Geriatrische syndromen: verschil tussen versies

Huidige versie van 20 nov 2022 om 10:28

1. Hoofdpagina
2. Leerlijn complexe ouderenzorg
3. Geriatrische syndromen

Relevantie

Geriatrische syndromen (Geriatric giants) zijn veel voorkomende problemen bij ouderen. De belangrijkste gezondheidsproblemen van ouderen die worden aangeduid als geriatrisch syndroom zijn vallen, incontinentie, ondervoeding, depressie, delier, duizeligheid en acute afgenomen zelfredzaamheid. De definitie van de term ‘syndroom” zoals gebruikt in de geriatrie, wijkt echter af van de definitie zoals die over het algemeen in de geneeskunde wordt gehanteerd. Een syndroom in de medisch gangbare betekenis is een verzameling van symptomen en verschijnselen die in een vast onderling verband voorkomen als karakteristiek kenmerk van een onderliggende aandoening  Een geriatrisch syndroom daarentegen is een syndroom waarbij een of meer symptomen als gevolg van meerder aandoeningen tegelijkertijd voorkomt. Achter deze geriatrische syndromen blijken op hoge leeftijd vele ziekten schuil te gaan, die zich vaak op atypische wijze presenteren door symptoomarmoede of symptoomverschuiving. 

Doel

• Je herkent het geriatrisch syndroom, de acute en de chronische. 
• Je bent je bewust van de multiproblematiek achter een geriatrisch syndroom en kan deze in kaart brengen. 

Gebruiksaanwijzing

materiaal voor zelfstudie en praktijkopdracht voor de 2e huisartsstage

Onderwijsactiviteiten

zelfstudie:

Het kaartenhuis van het kwetsbare lichaam dat nog nét overeind bleef, kan ineen vallen door een klein probleem. Vaak voorkomende relatief lichte stressoren zijn infecties, bijwerkingen van of intoxicaties met geneesmiddelen en verstoringen van de water- en zoutbalans. Welk geriatrisch syndroom hierdoor vervolgens wordt uitgelokt, hangt af van de zwakste schakel, het meest labiele evenwicht. Bij een acuut geriatrisch syndroom is er een acute uitlokkende factor die samen met de predisponerende factoren tot problemen leiden. Bijvoorbeeld: urineweginfectie (stressor) bij verminderde cognitie, anticholinerge receptorblokkade door medicatie en zintuigelijke beperkingen lijden tot een delier. 

Chronisch geriatrische syndromen (sarcopenie, osteoporose, dementie, depressie) hebben geen duidelijke uitlokkende factor, maar wel meerdere bijdragende factoren, waarvan ook een of meer noodzakelijk kunnen zijn voor het ontstaan van dat geriatrisch syndroom. Bv sombere stemming, toegenomen afhankelijkheid en toegenomen problemen met gebitsprothese leiden samen tot ondervoeding. 

Hoewel in de geneeskunde, de psychologie en de sociologie het hechte verband tussen de fysieke, mentale en sociale dimensies van de mens inmiddels algemeen wordt erkend, komt nergens anders dan in de geriatrie zo nadrukkelijk tot uiting dat stoornissen in elk van de genoemde dimensies direct waarneembare gevolgen kunnen hebben voor (een van) beide andere dimensies. 

Praktijkopdracht:

een klein trauma door val, “duizeligheid”, gewichtsverlies  komen in de praktijk vaak voor. Ga bij zo’n  patiënt eens na wat de oorzaak zou kunnen zijn, welke grote en kleine gevolgen dit heeft op o.a. de kwetsbaarheid maar ook in de fysieke, mentale en sociale dimensies.  

Gebruik hiervoor (evt. samen met de POH-S) een geriatrisch assesment. Dit kan aan de hand van de U-care toolkit waarin dit assesment beschreven staat, van Beteroud.

Bespreek je patiënt met je opleider tijdens een leergesprek.  

Bronnen:

Inleiding in de gerontologie en geriatrie, : Bohn Stafleu van Loghum. 2020, als e-book via de VU bibliotheek te raadplegen. Auteurs: M. Visser, A.A.L. Kok, P.E. Spies, B.M. Buurman 

Praktijk gids voor kwetsbare ouderen, VMS

De bouwstenen in de leerlijn complexe ouderenzorg

De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's

Categorie: Competentiegebieden

Categorie: Overige aandachtsgebieden