Consulten op afstand: per telefoon of e-consult

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Yeun Ying Wong;
Stage	1e Huisartsstage; 2e Huisartsstage;
KBA	7. Filteren en anamnese;
Competenties	Communicatie; Professionaliteit; Aandachtsgebied diversiteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Zelfstudie;

Inhoud

1 Relevantie
2 Doel
3 Gebruiksaanwijzing
4 Onderwijsactiviteiten
- 4.1 Bronnen

Relevantie

Het initiatief tot een telefonisch consult of via e-mail kan van de patiënt uitgaan (heeft bijv. geen tijd, ziet geen meerwaarde om langs te komen), van de huisarts (bijv. telefonisch evalueren/vervolg van een eerder consult), of de assistente speelt een vraag door aan de huisarts. Het is aan de huisarts of een vraag telefonisch afgehandeld kan worden of dat hij/zij de patiënt alsnog op de praktijk uitnodigt voor nader onderzoek.

Telefonische consulten vragen extra vaardigheden van de aios. In alle gevallen speelt APC een belangrijke rol: de hulpvraag uitvragen, checken bij de patiënt of je de hulpvraag goed hebt begrepen, vragen naar zorgen en verwachtingen, actief checken of de patiënt je adviezen en/of afspraken heeft begrepen. Wees je bewust dat bij telefonische gesprekken de non-verbale communicatie deels wegvalt en dat je daarom ook actiever verbaal moet gaan communiceren.

Bedenk van tevoren of telefonisch consulteren wel mogelijk is bij bijv. patiënten met een taalbarrière. En daar waar bij telefonische gesprekken de intonatie en directe interactie met de patiënt nog wel informatie geven, zijn E-consulten eendimensionaal. Veelal gaat het om korte, niet-urgente vragen, eventueel toegelicht met beeldvorming als een foto of video. Ook hier kan de huisarts besluiten extra informatie in te winnen via de telefoon of door degene alsnog op de praktijk te laten komen.

In het huidige COVID-19 tijdperk overheersen de 'consulten op afstand' de agenda van de huisarts. En ondanks dat beeldbellen (zie desbetreffende bouwsteen) meer in zwang lijkt te raken, verlopen deze consulten vooralsnog vooral telefonisch, en in mindere mate via email. Dit geeft nieuwe uitdagingen, en onzekerheden, om de ooit gangbare consulten daadwerkelijk op afstand af te handelen. En vraagt om extra aandacht en tijd van de aios en hao. Consulten op afstand zal de één makkelijker afgaan dan de ander.

Doel

1. Het stilstaan bij het feit dat telefonische contacten, maar ook email consulten, enkele belangrijke beperkingen in de arts-patiënt communicatie met zich meebrengen.

2. Het besef hebben dat ‘consulten op afstand’ met ingang van de COVID-19 tijdperk intensiever en veelvuldiger zijn, welke kunnen leiden tot nieuwe uitdagingen, maar ook onzekerheden.

Gebruiksaanwijzing

Zelfstudie, Leergesprek HAO, om – en – om telefonische spreekuur.

Onderwijsactiviteiten

1. Bekijk de PowerPoint presentatie voor meer tips en casuïstiek over telefonische consulten.

2. Bespreek in een leergesprek met je hao jouw drempels van telefonisch consulteren.

- Wat gaat je goed af, wat niet? Waar ligt dat aan?

- Welke vangnetten pas je toe tegen je onzekerheden, en is dit voor de patiënt verantwoord?

- Welke tips en trucs heeft je hao voor je problemen?

3. Bij het aanleren van vaardigheden, zoals telefonisch consult voeren, is feedback op basis van observatie door je opleider van groot belang. Observatie en feedback werken beter voor het leren als er een veilige en prettige sfeer is. Die sfeer ontstaat makkelijker als je het geregeld doet en zeker als ook de opleider zich door de aios laat observeren, zie artikel van C. Rietmeijer et al. 2018.

TIP: Doe ook eens samen een om-en-om-telefonische spreekuur, ipv het normale om-en-om spreekuur.

Een voorwaarde is wel de mogelijkheid om mee te kunnen luisteren. Gebruik bijvoorbeeld hiervoor de luidspreker op de telefoon. Ook kan je telefonische consulten met video opnemen om te bespreken met je opleider of op de terugkomdag. Vraag hiervoor wel toestemming aan de patiënt, die hiervoor tevoren geïnformeerd moet worden.

Bronnen

- Powerpoint presentatie van Kathy Boom

- Voor telefonisch beoordelen of een vraag van de patiënt spoed heeft of niet: zie bouwsteen Telefonische triage van Leerlijn Spoedzorg.

- CBT Rietmeijer et al; Patterns of direct observation and their impact during residency: general practice supervisors’ views. Medical education, 2018, 52.9: 981-991

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg

De leerlijnen

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Yeun Ying Wong
Stage	1e Huisartsstage 2e Huisartsstage
KBA	7. Filteren en anamnese
Competenties	Communicatie Professionaliteit Aandachtsgebied diversiteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Zelfstudie