Aandachtsgebied diversiteit: verschil tussen versies

Aandachtsgebied diversiteit
	Leerlijnhouder; Sylvia Mennink;
	Leerlijnmedewerkers; Mariël Jacobs; Fleur Sutorius;

Huidige versie van 24 apr 2024 om 12:43

Zowel dokter als mens heeft regelmatig te maken met mensen met wie ze een cultuurverschil voelen. Denk aan de verschillen tussen man en vrouw, tussen stad en platteland en uiteraard de verschillen in religieuze of etnische achtergronden. Anderzijds hebben ze vaak meer gemeen met elkaar dan ze misschien denken. In deze leerlijn willen we aios, docenten en opleiders handvatten bieden om deze verschillen en overeenkomsten eens met elkaar te onderzoeken.

Visie: Wat, waar en wanneer in de opleiding m.b.t. diversiteit

Eerste huisartsstage De aios observeert zichzelf: “Wat zijn mijn ideeën/bewust maken van mijn eigen cultuur c.q. verschillen tussen mensen. Als arts heb je ook de neiging om mensen in hokjes in te delen, dat dat helpt om het overzichtelijk te maken, te normaliseren. Wat je eigenlijk doet, is je eigen ideeën projecteren. Je denkt voor de ander. Je vult in o.b.v. wat je zelf gewend bent en je zelf gewoon vindt. Het is een gegeven dat mensen dit doen. Dit is een hele menselijke manier, dit is jouw eigen logica.

Doel In de verhouding tot de patiënt je altijd realiseren: dit is een ander persoon met eigen gewoontes/gebruiken/cultuur/normen en mijn eigen achtergrond kleurt hoe ik naar deze persoon kijk. Wat we de aios mee willen geven dat je nieuwsgierig blijft naar de ander, en leert de aios voorbij het sociaal wenselijke te denken.

Hoe Concrete thema's waar we een discussie aan op kunnen hangen waarin aios ontdekken dat ze onderling ook anders denken, een ander mensbeeld hebben. Dat ze zich bewust worden van hun eigen normen en waarden, veroorzaakt door opvoeding/achtergrond/levensbeschouwing. Vb.

Religie
Donorschap
Abortus/abortuspil
Slecht nieuws gesprek

Buitenstages De aios observeert de buitenwereld: Wat valt je op aan diversiteit in de zorg in het ziekenhuis, psychiatrie en chronische zorg t.a.v.:

Andere culturele achtergrond
Verschillende levensbeschouwing
Man/vrouw
Genderdiversiteit
Zorg voor ongedocumenteerden/vluchtelingen

Doel Inzicht in verschillen in gezondheidsvaardigheden tussen patiënten in verschillende settings. Je bewust zijn van wat dat betekent in de verschillende vraagstukken tav het patiënt-zijn, bijv. in:

Spoedeisende hulp
Ouderenzorg, rond het levenseinde. Religie kan een steunende factor zijn, dat je als arts hier ook gebruik van kunt maken.
Verslavingszorg, normen en waarden veranderen als je in zo'n verslavingssituatie zit.

Tweede huisartsstage Hoe verhoud ik me als arts tot de diversiteit in patiënten? Wat zijn mijn vaardigheden? Hoe zie ik mijn rol hierin als huisarts? Wat vind ik tot mijn takenpakket behoren en wat niet?

Doel Aios voelt zich vaardig om in verschillende situaties zich te verhouden tot patiënten met verschillende achtergronden.

Keek op de Week - Actuele suggesties

‘Mijn vader, Nour en ik’, ‘De zon in de nacht’ en ‘Why My Mum Loves Russell Crowe’ uit. Drie films waarin intergenerationeel trauma een rol speelt. 2doc
Coassistenten met een migratieachtergrond worden lager beoordeeld, hebben minder vertrouwen in hun begeleider en voelen zich vaker oneerlijk behandeld. Persoonlijke ervaringen uit het Erasmus MC. Erasmus magazine, mei 2022
Een vrouw met onverklaarbare klachten of afwijkend gedrag werd sinds het begin van de geneeskunde makkelijk weggezet als "hysterica". Behandeling volgde in rusthuizen met vette melk, wandelen en valium. Aranka Ballering doet promotieonderzoek aan het UMCG naar genderverschillen in gezondheidstrajecten en vertelt hierover in deze podcast.De eeuw van de vrouw mei 2023
Te weinig aandacht voor vrouwenaandoeningen kost de maatschappij miljarden Artikel NOS december 2023
De medische-specialistische wereld is wat betreft migratieachtergrond geen goede afspiegeling van de maatschappij. Artikel NTVG december 2023
Wie moeite heeft met lezen en schrijven heeft ook vaak moeite om zijn weg te vinden in het ziekenhuis, om bijsluiters van medicijnen te lezen of om de juiste verzekeringen af te sluiten. Actrice Loes Luca neemt je in deze documentaire reeks van Human mee in de wereld van laaggeletterden. In aflevering 3 "ziekmakend" laten Koos en Elayna zien hoe de medische wereld omgaat met laaggeletterden. NPO - Documentaire 'Duidelijke Taal'
Als huisarts en patiënt elkaar niet begrijpen. En hoe een oplossing voor dat probleem vastliep. Artikel Volkskrant 2 oktober 2023
Diversiteit en inclusie is binnen de gezondheidszorg een belangrijk thema, zowel binnen de opleidings- en werkomgeving als de zorg voor patiënten. Hoe ga je om met de dubbele opdracht van enerzijds erkenning van verschillen en anderzijds het bestrijden van ongelijkheid tussen mensen. Medisch Contact
Behandelrichtlijnen voor patiënten met diabetes mellitus type 2 maken geen onderscheid tussen vrouwen en mannen wat betreft streefwaarden. Onderzoek laat echter zien dat vrouwen voor cardiometabole risico’s minder goed behandeld worden dan mannen. Dat vraagt voor vrouwen voor een aanpak op maat. Artikel HenW 'Man-vrouwverschillen in voorgeschreven medicatie bij DM2' 13 juli 2023
Het aantal islamitische geestelijk verzorgers bij zorginstellingen neemt toe, blijkt uit cijfers van de Landelijke Vereniging van Geestelijk Verzorgers (VGVZ). Hun hulp is meer nodig, omdat het zorgpersoneel vaker te maken krijgt met religieuze en culturele dilemma's.Artikel NOS 'Hulp bij slechtnieuwsgesprek' 23 juni 2023
In veel culturen is het vanzelfsprekend dat een familielid de zorg voor ouders op zich neemt. Artikel NRC over mantelzorg 2 juni 2023, Carlijn Vis
Hulpmiddel huisartsen vol met stereotypen: 'Dit werkt foute diagnoses in de hand' (RTL nieuws 30-01-2023). Hoe denken je mede-aios erover?
Heb jij oog voor diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie? Beantwoord de vragen in de test diversiteit, bijv. met je groep als Keek op de Week en kijk wat je al weet en niet weet. Klik hier voor meer informatie over Komt een mens bij de dokter.
Amsterdams onderzoek: laag inkomen betekent meer kans op een plotselinge hartstilstand. Parool.nl, september 2022.
Wat doet armoede met je lichaam? NTR, Atlas, 14 september 2022. Diversiteit reikt verder dan geaardheid, etniciteit en religie. Geld en welvaart spelen daar ook een rol bij. De inflatie laat nu zien dat armoede steeds meer zichtbaar wordt in onze spreekkamer. In deze aflevering van Atlas wordt goed uitgelegd wat het precies met je lichaam doet.
Over de dood mogen artsen soms best wat omfloerster praten, vindt geestelijk verzorgen Mustafa Bulut Volkskrant, 2 september 2022. De omgang van palliatieve zorg en het overlijden, kan soms erg lastig zijn als arts, als de patiënt vanuit een andere cultuur komt. In dit interview het perspectief vanuit een geestelijk verzorger en inzichtspunten.
Artsen Podcast | KNMG over diversiteit in de spreekkamer.
Ondanks dat de Ramadan net voorbij is delen we graag het artikel van collega en promovendus Siham Bouchareb over ideeën en besluitvorming door moslims om wel of niet te vasten tijdens de ramadan.
Reference Man; aflevering 1, NPO 10 januari 2022. De wereld is gebouwd om de Reference Man (180cm lang, 70 kg zwaar, man en wit). De geneeskunde en medische wetenschap ook. Waar zitten die verschillen en waar is winst te behalen zodat we iedereen ongelijk (dus echt gelijkwaardig) kunnen behandelen?
Diversiteit in de spreekkamer De manier waarop patiënten omgaan met ziekte kan nogal verschillen per cultuur. Veel artsen ervaren dat in hun spreekkamer. Wat vraagt dit van jou als arts? Hoe ga je om met diversiteit onder je patiënten? En hoe ontwikkel je culturele sensitiviteit die het contact met je patiënten en de kwaliteit van zorg ten goede komt?

Keek op de Week - Archief

Opinie: "Ik ben geen excuus op de werkvloer" Werkgevers en collega’s die meer naar identiteit kijken dan naar talent: als zoon van koptisch-Egyptische migranten heeft Bo Hanna het al te vaak meegemaakt. Hij wijst inclusiviteit als gimmick af en pleit voor beleid dat om de inhoud draait. De Volkskrant, Jan. 2021
Global Health & Migration voor de eerste lijn in Nederland Interview met Prof. dr. Charles Agyemang, Hoogleraar Migration, Ethnicity and Health from a global perspective (Amsterdam UMC-UvA), Nieuwsbrief Werkgroep Huisartsgeneeskunde & Internationale Gezondheidszorg Dec. 2020
"Praat minder, zorg meer voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de palliatieve fase van hun ziekte" Nivel nieuws Nov. 2020
Podcast over gender/sekse in de spreekkamer "Er komt een mens bij de dokter" Nov. 2020
Interessante Keek op de Week "Discriminatie in de medische wereld" door een van onze aios.
Winnaar prijsvraag Terugvraagdag bekend: ‘Wat ga je straks aan je dochter vertellen?’ Pharos juli 2020
Onbesproken eenzaamheid van Marokkaanse ouderen, Kennisplatform Integratie & Samenleving, 20 april 2020
Corona perikel 'Freezing', Medisch Contact, 25 maart 2020
Medische wereld heeft een witte blik, Hasna el Maroudi, de Volkskrant, 20 september 2019
Ali B's mensentuin (juni 2019): we hebben meer gemeen dan we denken
Dementie bij ouderen migranten, - S. Vissenberg et al, Huisarts & Wetenschap, 2019;
Our culturally complex world, Val Was, Education for Primary Care, 2019;
‘Ras’ speelt ten onrechte rol in klinische besluitvorming, Alana Helberg-Proctor, Medisch Contact, 2019

Bouwstenen in de leerlijn diversiteit

Bouwstenen in andere leerlijnen

Veelgebruikte bronnen

Pharos

Het landelijk expertisecentrum Pharos draagt bij aan het terugdringen van grote gezondheidsverschillen. Dat doen ze door nationale en internationale kennis te verzamelen, te verrijken en te delen. Het gaat om wetenschappelijke kennis, praktijkkennis van zorgverleners, beleidsmakers en andere professionals. En ervaringskennis van mensen om wie het uiteindelijk gaat.

www.pharos.nl

Huisarts-Migrant

Dé website voor huisartsen en andere zorgverleners met vragen over zorg en gezondheid voor migranten, vluchtelingen en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

www.huisarts-migrant.nl

Boek: Zorg voor Laaggeletterden, sociaal kwetsbaren en migranten in de huisartsenpraktijk

Migranten, vluchtelingen, mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven, sociaal kwetsbare jongeren of slachtoffers van geweld hebben vaak extra of een andere huisartsenzorg nodig. Dit boek biedt praktische voorlichting, tips, achtergrondinformatie en inspirerende voorbeelden tijdens uw spreekuur, dienst of onderwijs.

Boekbespreking - Zorg voor laaggeletterden

Kennisbundel: Intercultureel vakmanschap in de zorg

Zorgprofessionals moeten alle mensen passende zorg kunnen bieden. In deze kennisbundelvindt u actuele informatie hierover. Het is bedoeld voor docenten in Zorg en Welzijn.

www.zorgvoorbeter.nl

Download de pdf

Kennisbundel pdf

Leerlijnoverzicht

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{| class="infobox leerlijn-intercult"
+__NOCACHE__
-! <span class="infobox-titel">Leerlijn interculturaliteit</span>
+<ol class="breadcrumb" style="width:100%;">
+<li class="breadcrumb-item">[[Hoofdpagina]]</li>
+<li class="breadcrumb-item">[[Leerlijnen]]</li>
+<li class="breadcrumb-item active" aria-current="page">{{PAGENAME}}</li>
+</ol>
+<br />
+{| class="infobox leerlijn-diversiteit"
+! <span class="infobox-titel">Aandachtsgebied diversiteit</span>
 |-
 |'''Leerlijnhouder'''<br />
@@ Regel 7: / Regel 14: @@
 |'''Leerlijnmedewerkers'''<br />
 {{Auteur - Mariël Jacobs}}
-{{Auteur - Elzelyne Balkema}}
+{{Auteur - Fleur Sutorius}}
 |}
-Zowel als dokter als als mens hebben we regelmatig te maken met mensen met wie we een cultuurverschil voelen. Denk aan de verschillen tussen man en vrouw, tussen stad en platteland en uiteraard de verschillen in religieuze of etnische achtergronden. Anderzijds hebben we vaak meer gemeen met elkaar dan we misschien denken. In deze leerlijn willen we aios, docenten en opleiders handvatten bieden om deze verschillen en overeenkomsten eens met elkaar te onderzoeken.
+Zowel dokter als mens heeft regelmatig te maken met mensen met wie ze een cultuurverschil voelen. Denk aan de verschillen tussen man en vrouw, tussen stad en platteland en uiteraard de verschillen in religieuze of etnische achtergronden. Anderzijds hebben ze vaak meer gemeen met elkaar dan ze misschien denken. In deze leerlijn willen we aios, docenten en opleiders handvatten bieden om deze verschillen en overeenkomsten eens met elkaar te onderzoeken.
-=== Keek op de Week - Actuele suggesties===
-* [https://www.henw.org/artikelen/dementie-bij-oudere-migranten?toegangscode=ICPpKDGj4zkf ''Dementie bij ouderen migranten''] - S. Vissenberg et al, Huisarts en Wetenschap, mei 2019
-*[https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14739879.2019.1591170 ''Our culturally complex world''] - Val Was, Education for Primary Care, 2019
-*''[https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/ras-speelt-ten-onrechte-rol-in-klinische-besluitvorming.htm ‘Ras’ speelt ten onrechte rol in klinische besluitvorming]'' - Alana Helberg-Proctor, Medisch contact, arpil 2019
-=== Bouwstenen in de leerlijn interculturaliteit ===
-{{Bouwstenen - Leerlijn interculturaliteit}}
-<youtube width="320px" height="240px">https://youtu.be/tyaEQEmt5ls</youtube>
-=== Bronnen ===
-Veel nuttige informatie vind je ook op:
+{{Witregel}}
-{| class="wikitable"
+<div class="panel-group" id="accordion">
-|[[Bestand:Logo-pharos.png|links|kaderloos|105x105px]]
+<accordion parent="accordion" heading="Visie: Wat, waar en wanneer in de opleiding m.b.t. diversiteit" class="in">
-|'''Pharos'''
+'''Eerste huisartsstage'''
+De aios observeert zichzelf: “Wat zijn mijn ideeën/bewust maken van mijn eigen cultuur c.q. verschillen tussen mensen.
+Als arts heb je ook de neiging om mensen in hokjes in te delen, dat dat helpt om het overzichtelijk te maken, te normaliseren.
+Wat je eigenlijk doet, is je eigen ideeën projecteren. Je denkt voor de ander. Je vult in o.b.v. wat je zelf gewend bent en je zelf gewoon vindt. Het is een gegeven dat mensen dit doen. Dit is een hele menselijke manier, dit is jouw eigen logica.
+''Doel''
+In de verhouding tot de patiënt je altijd realiseren: dit is een ander persoon met eigen gewoontes/gebruiken/cultuur/normen en mijn eigen achtergrond kleurt hoe ik naar deze persoon kijk. Wat we de aios mee willen geven dat je nieuwsgierig blijft naar de ander, en leert de aios voorbij het sociaal wenselijke te denken.
+''Hoe''
+Concrete thema's waar we een discussie aan op kunnen hangen waarin aios ontdekken dat ze onderling ook anders denken, een ander mensbeeld hebben. Dat ze zich bewust worden van hun eigen normen en waarden, veroorzaakt door opvoeding/achtergrond/levensbeschouwing. Vb.
+* Religie
+* Donorschap
+* Abortus/abortuspil
+* Slecht nieuws gesprek
+'''Buitenstages'''
+De aios observeert de buitenwereld: Wat valt je op aan diversiteit in de zorg in het ziekenhuis, psychiatrie en chronische zorg t.a.v.:
+* Andere culturele achtergrond
+* Verschillende levensbeschouwing
+* Man/vrouw
+* Genderdiversiteit
+* Zorg voor ongedocumenteerden/vluchtelingen
+''Doel''
+Inzicht in verschillen in gezondheidsvaardigheden tussen patiënten in verschillende settings. Je bewust zijn van wat dat betekent in de verschillende vraagstukken tav het patiënt-zijn, bijv. in:
+* Spoedeisende hulp
+* Ouderenzorg, rond het levenseinde. Religie kan een steunende factor zijn, dat je als arts hier ook gebruik van kunt maken.
+* Verslavingszorg, normen en waarden veranderen als je in zo'n verslavingssituatie zit.
+'''Tweede huisartsstage'''
+Hoe verhoud ik me als arts tot de diversiteit in patiënten? Wat zijn mijn vaardigheden? Hoe zie ik mijn rol hierin als huisarts? Wat vind ik tot mijn takenpakket behoren en wat niet?
+''Doel''
+Aios voelt zich vaardig om in verschillende situaties zich te verhouden tot patiënten met verschillende achtergronden.
+  </accordion>
+</div>
+=== Keek op de Week - Actuele suggesties ===
+* ‘Mijn vader, Nour en ik’, ‘De zon in de nacht’ en ‘Why My Mum Loves Russell Crowe’ uit. Drie films waarin intergenerationeel trauma een rol speelt. [https://www.2doc.nl/kijktips/2023/intergenerationeel-trauma.html 2doc]
+* Coassistenten met een migratieachtergrond worden lager beoordeeld, hebben minder vertrouwen in hun begeleider en voelen zich vaker oneerlijk behandeld. Persoonlijke ervaringen uit het Erasmus MC. [https://www.erasmusmagazine.nl/2022/05/12/die-arts-die-kutmarokkanen-riep-is-gewoon-een-goede-kritische-arts/ Erasmus magazine, mei 2022]
+* Een vrouw met onverklaarbare klachten of afwijkend gedrag werd sinds het begin van de geneeskunde makkelijk weggezet als "hysterica". Behandeling volgde in rusthuizen met vette melk, wandelen en valium. Aranka Ballering doet promotieonderzoek aan het UMCG naar genderverschillen in gezondheidstrajecten en vertelt hierover in deze podcast.[https://open.spotify.com/show/6Xl7wSqsKaOfmfGz55BtNl#:~:text=Een%20vrouw%20met%20onverklaarbare%20klachten,valium%2C%20peppillen%20en%20slaaptabletten%20bij. De eeuw van de vrouw] mei 2023
+* Te weinig aandacht voor vrouwenaandoeningen kost de maatschappij miljarden [https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2501349-te-weinig-aandacht-vrouwenaandoeningen-kost-maatschappij-miljarden Artikel NOS] december 2023
+* De medische-specialistische wereld is wat betreft migratieachtergrond geen goede afspiegeling van de maatschappij. [https://www.ntvg.nl/artikelen/artsenwereld-geen-goede-afspiegeling-maatschappij Artikel NTVG ] december 2023
+* Wie moeite heeft met lezen en schrijven heeft ook vaak moeite om zijn weg te vinden in het ziekenhuis, om bijsluiters van medicijnen te lezen of om de juiste verzekeringen af te sluiten. Actrice Loes Luca neemt je in deze documentaire reeks van Human mee in de wereld van laaggeletterden. In aflevering 3 "ziekmakend" laten Koos en Elayna zien hoe de medische wereld omgaat met laaggeletterden. [https://www.human.nl/duidelijke-taal.html NPO - Documentaire 'Duidelijke Taal']
+* Als huisarts en patiënt elkaar niet begrijpen. En hoe een oplossing voor dat probleem vastliep. [https://www.volkskrant.nl/wetenschap/als-huisarts-en-patient-elkaar-niet-begrijpen-en-hoe-een-oplossing-voor-dat-probleem-vastliep~be2a8b55/? Artikel Volkskrant] 2 oktober 2023
+* Diversiteit en inclusie is binnen de gezondheidszorg een belangrijk thema, zowel binnen de opleidings- en werkomgeving als de zorg voor patiënten. Hoe ga je om met de dubbele opdracht van enerzijds erkenning van verschillen en anderzijds het bestrijden van ongelijkheid tussen mensen. [https://www.medischcontact.nl/actueel/dossiers/dossier/diversiteit-en-inclusiviteit Medisch Contact]
+* Behandelrichtlijnen voor patiënten met diabetes mellitus type 2 maken geen onderscheid tussen vrouwen en mannen wat betreft streefwaarden. Onderzoek laat echter zien dat vrouwen voor cardiometabole risico’s minder goed behandeld worden dan mannen. Dat vraagt voor vrouwen voor een aanpak op maat. [https://www.henw.org/artikelen/man-vrouwverschillen-voorgeschreven-medicatie-bij-dm2 Artikel HenW 'Man-vrouwverschillen in voorgeschreven medicatie bij DM2'] 13 juli 2023
+* Het aantal islamitische geestelijk verzorgers bij zorginstellingen neemt toe, blijkt uit cijfers van de Landelijke Vereniging van Geestelijk Verzorgers (VGVZ). Hun hulp is meer nodig, omdat het zorgpersoneel vaker te maken krijgt met religieuze en culturele dilemma's.[https://nos.nl/artikel/2480068-meer-vraag-naar-islamitische-geestelijk-verzorgers-hulp-bij-slechtnieuwsgesprek Artikel NOS 'Hulp bij slechtnieuwsgesprek'] 23 juni 2023
+* In veel culturen is het vanzelfsprekend dat een familielid de zorg voor ouders op zich neemt. [https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/02/hoe-zwaar-ook-zij-vinden-dat-de-zorg-voor-hun-ouders-er-gewoon-bij-hoort-a4165956 Artikel NRC over mantelzorg] 2 juni 2023, Carlijn Vis
+* Hulpmiddel huisartsen vol met stereotypen: 'Dit werkt foute diagnoses in de hand' ([https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5346193/huisartsen-handboek-discriminatie-niet-westers-islamitisch RTL nieuws 30-01-2023]). Hoe denken je mede-aios erover?
+*Heb jij oog voor diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie? Beantwoord de vragen in [https://detoolkit.komteenmensbijdedokter.nl/test/ de test diversiteit], bijv. met je groep als Keek op de Week en kijk wat je al weet en niet weet. Klik [https://www.komteenmensbijdedokter.nl/ hier] voor meer informatie over ''Komt een mens bij de dokter''.
+*[https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdams-onderzoek-laag-inkomen-betekent-meer-kans-op-een-plotselinge-hartstilstand~b1c36437/ Amsterdams onderzoek: laag inkomen betekent meer kans op een plotselinge hartstilstand]. Parool.nl, september 2022.
+*[https://www.npostart.nl/wat-doet-armoede-met-je-lichaam/14-09-2022/POMS_NTR_20005499 Wat doet armoede met je lichaam?] NTR, Atlas, 14 september 2022. Diversiteit reikt verder dan geaardheid, etniciteit en religie. Geld en welvaart spelen daar ook een rol bij. De inflatie laat nu zien dat armoede steeds meer zichtbaar wordt in onze spreekkamer. In deze aflevering van Atlas wordt goed uitgelegd wat het precies met je lichaam doet.
+*[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/over-de-dood-mogen-artsen-soms-best-wat-omfloerster-praten-vindt-geestelijk-verzorger-mustafa-bulut~b18c116a/ Over de dood mogen artsen soms best wat omfloerster praten, vindt geestelijk verzorgen Mustafa Bulut] Volkskrant, 2 september 2022. De omgang van palliatieve zorg en het overlijden, kan soms erg lastig zijn als arts, als de patiënt vanuit een andere cultuur komt. In dit interview het perspectief vanuit een geestelijk verzorger en inzichtspunten.
+*[https://www.knmg.nl/actualiteit-opinie/artsen-podcast.htm Artsen Podcast | KNMG] over diversiteit in de spreekkamer.
+* Ondanks dat de Ramadan net voorbij is delen we graag [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35245315/#:~:text=%22I%20am%20my%20own%20doctor%22%3A%20A%20qualitative%20study,2022%20Mar%204%3B17%20%283%29%3Ae0263088.%20doi%3A%2010.1371%2Fjournal.pone.0263088.%20eCollection%202022. het artikel] van collega en promovendus Siham Bouchareb over ideeën en besluitvorming door moslims om wel of niet te vasten tijdens de ramadan.
+* [https://www.npostart.nl/reference-man/10-01-2022/BV_101407438 Reference Man]; aflevering 1, NPO 10 januari 2022. De wereld is gebouwd om de Reference Man (180cm lang, 70 kg zwaar, man en wit). De geneeskunde en medische wetenschap ook. Waar zitten die verschillen en waar is winst te behalen zodat we iedereen ongelijk (dus echt gelijkwaardig) kunnen behandelen?
+*[https://omny.fm/shows/artsen-podcast/15-diversiteit-in-de-spreekkamer Diversiteit in de spreekkamer] De manier waarop patiënten omgaan met ziekte kan nogal verschillen per cultuur. Veel artsen ervaren dat in hun spreekkamer. Wat vraagt dit van jou als arts? Hoe ga je om met diversiteit onder je patiënten? En hoe ontwikkel je culturele sensitiviteit die het contact met je patiënten en de kwaliteit van zorg ten goede komt?
+<div class="panel-group" id="accordion">
+<accordion parent="accordion" heading="Keek op de Week - Archief" class="in">
+* [https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-ik-ben-geen-excuus-op-de-werkvloer~baf9b033/ ''Opinie: "Ik ben geen excuus op de werkvloer"''] Werkgevers en collega’s die meer naar identiteit kijken dan naar talent: als zoon van koptisch-Egyptische migranten heeft Bo Hanna het al te vaak meegemaakt. Hij wijst inclusiviteit als gimmick af en pleit voor beleid dat om de inhoud draait. De Volkskrant, Jan. 2021
+* [https://whig.nl/global-migration-health-voor-de-eerste-lijn-in-nederland/ ''Global Health & Migration voor de eerste lijn in Nederland''] Interview met Prof. dr. Charles Agyemang, Hoogleraar Migration, Ethnicity and Health from a global perspective (Amsterdam UMC-UvA), Nieuwsbrief Werkgroep Huisartsgeneeskunde & Internationale Gezondheidszorg Dec. 2020
+* [https://www.nivel.nl/nl/nieuws/praat-minder-zorg-meer-voor-patienten-met-beperkte-gezondheidsvaardigheden-de-palliatieve?utm_source=Nivel+attendering&utm_campaign=8297e3c7c6-2020_11_02_gezondheidsvaardigheden&utm_medium=email&utm_term=0_caebd11ec3-8297e3c7c6-63934541/ ''"Praat minder, zorg meer voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de palliatieve fase van hun ziekte"''] Nivel nieuws Nov. 2020
+* Podcast over gender/sekse in de spreekkamer [https://www.komteenmensbijdedokter.nl/ "Er komt een mens bij de dokter"] Nov. 2020
+* Interessante Keek op de Week "[[:Bestand:Keek op de week discriminatie juli 2020.pptx|Discriminatie in de medische wereld"]] door een van onze aios.
+* [https://www.pharos.nl/nieuws/winnaar-prijsvraag-terugvraagdag-bekend-wat-ga-je-straks-aan-je-dochter-vertellen/ Winnaar prijsvraag Terugvraagdag bekend: ‘Wat ga je straks aan je dochter vertellen?’] Pharos juli 2020
+* ''[https://www.kis.nl/artikel/de-onbesproken-eenzaamheid-van-marokkaanse-ouderen Onbesproken eenzaamheid van Marokkaanse ouderen],'' Kennisplatform Integratie & Samenleving, 20 april 2020
+* ''[https://www.medischcontact.nl/opinie/lezers-schrijven/lezersverhalen/lezersverhaal/freezing.htm Corona perikel 'Freezing'],'' Medisch Contact, 25 maart 2020
+* [https://www.volkskrant.nl/wetenschap/de-medische-wereld-heeft-een-witte-blik-en-dat-is-een-probleem-voor-etnische-minderheden~bebe191f/?referer=https%3A%2F%2Fwww.bing.com%2Fsearch%3Fq%3Dmedische%2Bwereld%2Bheeft%2Bwitte%2Bblik%2Bvolkskrant%26src%3DIE-TopR ''Medische wereld heeft een witte blik''], Hasna el Maroudi, de Volkskrant, 20 september 2019
+* [https://www.youtube.com/watch?v=TrDH0_7fxoo ''Ali B's mensentuin (juni 2019)'': we hebben meer gemeen dan we denken]
+* [https://www.henw.org/artikelen/dementie-bij-oudere-migranten?toegangscode=ICPpKDGj4zkf ''Dementie bij ouderen migranten''], - S. Vissenberg et al, Huisarts & Wetenschap, 2019;
+*[https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14739879.2019.1591170 ''Our culturally complex world''], Val Was, Education for Primary Care, 2019;
+*''[https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/ras-speelt-ten-onrechte-rol-in-klinische-besluitvorming.htm ‘Ras’ speelt ten onrechte rol in klinische besluitvorming]'', Alana Helberg-Proctor, Medisch Contact, 2019
+ </accordion>
+ </div>
+=== Bouwstenen in de leerlijn diversiteit ===
+{{Bouwstenen - Leerlijn diversiteit}}
+=== Bouwstenen in andere leerlijnen ===
+{| class="infobox leerlijn-diversiteit box"
+|
+<dynamicpagelist>
+category = Aandachtsgebied - Diversiteit
+ordermethod = sortkey
+order = ascending
+mode = unordered
+</dynamicpagelist>
+|}
+=== Veelgebruikte bronnen ===
+{| border="0"
+|- style="vertical-align:bottom;"
+| width="25%" |[[Bestand:Logo-pharos.png|alt=Logo pharos|links|kaderloos|150x150px|link=https://www.pharos.nl/]]
+| width="25%" |[[Bestand:Logo-huisartsmigrant.png|alt=Logo huisarts-migrant|links|kaderloos|100x100px|link=http://www.huisarts-migrant.nl/]]
+| width="25%" |[[Bestand:Boek-laaggeletterden.jpg|alt=Boek laaggeletterden|links|kaderloos|100x100px|link=Boekbespreking - Zorg voor laaggeletterden]]
+| width="25%" |[[Bestand:Kennisbundel-Intercultureel-vakmanschap.png|alt=Kennisbundel interultureel vakmanschap|links|kaderloos|100x100px|link=https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/Onderwijs/Intercultureel_vakmanschap_nov_2013.pdf]]
+|- style="vertical-align:top;"
+| style="padding: 6px" |'''Pharos'''
 Het landelijk expertisecentrum Pharos draagt bij aan het terugdringen van grote gezondheidsverschillen. Dat doen ze door nationale en internationale kennis te verzamelen, te verrijken en te delen. Het gaat om wetenschappelijke kennis, praktijkkennis van zorgverleners, beleidsmakers en andere professionals. En ervaringskennis van mensen om wie het uiteindelijk gaat.
-http://www.pharos.nl/
+[http://www.pharos.nl/ www.pharos.nl]
-|-
+| style="padding: 6px" |'''Huisarts-Migrant'''
-|[[Bestand:Logo-huisartsmigrant.png|links|kaderloos|60x60px]]
-|'''Huisarts-Migrant'''
 Dé website voor huisartsen en andere zorgverleners met vragen over zorg en gezondheid voor migranten, vluchtelingen en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden
-[http://www.huisarts-migrant.nl/ http://www.huisarts-migrant.nl]
+[https://www.nhg.org/winkel/producten/zorg-voor-laaggeletterden-sociaal-kwetsbaren-en-migranten-de-huisartsenpraktijk www.huisarts-migrant.nl]
-|-
+| style="padding: 6px" |'''Boek: Zorg voor Laaggeletterden, sociaal kwetsbaren en migranten in de huisartsenpraktijk'''
-|[[Bestand:Boek-laaggeletterden.jpg|alt=Zorg voor Laaggeletterden, sociaal kwetsbaren en migranten in de huisartsenpraktijk|links|kaderloos|100x100px]]
+Migranten, vluchtelingen, mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven, sociaal kwetsbare jongeren of slachtoffers van geweld hebben vaak extra of een andere huisartsenzorg nodig. Dit boek biedt praktische voorlichting, tips, achtergrondinformatie en inspirerende voorbeelden tijdens uw spreekuur, dienst of onderwijs.
-|'''Boek: Zorg voor Laaggeletterden, sociaal kwetsbaren en migranten in de huisartsenpraktijk'''
-Migranten, vluchtelingen, mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven, sociaal kwetsbare jongeren of slachtoffers van geweld hebben vaak extra of een andere huisartsenzorg nodig. Dit boek biedt u praktische voorlichting, tips, achtergrondinformatie en inspirerende voorbeelden tijdens uw spreekuur, dienst of onderwijs.
+[[Boekbespreking - Zorg voor laaggeletterden]]
+| style="padding: 6px" |'''Kennisbundel: Intercultureel vakmanschap in de zorg'''
+Zorgprofessionals moeten alle mensen passende zorg kunnen bieden. In deze kennisbundelvindt u actuele informatie hierover. Het is bedoeld voor '''docenten''' in Zorg en Welzijn.
-https://www.nhg.org/winkel/producten/zorg-voor-laaggeletterden-sociaal-kwetsbaren-en-migranten-de-huisartsenpraktijk
+[https://www.zorgvoorbeter.nl/lesmateriaal/kennisbundels/intercultureel-vakmanschap www.zorgvoorbeter.nl]
-|-
-|[[Bestand:Kennisbundel-Intercultureel-vakmanschap.png|links|kaderloos|100x100px]]
-|'''Kennisbundel: Intercultureel vakmanschap in de zorg'''
-Zorgprofessionals krijgen tijdens hun werk te maken met cliënten uit allerlei culturen. Het is belangrijk dat je als zorgmedewerker aandacht hebt voor de diversiteit van mensen en culturen: bij collega’s, cliënten en jezelf.
-Zorgprofessionals moeten alle mensen passende zorg kunnen bieden. In deze kennisbundelvindt u actuele informatie hierover. Het is bedoeld voor '''docenten''' in Zorg en Welzijn.
+'''Download de pdf'''
-'''Website:'''
+[https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/Onderwijs/Intercultureel_vakmanschap_nov_2013.pdf Kennisbundel pdf]
-https://www.zorgvoorbeter.nl/lesmateriaal/kennisbundels/intercultureel-vakmanschap
+|}
-'''Kennisbundel:'''
-https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/Onderwijs/Intercultureel_vakmanschap_nov_2013.pdf
-|}
 <div style="font-size: 24px;">
 Leerlijnoverzicht</div>{{Leerlijnen horizontaal}}

Aandachtsgebied diversiteit
Leerlijnhouder Sylvia Mennink
Leerlijnmedewerkers Mariël Jacobs Fleur Sutorius