Cognitieve meetinstrumenten voor ouderen: verschil tussen versies
Uit Wiki HOVUmc
(tekst uniformer gemaakt. links gecontroleerd) |
|||
| (3 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 37: | Regel 37: | ||
=== Relevantie === | === Relevantie === | ||
| − | + | Een op de vijf mensen krijgt dementie. Dementie is een aandoening met cognitieve stoornissen als gevolg. Er kunnen verschillende cognitieve stoornissen optreden zoals: geheugenstoornissen, afasie, apraxie, agnosie, stoornissen in de uitvoerende functie, stoornissen in aandacht en concentratie en/of mentale verwerkingssnelheid en stoornissen in visueel-ruimtelijke of constructieve vaardigheden. Ook kunnen ontregelingen in stemming en gedrag optreden, zoals depressief, angstig, achterdochtig, geagiteerd en agressief gedrag, nachtelijk onrust, wanen en hallucinaties. Deze symptomen kunnen belastend zijn zowel voor de patiënt zelf als zijn mantelzorger. | |
| − | Cognitieve | + | Cognitieve stoornissen hebben een grote invloed op zelfredzaamheid en het dagelijks functioneren. Bij de diagnose, screening en het bepalen van de ernst van een cognitieve stoornis kunnen meetinstrumenten een toegevoegde waarde hebben. Hierbij is uniformiteit van afname belangrijk voor de diagnostiek, verwijzingen en monitoring. De meetinstrumenten bestaan uit vragenlijsten en zijn bruikbaar voor de huisartsenpraktijk en wetenschappelijk onderzoek. |
=== Doel === | === Doel === | ||
| − | * Je | + | * Je kunt geschikte vragenlijsten afnemen en inzetten bij diagnose, screening en het bepalen van de ernst van een cognitieve stoornis. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=== Onderwijsactiviteiten === | === Onderwijsactiviteiten === | ||
| − | Deze bouwsteen | + | Deze bouwsteen bestaat uit vragenlijsten en instructiefilmpjes. Je bestudeert de vragenlijsten en instructiefilmpjes en neemt in overleg met de opleider de vragenlijsten af bij een proefpersoon en/of bij de patiënt(en). Bespreek de uitkomst met de opleider en of de POH-ouderen. |
| + | ===Meetinstrumenten=== | ||
==== MMSE (Mini-Mental State Examination) ==== | ==== MMSE (Mini-Mental State Examination) ==== | ||
De MMSE wordt gebruikt voor het screenen van cognitieve beperkingen bij ouderen. De test evalueert de cognitieve functies: aandacht en oriëntatie, geheugen, registratie, herinnering, berekening, taal en handelingen. | De MMSE wordt gebruikt voor het screenen van cognitieve beperkingen bij ouderen. De test evalueert de cognitieve functies: aandacht en oriëntatie, geheugen, registratie, herinnering, berekening, taal en handelingen. | ||
* Vragenlijst: [https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/mini-mental-state-examination-gestandaardiseerde-versie/ MMSE] | * Vragenlijst: [https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/mini-mental-state-examination-gestandaardiseerde-versie/ MMSE] | ||
* Instructiefilmpje: [https://www.youtube.com/watch?v=1X9vIwDEW7E de perfecte MMSE afname] | * Instructiefilmpje: [https://www.youtube.com/watch?v=1X9vIwDEW7E de perfecte MMSE afname] | ||
| − | * Instructiefilmpje [https://www.youtube.com/watch?v=8dlSdVSHXrU met Alzheimer | + | * Instructiefilmpje: [https://www.youtube.com/watch?v=8dlSdVSHXrU MMSE afname bij patiënt met Alzheimer] |
==== Kloktekentest ==== | ==== Kloktekentest ==== | ||
| − | De kloktekentest meet veel cognitieve vaardigheden, waaronder het visueel semantisch geheugen, het werkgeheugen, visuospatiële vaardigheden, aandacht en enkele uitvoerende functies. De | + | De kloktekentest meet veel cognitieve vaardigheden, waaronder het visueel semantisch geheugen, het werkgeheugen, visuospatiële vaardigheden, aandacht en enkele uitvoerende functies. De kloktekentest wordt als aanvulling bij de MMSE afgenomen als onderdeel van de diagnostiek van dementie. Bij geheugenklachten wordt de kloktekentest aanbevolen in combinatie met de MMSE. |
| − | Vraag de patiënt een cirkel te tekenen, vervolgens de 12 cijfers van een klok erin te tekenen en de wijzers van de klok op 10 over 11 te zetten. | + | Kloktekentest: Vraag de patiënt een cirkel te tekenen, vervolgens de 12 cijfers van een klok erin te tekenen en de wijzers van de klok op 10 over 11 te zetten. |
| − | * | + | * Tabel: [https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/dementie#volledige-tekst-tabel3 kloktekentest scoren] |
| − | * | + | * Instructiefilmpje: [https://www.youtube.com/watch?v=yjuDRs-dQEM kloktekentest afname] |
==== MoCA (Montreal Cognitive Assessment) ==== | ==== MoCA (Montreal Cognitive Assessment) ==== | ||
| − | De MoCA is een beknopt screeningsinstrument voor het meten van cognitieve achteruitgang en bevat de volgende | + | De MoCA is een beknopt screeningsinstrument voor het meten van cognitieve achteruitgang en bevat de volgende acht cognitieve domeinen: |
# executieve functies (processen die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen), | # executieve functies (processen die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen), | ||
# visuospatiële vaardigheden (het zien en verwerken van ruimtelijke informatie) | # visuospatiële vaardigheden (het zien en verwerken van ruimtelijke informatie) | ||
| Regel 74: | Regel 72: | ||
# kortetermijngeheugen | # kortetermijngeheugen | ||
# oriëntatie | # oriëntatie | ||
| − | * | + | <br \> |
| − | * | + | * Vragenlijst: [https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/montreal-cognitive-assessment/ MoCA] |
| + | * Instructiefilmpje: [https://www.youtube.com/watch?v=G3AGKGMQ7BE MoCA-afname] | ||
==== De RUDAS (Rowland Universal Dementia Assessment Scale) ==== | ==== De RUDAS (Rowland Universal Dementia Assessment Scale) ==== | ||
De RUDAS is een korte cognitieve screeningtest voor dementie, geschikt voor mensen met beperkte taalvaardigheid. De test is ontwikkeld in Australië, vrij van copyright en door de onderzoeksgroep van het Medisch Centrum Slotervaart in samenwerking met Erasmus Medisch Centrum en Havenziekenhuis vertaald en gevalideerd. | De RUDAS is een korte cognitieve screeningtest voor dementie, geschikt voor mensen met beperkte taalvaardigheid. De test is ontwikkeld in Australië, vrij van copyright en door de onderzoeksgroep van het Medisch Centrum Slotervaart in samenwerking met Erasmus Medisch Centrum en Havenziekenhuis vertaald en gevalideerd. | ||
| − | * | + | * Vragenlijst: [https://www.trimbos.nl/kennis/ouderenpsychiatrie-nkop/meetinstrumenten-ouderenpsychiatrie RUDAS] |
| − | * | + | * Instructiefilmpje: [https://www.trimbos.nl/docs/0b507b5f-e3b4-4ae2-ba81-85944c1c1142.mp4 RUDAS-afname] |
==== De GDS-15 (Geriatric Depression Scale) ==== | ==== De GDS-15 (Geriatric Depression Scale) ==== | ||
| − | De GDS-15 is een screeningsschaal voor depressie bij ouderen. Deze vragenlijst wordt door de ouderen zelf ingevuld. | + | De GDS-15 is een screeningsschaal voor depressie bij ouderen. Deze vragenlijst wordt door de ouderen zelf ingevuld. |
| + | *Vragenlijst: [https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/geriatric-depression-scale/ GDS-15] | ||
=== Bronnen === | === Bronnen === | ||
| − | * | + | * [https://www.bsl.nl/shop/klinisch-redeneren-bij-ouderen-9789036821544?gclid=Cj0KCQiA4b2MBhD2ARIsAIrcB-Rhdt67HnOIm7jvTh5lQOzNKD3E_YoqQzI9jPKheD_t8dPZwn1K3EQaAq1bEALw_wcB Klinisch redeneren bij ouderen], functiebehoud in levenssloopperspectief, Ton Bakker, Vera Habes, Germieke Quist, Judith van der Sande, Wim van de Vrie. Derde herziende druk, 2019. |
| − | + | * [https://www.nhg.org/product/ouderenzorg-in-de-huisartsenpraktijk/ Ouderenzorg in de huisartsenpraktijk] B. Oostveen, V. Kenter-Hupkes Uitgave van het NHG, 2023. | |
| − | * [https://www.nhg.org/ | + | * [https://www.bsl.nl/shop/ouderenpsychiatriede-praktijk-9789036821063 Ouderenpsychiatrie: de praktijk] Herkennen en signaleren van psychische en psychiatrische aandoeningen, Martin G. Kat |
| − | * [https://www.bsl.nl/shop/ouderenpsychiatriede-praktijk-9789036821063 Ouderenpsychiatrie: de praktijk] Herkennen en signaleren van psychische en psychiatrische aandoeningen Martin G. Kat | ||
{{Footer - Leerlijn complexe ouderenzorg}} | {{Footer - Leerlijn complexe ouderenzorg}} | ||
Huidige versie van 19 sep 2023 om 12:27
| Leerlijn complexe ouderenzorg | |
|---|---|
| Auteur | |
| Stage | |
| KBA | |
| Competenties | |
| Leerplek | |
Relevantie
Een op de vijf mensen krijgt dementie. Dementie is een aandoening met cognitieve stoornissen als gevolg. Er kunnen verschillende cognitieve stoornissen optreden zoals: geheugenstoornissen, afasie, apraxie, agnosie, stoornissen in de uitvoerende functie, stoornissen in aandacht en concentratie en/of mentale verwerkingssnelheid en stoornissen in visueel-ruimtelijke of constructieve vaardigheden. Ook kunnen ontregelingen in stemming en gedrag optreden, zoals depressief, angstig, achterdochtig, geagiteerd en agressief gedrag, nachtelijk onrust, wanen en hallucinaties. Deze symptomen kunnen belastend zijn zowel voor de patiënt zelf als zijn mantelzorger.
Cognitieve stoornissen hebben een grote invloed op zelfredzaamheid en het dagelijks functioneren. Bij de diagnose, screening en het bepalen van de ernst van een cognitieve stoornis kunnen meetinstrumenten een toegevoegde waarde hebben. Hierbij is uniformiteit van afname belangrijk voor de diagnostiek, verwijzingen en monitoring. De meetinstrumenten bestaan uit vragenlijsten en zijn bruikbaar voor de huisartsenpraktijk en wetenschappelijk onderzoek.
Doel
- Je kunt geschikte vragenlijsten afnemen en inzetten bij diagnose, screening en het bepalen van de ernst van een cognitieve stoornis.
Onderwijsactiviteiten
Deze bouwsteen bestaat uit vragenlijsten en instructiefilmpjes. Je bestudeert de vragenlijsten en instructiefilmpjes en neemt in overleg met de opleider de vragenlijsten af bij een proefpersoon en/of bij de patiënt(en). Bespreek de uitkomst met de opleider en of de POH-ouderen.
Meetinstrumenten
MMSE (Mini-Mental State Examination)
De MMSE wordt gebruikt voor het screenen van cognitieve beperkingen bij ouderen. De test evalueert de cognitieve functies: aandacht en oriëntatie, geheugen, registratie, herinnering, berekening, taal en handelingen.
- Vragenlijst: MMSE
- Instructiefilmpje: de perfecte MMSE afname
- Instructiefilmpje: MMSE afname bij patiënt met Alzheimer
Kloktekentest
De kloktekentest meet veel cognitieve vaardigheden, waaronder het visueel semantisch geheugen, het werkgeheugen, visuospatiële vaardigheden, aandacht en enkele uitvoerende functies. De kloktekentest wordt als aanvulling bij de MMSE afgenomen als onderdeel van de diagnostiek van dementie. Bij geheugenklachten wordt de kloktekentest aanbevolen in combinatie met de MMSE.
Kloktekentest: Vraag de patiënt een cirkel te tekenen, vervolgens de 12 cijfers van een klok erin te tekenen en de wijzers van de klok op 10 over 11 te zetten.
- Tabel: kloktekentest scoren
- Instructiefilmpje: kloktekentest afname
MoCA (Montreal Cognitive Assessment)
De MoCA is een beknopt screeningsinstrument voor het meten van cognitieve achteruitgang en bevat de volgende acht cognitieve domeinen:
- executieve functies (processen die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen),
- visuospatiële vaardigheden (het zien en verwerken van ruimtelijke informatie)
- aandacht
- concentratie
- werktempo
- taal
- kortetermijngeheugen
- oriëntatie
- Vragenlijst: MoCA
- Instructiefilmpje: MoCA-afname
De RUDAS (Rowland Universal Dementia Assessment Scale)
De RUDAS is een korte cognitieve screeningtest voor dementie, geschikt voor mensen met beperkte taalvaardigheid. De test is ontwikkeld in Australië, vrij van copyright en door de onderzoeksgroep van het Medisch Centrum Slotervaart in samenwerking met Erasmus Medisch Centrum en Havenziekenhuis vertaald en gevalideerd.
- Vragenlijst: RUDAS
- Instructiefilmpje: RUDAS-afname
De GDS-15 (Geriatric Depression Scale)
De GDS-15 is een screeningsschaal voor depressie bij ouderen. Deze vragenlijst wordt door de ouderen zelf ingevuld.
- Vragenlijst: GDS-15
Bronnen
- Klinisch redeneren bij ouderen, functiebehoud in levenssloopperspectief, Ton Bakker, Vera Habes, Germieke Quist, Judith van der Sande, Wim van de Vrie. Derde herziende druk, 2019.
- Ouderenzorg in de huisartsenpraktijk B. Oostveen, V. Kenter-Hupkes Uitgave van het NHG, 2023.
- Ouderenpsychiatrie: de praktijk Herkennen en signaleren van psychische en psychiatrische aandoeningen, Martin G. Kat
De bouwstenen in de leerlijn complexe ouderenzorg
De leerlijnen
Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's
| Kort | Spoed | Chron | Ouderen | Kind | Psych | ALK | Pall | Preventie | Praktijk |
| Korte episode zorg |
| Spoedeisende zorg |
| Chronische zorg |
| Complexe ouderenzorg |
| Zorg voor het kind |
| Psychische klachten |
| ALK |
| Palliatieve zorg |
| Preventie |
| Praktijkmanagement |
Categorie: Competentiegebieden
| Medisch handelen | Comm |
Maatsch. handelen | Weten |
Profess |
| Medisch handelen |
| Communicatie |
| Maatschappelijk handelen |
| Wetenschap |
| Professionaliteit |
Categorie: Overige aandachtsgebieden
| Diversiteit | Seksuali |
Innovatie |
| Diversiteit |
| Seksualiteit |
| Innovatie |
Categorieën:
- Leerlijn complexe ouderenzorg
- Bouwsteen
- Auteur - Vivian Kenter
- Auteur - Anouk Meijer
- Auteur - Niek van Asperen
- CZ stage
- 2e Huisartsstage
- KBA 4.3 - Intercurrente ziekten
- Competentiegebied 1 - Medisch handelen
- Competentiegebied 6 - Kennis en wetenschap
- Toepassing - Leergesprek
- Toepassing - Praktijkleren
- Toepassing - Themaonderwijs
- Toepassing - Zelfstudie