties'''
 |
-{{Competentiegebied 1 - Medisch handelen}}<br />
+{{Competentiegebied 3 - Samenwerken}}
-{{Competentiegebied 2 - Communicatie}}<br />
+{{Competentiegebied 5 - Maatschappelijk handelen}}
-{{Competentiegebied 3 - Samenwerken}}<br />
+{{Competentiegebied 6 - Kennis en wetenschap}}
-{{Competentiegebied 4 - Organiseren}}<br />
-{{Competentiegebied 5 - Maatschappelijk handelen}}<br />
-{{Competentiegebied 6 - Kennis en wetenschap}}<br />
-{{Competentiegebied 7 - Professionaliteit}}<br />
 |-
 |'''Leerplek'''
 |
-{{Toepassing - Leergesprek}}<br />
+{{Toepassing - Leergesprek}}
-{{Toepassing - Praktijkleren}}<br />
+{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}
-{{Toepassing - Onderwijsprogramma}}<br />
+{{Toepassing - Praktijkleren}}
-{{Toepassing - Zelfstudie}}<br />
+{{Toepassing - Themaonderwijs}}
-|-
+{{Toepassing - Zelfstudie}}
-|'''Trefwoord'''
-|
-Volgt
 |}
 === Relevantie ===
-Een van de problemen waar ouderen mee te maken krijgen is verminderde mobiliteit en een verhoogd risico om te vallen. Het valrisico neemt toe met leeftijd, boven de 65 valt 30% 1x per jaar en boven de 80 jaar 50% minstens een keer. Per jaar komen er zo’n 66.000 ouderen na een val op de SEH waarvan ongeveer de helft opgenomen wordt, 14.000 mensen breken hun heup. Als huisarts is het mede jouw verantwoordelijkheid om je patiënten hier zo goed mogelijk voor te behoeden.
+In 2018 waren er naar schatting 108.000 SEH-bezoeken naar aanleiding van letsel door een valongeval onder ouderen van 65 jaar en ouder. Dagelijks overlijden er 13 mensen door een val([https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/49/dagelijks-13-doden-door-een-val CBS]). Bijna de helft van de valongevallen in de leeftijd 70 jaar en ouder vindt plaat in en om het huis. Met name in de sanitaire ruimte en voornamelijk door struikelen.
+Een val veroorzaakt vaak veel leed. Lichamelijk door kneuzingen of een breuk, maar ook geestelijk. Vallen is ook een groot maatschappelijk probleem. De gezondheidskosten van vallen en van gerelateerde letsel zijn substantieel en direct gerelateerd aan de valfrequentie en de ernst van het letsel. Ook de werklast van de professionals in zorgsector neemt hierdoor toe.
+[[Bestand:Valongevallen 65+ 2019.jpg|minimatuur|485x485px|gecentreerd]]cijfers valongevallen bij 65+ van de website [https://www.veiligheid.nl/valpreventie/feiten-cijfers veiligheid.nl]
 === Doel ===
-Heeft de benodigde kennis en kunde om binnen zijn praktijk een valpreventie programma op te zetten en uit te voeren.
+* Je kent de signalen die wijzen op valrisico
+* Je kunt het valrisico inschatten en bespreekbaar maken
-==== Subdoelen ====
+* Je kent de 9 tips voor valpreventie voor ouderen
-* Heeft inzicht in de risicofactoren op vallen.
+* Je kan gebruik maken van een multidisciplinair netwerk.
-* Weet welke behandelingen het valrisico kunnen verlagen.
-* Heeft een overzicht van de partijen die bij valpreventie betrokken kunnen worden in zijn regio.
-* Weet hoe binnen zijn praktijk het valpreventieprogramma opgezet is.
-=== Voorbereiding ===
+=== Gebruiksaanwijzing ===
-Valpreventie begint met het identificeren van de doelgroep. Het is in ieder geval goed om bij elke vallende oudere niet alleen het bekende subdurale hematoom uit te sluiten maar ook aandacht voor de reden van de val te hebben.
+Informatie bedoeld voor zelfstudie, vragen om in het leergesprek te bespreken en informatie die gebruikt kan worden voor onderwijs.
-Een korte screening bij ouderen kan uit 2 vragen bestaan:
+=== Onderwijsactiviteiten ===
-* Bent u afgelopen 12 maanden gevallen?
+Tijdens de visite valt het je al op: je loopt achter patiënt (op slippers) aan door een donkere volle gang, de rollator wordt flink voor haar uitgeduwd.  Binnen parkeert patiënt de rollator in een hoek en gaat zich vasthoudend aan stoelen en banken in haar hoekje bij het raam zitten. Als je haar wilt onderzoeken loopt ze naar de slaapkamer en gaat op bed liggen. Je helpt maar je vraagt je af hoe ze dat elke avond zelf doet. En doe je het wel goed?
-Als hier positief op geantwoord is, moet nog aan een van de volgende 2 criteria voldaan worden om iemand valgevaarlijk te noemen.
-* Meer dan 1x gevallen
-* Moeite met bewegen, lopen of balans houden
-In deze gevallen is het nuttig om een valanalyse te doen. Voorbeeld van hoe een gestructureerde uitgebreide [https://www.veiligheid.nl/valpreventie/interventies/screening/valanalyse valanalyse] eruit kan zien. Op deze site is de hele valanalyse te downloaden.  Gezien de uitgebreidheid van een goede valanalyse kan het nuttig zijn delen hiervan aan de fysiotherapeut of POH-ouderen uit te besteden.
-Bij een oudere met een verhoogd valrisico zijn er meestal meerdere interventies nodig om het valrisico te verlagen. Aanbevelingen voor interventies worden in de richtlijn van de geriatrie gegeven. De [https://www.nvkg.nl/sites/nvkg.nl/files/valincidenten-bij-ouderen-preventie-van.pdf oude richtlijn valpreventie uit 2004] met een op deze richtlijn gebaseerde [https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/preventie_van_valincidenten_bij_ouderen/startpagina_-_preventie_van_valincidenten.html site over valpreventie] met actuele aanpassingen. Ook op de site [https://www.veiligheid.nl/valpreventie/interventies/screening/valanalyse veiligheid.nl] staan voorbeelden van beschikbare interventies.
+==== Zelfstudie ====
+* Een voor verzorgende, maar zeker ook voor huisartsen interessante online training: [https://free-learning.nl/modules/valpreventie/start.html Valpreventie], e-learning van Free-learning.nl
+* Doe de val risicotest en valanalyse op de site van [https://www.zorgvoorbeter.nl/valpreventie-ouderen/risico-vallen?_ga=2.267850638.1638246453.1611674829-2093969280.1610958601 Zorgvoorbeter.nl]
+* Kijk naar de sociale kaart: wie kan je inzetten voor valanalyse en valpreventie? [https://www.netwerk100.nl/wp-content/uploads/2017/08/valpreventie.png Overzicht] van de betrokken zorgverleners bij vallen.
+* Schakel je wel eens de mantelzorger in? Hier een [https://www.vegro.nl/content/files/content/Documenten/Adviespagina's/Valpreventie/checklist-AMC-Valpreventie-bij-ouderen.pdf checklist] voor mantelzorgers om zelf vallen te voorkomen.
+* Welke beweegprogramma's worden er bij jou in de buurt gegeven? [https://www.veiligheid.nl/valpreventie/interventies/beweegprogrammas/keuzehulp Keuzehulp beweegprogramma's valpreventie 65+].
+* Podcast [https://www.huisartspodcast.nl/pilot/pilot-osteoporose-en-fractuurpreventie/ Pilot - Osteoporose en Fractuurpreventie]
+* Podcast [https://www.huisartspodcast.nl/ouderen-geneeskunde/vallen-bij-ouderen/ Vallen bij ouderen]
-Bovenstaande bezigheden moeten voor een effectief programma geborgd worden met afspraken met alle betrokken partijen over wie welke verantwoordelijkheden heeft en waar alles vastgelegd wordt. De informatie over het opzetten van preventieprogramma’s staat beschreven bij de [http://wiki.hovumc.nl/pages/viewpage.action?pageId=3541018 leerlijn preventie].
+==== Leergesprek ====
+Ga een leergesprek aan met je opleider: hoe proactief geef je adviezen, wat zijn de belemmeringen? Verwijs je patiënten wel eens naar websites als:
+* [https://www.thuisarts.nl/veiligheid-in-en-om-huis-voor-ouderen Vallen voorkomen en veilig wonen] van thuisarts.nl
+* [https://www.youtube.com/watch?v=wFYSk05d0j4%C2%A0 'Tips om niet te vallen'] op youtube
+* [https://www.veiligheid.nl/valpreventie/voorlichtingsmateriaal Voorlichtingsmateriaal] over valpreventie van Veiligheid.nl
+Medicatiegebruik blijkt een van de dertien factoren op een verhoogd valrisico. Op dit moment loopt het [https://farm-op.sites.uu.nl/het-onderzoek/ FARM-Op] onderzoek bij apothekers.  Het doel van het onderzoek is om ouderen met een hoog valrisico op te sporen in de apotheek met een risicostratificatie instrument. Doet jouw apotheek eraan mee? Iets voor het FTO?  Zijn er nog andere projecten in de regio?
-Verdere informatie over valpreventie:
+==== onderwijsprogramma ====
-* NHG bijscholing [https://www.nhg.org/scholing/onderwijsmateriaal-de-vallende-oudere De vallende oudere], Powerpoint (+-2uur) met toelichting
+Voor het organiseren van onderwijs  over vallen en medicatiegebruik: [https://www.medicijngebruik.nl/fto-voorbereiding/fto-module-presentatie/2388 Instituut Verantwoord Medicijngebruik]
-* NHG richtlijn [https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/fractuurpreventie Fractuurpreventie]
-* Patiënteninformatie: [https://www.thuisarts.nl/veiligheid-in-en-om-huis-voor-ouderen veiligheid in en om huis voor ouderen]
-=== Bouwstenen ===
+=== Bronnen ===
+[https://www.veiligheid.nl/valpreventie/over-valpreventie/wat-werkt-in-valpreventie Wat werkt in valpreventie bij thuiswonende ouderen?] Veiligheid.nl
-==== Terugkomdag ====
+[https://www.zorgvoorbeter.nl/valpreventie-ouderen Valpreventie: hoe herken je risico's op vallen?] Kennisplein Zorg voor Beter
-Valpreventie maakt onderdeel uit van het expert onderwijs. Een alternatief hiervoor 1 of 2 AIOS de NHG bijscholing [https://www.nhg.org/scholing/onderwijsmateriaal-de-vallende-oudere De vallende oudere] in de leergroep te laten geven.
-==== Tijdens de CZ stage ====
+[https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/preventie_van_valincidenten_bij_ouderen/startpagina_-_preventie_van_valincidenten.html Startpagina - preventie van valincidenten.] Richtlijnendatabase
-* Ga na of er op jouw stageplek een valpreventieprogramma is. Beschrijf hoe dit opgezet is en welke hulpverleners er allemaal bij betrokken zijn.
-* Bespreek met je stagebegeleider dit valpreventieprogramma. welke mensen worden er geïncludeerd? Zou er sprake kunnen zijn van over- of onder diagnostiek? In hoeverre is de arts bij dit programma betrokken? In hoeverre zou dit programma in de huisartsenpraktijk wenselijk en haalbaar zijn?
-==== Tijdens de 2e huisartsenstage ====
+[https://www.knmp.nl/valpreventie Valpreventie.] KNMP.nl
-* Bespreek met je opleider wat er in zijn praktijk aan valpreventie gedaan wordt. Is er een programma of hangt het van de individuele arts af? Hoe zou hij in een ideale situatie willen dat het geregeld is en wat weerhoudt hem daar nu van?
-* Bespreek in de leergroep na wat de verschillen tussen de huisartsenpraktijken zijn en bedenkt wat de verbeterpunten voor jou praktijk zijn.
-* Een valpreventieprogramma opzetten en uitvoeren kost veel tijd en moeite. Laat een van de AIOS uit de groep uitzoeken of de zorgverzekeraar hier financiële compensatie voor geeft en wat de eisen zijn die hieraan verbonden zijn.
+[https://www.veiligheid.nl/valpreventie/feiten-cijfers/factsheet-screening-valrisico Factsheet Screening op valrisico]. Veiligheid.nl
 {{Footer - Leerlijn complexe ouderenzorg}}

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Anouk Meijer Vivian Kenter Niek van Asperen
Stage	CZ stage 2e Huisartsstage
KBA	7. Veiligheid
Competenties	Samenwerken Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Praktijkleren Themaonderwijs Zelfstudie