Ouderenmishandeling

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Monique Petra Niek van Asperen;
Stage	CZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	7. Veiligheid
Competenties	Medisch handelen; Maatschappelijk handelen;
Leerplek	Leergesprek; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten
5 Bronnen:

Relevantie

Ouderenmishandeling komt vaker voor dan men denkt. Jaarlijks wordt 1 op de 50 ouderen (2%) slachtoffer van ouderenmishandeling (Regioplan 2018). Ouderenmishandeling is geassocieerd met verschillende negatieve gezondheidsuitkomsten waaronder verhoogde mortaliteit en morbiditeit, groter gebruik van de gezondheidszorg en dan vooral de spoedeisende hulp en psychologische stress. Als arts is kennis van signalen en hoe te handelen daarom van (levens)belang.

Definitie ouderenmishandeling: al het handelen of het nalaten van handelen van al diegenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en / of psychische en/of materiele schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.

Bij ouderen met migrantenachtergrond en lage SES, verstandelijke beperkte ouderen is dit al vanaf >55 jaar!

Doel

De aios is zich bewust van een steeds hogere incidentie ouderenmishandeling.
De aios kent de signalen bij het slachtoffer en de pleger.
De aios is zich bewust dat zowel pleger als mishandelde oudere slachtoffer zijn
De aios kent het begrip ontspoorde mantelzorg
De aios kent het stappenplan huiselijk geweld en kan hulp inschakelen

Gebruiksaanwijzing

Informatie te gebruiken voor zelfstudie of als voorbereiding voor een leergesprek.

PPT presentatie die gebruikt kan worden tijdens de terugkomdag.

Onderwijsactiviteiten

Signalering/screening: Er is grote mate van handelingsverlegenheid onder artsen/medisch specialisten als ook ontbrekende kennis.

Doe de e-learning Veilig ouder worden - Herkennen van ouderenmishandeling. Deze is ook nuttig voor zorgverleners.

Bekijk de zakkaart mogelijke signalen van ouderen mishandeling.

Ontspoorde mantelzorg:

Ouderenmishandeling en ontspoorde mantelzorg, Vorm van Huiselijk Geweld
Ouderenmishandeling: vaak onbedoelde verwaarlozing, KNMG
Factsheet ontspoorde mantelzorg, Movisie
Huiselijk geweld, ouderenmishandeling Begrip tonen maar ook benadrukken dat er actie moet komen!

Melden?

Het is belangrijk bij bezorgdheid over de situatie in gesprek te gaan met de oudere, zonder de vermoedelijke daders erbij. Beschuldig niemand (patiënt is vaak loyaal aan dader), uit je zorg en zoek samen naar een goede oplossing.
Bij acuut gevaar moet een acute opname op geriatrische afdeling of in verzorgingshuis worden overwogen. Met toestemming van patiënt kan aangifte worden gedaan bij politie.
Overleg als er geen acuut gevaar is – bv bij overbelasting mantelzorger. Probeer samen naar een oplossing te komen.
Ondersteunende organisatie: "Veilig thuis” anoniem overleg of melding in overleg met de patiënt.
Meldpunt Ouderenmishandeling van de Inspectie voor de Gezondheidszorg meldt je geconstateerde of vermoede oudermishandeling in zorginstelling.

Er is nog geen aparte meldcode voor ouderenmishandeling. Het valt onder meldcode huiselijk geweld. Aan de KNMG-meldcode is in 2019 toegevoegd: mantelzorgverleningscheck. Ga bij patiënten na of ze door hun eigen problematiek (bijvoorbeeld verslaving of depressie) een gevaar kunnen vormen voor de persoon die van hun afhankelijk zijn voor mantelzorg.

Er is geen meldplicht voor ouderen mishandeling, het is een professionele norm in het afwegingskader. Wel een meldrecht.

voorbeeld van een meldcode voor mishandeling
Toolkit ouderen mishandeling van het Trimbos
Stroomschema's ouderenmishandeling, richtlijnendatabase.nl
Aanpak Ouderenmishandeling, huiselijkgeweld.nl

Hoe ouderenmishandeling aan te pakken, is afhankelijk van de situatie. Meerdere gesprekken zijn nodig. Mentoren en bewindvoerders spelen bij de aanpak van mishandeling vaak een belangrijke rol. De betreffende ouderen bevinden zich in een situatie waarin ze niet voor zichzelf kunnen opkomen. Mentoren kunnen opkomen voor goede zorg en zijn ook bevoegd daar afspraken over te maken; een bewindvoerder is bevoegd om iemands geld te beheren

Op weg naar een effectieve handreiking voor samenwerking mentorschap en beschermingsbewind in geval van spoedeisende aanpak van ouderenmishandeling. Handreiking voor mentorschap.

Bronnen:

richtlijn ouderenmishandeling, richtlijnendatabase

Meldcode.nu ouderenmishandeling

De bouwstenen in de leerlijn complexe ouderenzorg

De leerlijnen

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Monique Petra Niek van Asperen
Stage	CZ stage 2e Huisartsstage
KBA	7. Veiligheid
Competenties	Medisch handelen Maatschappelijk handelen
Leerplek	Leergesprek Onderwijsprogramma Zelfstudie